Ngôi nhà lấy gạch bông gió làm rèm

TP HCM – Mặt tiền sử dụng hoàn toàn gạch bông gió giúp căn nhà như được phủ bởi một hệ thống rèm ngăn cản nắng nóng hướng Tây

Ngôi nhà có diện tích 100 m2 (4x25m) nằm trên một con phố đông đúc tại quận Tân Bình được cải tạo lại từ ngôi nhà hơn 20 năm tuổi. Trước đây không gian cũ xuống cấp, công năng bất hợp lý, không phù hợp với cuộc sống của một cặp vợ chồng trẻ tuổi.

Mong muốn của gia chủ là có một không gian sống mang đậm tinh thần sống hiện đại đơn giản của người trẻ nhưng vẫn không thiếu những nét chấm phá đan xen nhiều kỉ niệm quá khứ.

Căn nhà hướng chính Tây. Để hạn chế nắng nóng chiếu trực tiếp, toàn bộ mặt tiền sử dụng gạch bông gió, giúp ngôi nhà một trệt ba lầu như được phủ bởi một hệ thống rèm ngăn cản ánh nắng nhưng vẫn có thể lấy được gió và ánh sáng tự nhiên.

Theo kiến trúc sư, với thiết kế này rất khó để người khác hiểu hết nét độc đáo của ngôi nhà nếu chỉ nhìn từ bên ngoài. Đây cũng là điểm hấp dẫn riêng biệt của công trình.

Nhóm thiết kế đã chọn phong cách chuyển tiếp (transitional style) kết hợp giữa truyền thống với hiện đại, tạo sự cân bằng giữa cái cũ và cái mới làm phong cách chủ đạo.

Phong cách này cho phép gia chủ kết hợp nhiều yếu tố nội thất, trang trí các phong cách khác nhau nhằm mang lại sự thống nhất trong tổng thể không gian. Từ đó tạo nên một chốn đi về ấm áp, nơi các thành viên trong gia đình có thể quây quần, tách biệt với những xô bồ bên ngoài.

Đứng ở vị trí nào trong nhà, gia chủ cũng cảm nhận được sự pha trộn hài hoà giữa hiện đại và truyền thống. Tại phòng khách, hệ trang trí dựa trên ngôn ngữ cổ điển châu Âu như hệ cửa vòm, đèn chùm… kết hợp với những đường nét đơn giản, mảnh của phong cách hiện đại đã tạo nên sự thống nhất, hòa hợp trong tổng thể không gian.

Dải màu trung tính là chi tiết điển hình mà phong cách chuyển tiếp thường sử dụng. Để vận dụng màu sắc trong thiết kế nội thất chuyển tiếp, kiến trúc sư đã sử dụng tông trắng ngà, xám, be… như một sự chuyển mình để nối tiếp những yếu tố tiếp theo.

Không quá cầu kỳ và chạm khắc tinh vi như phong cách cổ điển, nội thất trong phong cách chuyển tiếp thường mang những đường nét nhẹ nhàng, phù hợp với cuộc sống hiện đại.

Phong cách này cũng không chọn những họa tiết dư thừa bởi sẽ khiến không gian mất cân đối, giảm đi sự hài hòa vốn có.

Khu vực bếp nằm ở phía sau nhà được chọn màu xanh – trắng trung tính làm dịu mát không gian.

Căn bếp được kết nối với không gian cầu thang bên ngoài qua những ô cửa tròn vừa tạo nét mềm mại, vừa độc đáo.

Bếp nằm ở cuối nhà, tầng hai. Bởi vậy, để lấy sáng và gió tự nhiên, một giếng trời rộng 1,5x2m được bố trí ngay trên khu bếp.

Giếng trời được đặt trên khu vực bếp có chức năng tạo đường thoát ngắn nhất và trực tiếp nhất để bếp thoát khí và không đọng lại mùi nấu nướng trong nhà. Không chỉ thế, giếng trời kết hợp với gạch bông gió mặt tiền tạo ra một hệ thông gió tự nhiên. Không khí vào từ phía trước nhà, khí nóng sẽ thoát ra ở giếng trời.

Với không khí thường xuyên được đối lưu, dù gia chủ đi vắng dài ngày, trong nhà vẫn luôn thoáng mát và không có mùi ẩm mốc như những ngôi nhà bình thường khác.

Thay vì những chiếc ghế rời, khu vực bàn ăn được thiết kế hệ ghế băng dài sát tường, vừa tiết kiệm diện tích, vừa tăng số người sử dụng khi cần thiết.

Gỗ sử dụng là gỗ công nghiệp, có ưu điểm là bảo vệ môi trường, giá rẻ và không bị co ngót do thời tiết.

Thay vì bức tường đặc ngăn cách khu vực bàn ăn với không gian cầu thang, hệ gạch kính được sử dụng để vừa lấy sáng, vừa tạo thẩm mỹ.

Phòng ăn với tông màu nâu, kem, trắng hòa quyện vào nhau, làm không gian trở nên sáng sủa. Bộ bàn ghế tông màu nâu vừa tạo nền cho toàn bộ không gian vừa chuyển tiếp giữa các màu sắc khác như trắng- kem-nâu đậm của gỗ, khiến kiến trúc phòng trở nên mạch lạc và đồng nhất hơn.

Vì gia chủ muốn có không gian gần gũi, ấm cúng nên màu gỗ chiếm 30% màu sắc của ngôi nhà, còn lại là những màu tạo điểm nhấn.

Ở phòng ngủ master, màu đỏ đất của tường và màu xanh của ga đệm khiến không gian bừng sức sống. Chi tiết mái vòm xuất hiện ở vị trí cửa sổ khiến không gian trở nên mềm mại hơn.

Khu vực baywindow (khoảng không gian cửa sổ nhô ra khỏi bức tường chính của căn hộ) được phân định bằng mái vòm là nơi thư giãn, đọc sách của chủ nhà.

Giữa tường gạch bông gió ở mặt đứng công trình và cửa sổ có khoảng không đệm rộng 1m2, giúp nắng giảm bức xạ nhiệt trước khi đi vào không gian sinh hoạt chính. Sâu bên trong là lớp kính nên căn nhà được cách nhiệt rất tốt. Không khí khi chiếu qua gạch bông gió sẽ không bị đốt nóng mà thoát lên cao nhờ khoảng đệm. Đây là giải pháp mà giới chuyên môn gọi là double skin (thuật ngữ về hai lớp da).

Trang Vy
Thiết kế và thi công:TD architects / Ảnh: Phú Đào / Vietnam Express

Vì sao nữ hoàng Ai Cập Cleopatra được xem nhiều nhất trên Wikipedia năm 2022?

Năm 2022, đứng đầu danh sách được xem nhiều nhất trên Wikipedia là một cái tên đầy bất ngờ: nữ hoàng Ai Cập Cleopatra, với hơn 50 triệu lượt xem.

Hình ảnh nữ hoàng Ai Cập Cleopatra – Ảnh: SOULVEDA

Vì sao độc giả bỗng quan tâm đến nữ hoàng Ai Cập Cleopatra?

Có một số tin bài về bản làm lại của bộ phim kinh điển Nữ hoàng Cleopatra, và quảng cáo Superbowl có Cleopatra. Nhưng những tin tức này không giải thích đầy đủ về số lượt xem vị nữ hoàng nổi tiếng của Ai Cập.

Cố gắng tìm ra lý do khiến lượt xem bài báo về Cleopatra tăng đột biến, các nhà khoa học xã hội máy tính tìm kiếm câu trả lời trên Internet.

Ngay sau đó, một người dùng trên Twitter đã cung cấp manh mối: Ứng dụng Google Assistant, sử dụng tính năng nhận dạng giọng nói cho phép người dùng tương tác với điện thoại thông minh của họ, có thể là nguyên nhân.

Ra mắt vào năm 2016, ứng dụng này hiện được tích hợp vào ít nhất 1 tỉ thiết bị. Hiện có hơn 500 triệu người dùng hằng tháng.

Khi bạn cài đặt Google và bắt đầu sử dụng, ứng dụng này sẽ cung cấp các ví dụ về tìm kiếm mà bạn có thể thực hiện bằng cách nói các câu lệnh mẫu vào micro điện thoại. Chẳng hạn “Mở YouTube”, yêu cầu tìm kiếm trang web hay hỏi “Có bao nhiêu nước trong một ly?”.

Một trong số những câu lệnh mà ứng dụng tìm kiếm này cung cấp là “Thử nói: Cho xem Cleopatra trên Wikipedia”.

Vào năm 2022, khoảng hơn 50 triệu người đã làm theo lời nhắc này.

Trước khi trợ lý Google trở nên phổ biến vào năm 2020, lượt tìm kiếm về Cleopatra chỉ khoảng 2,5 triệu.

Từ Nữ hoàng Ai Cập đến thiết kế sự chú ý tập thể

Mức độ phổ biến của bài viết về nữ hoàng Ai Cập có lẽ bị ảnh hưởng rất nhiều từ câu lệnh ví dụ do ứng dụng Google Assistant cung cấp. Nhưng đây không chỉ là một sự trùng hợp thú vị.

Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học dữ liệu xã hội và phân tích trang web thường sử dụng các số liệu thống kê – như số lượt tìm kiếm trên Google và lượt xem trang Wikipedia – để nghiên cứu động lực chú ý và mức độ phổ biến.

Ngoài việc dự đoán thành công của các bộ phim tại phòng vé, họ còn dùng dữ liệu đó để nghiên cứu mức độ phổ biến của bầu cử.

Những nguồn dữ liệu khá mới này có thể hữu ích và thú vị. Đồng thời là phương tiện tuyệt vời để theo dõi hành vi của con người trên nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, đôi khi chúng có thể dẫn đến phân tích sai lệch.

Vào năm 2013, các nhà nghiên cứu của Google đã cố gắng trong việc dự đoán mức độ nghiêm trọng của mùa cúm bằng cách phân tích dữ liệu tìm kiếm của người dùng. Tuy nhiên họ đã thất bại.

Điều quan trọng đối với các nhà nghiên cứu trong khoa học xã hội máy tính là phải xem xét các phương pháp định tính và nghiên cứu chuyên sâu để hiểu câu chuyện đằng sau dữ liệu.

Hiện tượng này cho thấy một thay đổi nhỏ hoặc quyết định thiết kế có thể có tác động quy mô lớn như thế nào. Bởi thiết kế này sẽ tiếp cận hàng triệu người dùng thông qua công nghệ kỹ thuật số.

Trong trường hợp Cleopatra, không có thiệt hại nào xảy ra. Tuy nhiên không nên bỏ qua sức mạnh đáng kể mà các công ty công nghệ cao và truyền thông có được trong việc định hình và gây ảnh hưởng đến sự chú ý của công chúng.

Ngoài Nữ hoàng Ai Cập Cleopatra, hầu hết các bài viết ở đầu danh sách của Wikipedia đều liên quan đến các sự kiện lớn của thế giới: cuộc chiến Ukraine, cái chết của Nữ hoàng Anh và World Cup 2022.

Tỉ phú Elon Musk và Johnny Depp cũng lọt vào danh sách này.

Theo Gia Minh / Tuổi trẻ

Truyện ngắn : Đằng sau tờ 10 đôla

Ông Thanh tra tặc lưỡi: “Ông biết đấy, ông Webster, tôi không thể để như thế này”. Tôi có cảm giác lo lắng: “Tại sao ông không thể? Chúng tôi thiếu gì sao?”. Ông ấy lắc đầu: “Ngược lại, trong ngân hàng của ông dôi ra 10 đôla”. “Chà, đâu có đáng sợ như vậy. Miễn là không bị thiếu”. “Ồ không, ông Webster. Ông nhận thức rõ ràng báo cáo tài chính phải được cân đối đến đồng xu cuối cùng”. “Phải rồi, ông Steward – tôi tươi cười – Xét cho cùng cũng chỉ là 10…”

“Tôi sẽ báo cáo điều này với ủy ban” – ông ta mím môi. “Nhưng thưa ông Stewart – tôi nói – Điều này sẽ dẫn đến một cuộc điều tra”. “Không lẽ ông có điều gì muốn che giấu?”. “Tất nhiên là không – tôi nói chắc nịch – Tất cả các tài khoản của tôi đều hoàn toàn ổn”. “Ông có thừa ra 10 đôla trong tủ đựng tiền. Ông sẽ phải trả lời, ông Webster. Rõ ràng có ai đó đã đụng vào tủ tiền của ông”. “Không thể – tôi nói dứt khoát – Cả ông Barger và bà White đều đã làm ở chỗ tôi một thời gian rất dài. Tôi hoàn toàn tin tưởng họ”. “Và cả hai đều có quyền vào nhà kho?”.

“Phải, nhưng tôi không thể nghĩ là có ai trong số họ làm chuyện đó”. “Ông có chắc là mình không có sơ hở không?”. “Tôi không bao giờ mắc sai lầm. Ông Steward, ngày mai ông cứ kiểm tra lại tất cả các tài khoản, để ông không phải băn khoăn và nghi ngờ khi ông viết báo cáo”. Sau một lúc cân nhắc về đề xuất của tôi, ông ấy miễn cưỡng: “Được. Ngày mai tôi sẽ ghé vào đây một lần nữa, vào lúc 9h”.

Minh họa: Đỗ Dũng

Sau đó tôi đi tới chi nhánh chính của ngân hàng. Ngày làm việc đã kết thúc nhưng ông Barger và bà White vẫn đang ngồi bên máy tính. Tôi nói với họ: “Sẽ có một cuộc điều tra. Sẽ có tin đồn trong thị trấn về việc chúng ta đang làm một số thủ tục tài chính. Nhiều khả năng người gửi tiền sẽ rút tiền gửi khỏi ngân hàng của chúng ta”. Đôi mắt của họ lảng tránh tôi.

“Tôi chẳng hề nghĩ sẽ có chuyện như thế này – tôi cất tiếng – Chúng ta đã làm việc cùng nhau hơn 20 năm. Tôi đã nghĩ rằng chúng ta gắn kết bởi một thứ hơn là mối quan hệ giữa sếp và cấp dưới. Tôi đã nghĩ chúng ta là bạn bè”. Bà White nuốt khan. Tóc bà đã bạc từ lâu. “Tôi không biết ai là người có lỗi – tôi nói – Tôi không biết hoàn cảnh nào đã đưa đẩy ai đó đến hành động như vậy. Nhưng vì chỉ là 10 đôla thôi nên tôi nghĩ chúng ta có thể dễ dàng làm chệch hướng sự cố”. Khuôn mặt họ sáng lên bởi hy vọng.

“May mắn là tôi đã thuyết phục được ông Steward quay lại vào ngày mai để kiểm tra lại – tôi mỉm cười – Còn bây giờ tôi sẽ vào kho và lấy 10 đôla ra khỏi đó, như vậy thì số tiền mặt của chúng ta sẽ trùng khớp với tài khoản”. Đôi mắt của họ lại trở nên vô hồn. Tôi vội nói thêm: “Đó tuyệt nhiên không phải là trộm cắp. Tôi sẽ chuyển 10 đôla đó đến Hội Chữ thập đỏ hoặc một tổ chức từ thiện khác”. Barger là người đàn ông cao, lưng hơi gù, hơn bà White vài tuổi. Ông ấy hắng giọng: “Vấn đề không phải là ở đó, ông Webster. Chẳng là tôi vừa mới niêm phong kho và đặt lịch đồng hồ rồi. Từ bây giờ cho đến 9h sáng mai thì không thể mở cửa kho”.

*

Vào buổi chiều, khi tôi đang ngồi ở nhà thì có tiếng chuông cửa. Ông Barger xuất hiện và bỏ mũ ra. “Tôi có thể nói chuyện với ông được không, ông Webster?”. “Dĩ nhiên rồi, Henry. Ông vào đi”. “Tôi cứ nghĩ mãi về những gì đã xảy ra và tôi không muốn ông bắt bà White phải chịu trách nhiệm về những rắc rối của chúng ta. Ông Webster, tôi đã bỏ thêm 10 đôla vào tủ đựng tiền của chúng ta”.

Có lẽ đôi mắt tôi đã mở to: “Nhưng Henry, sao ông có thể làm một việc như vậy?”. “Nó xảy ra một cách hoàn toàn tình cờ. Tôi không muốn điều này chút nào cả”. Trông ông ấy xanh xao, những ngón tay gõ lên vành mũ. Chờ một lúc, tôi hỏi: “Chuyện đã xảy ra thế nào?”. Ông ấy thu hết can đảm: “Các cuộc đua ngựa”. “Ông đã chơi ở các cuộc đua?”- giọng nói của tôi hơi phẫn nộ. Ông cúi đầu: “Tôi đã có rất nhiều hóa đơn y tế chưa thanh toán, tôi phải trả một khoản thế chấp và lương của tôi không cao lắm”. “Nhưng Henry, ông không biết rằng gần như không thể giành chiến thắng trong các cuộc đua sao?”.

Ông ấy lại cụp mắt xuống: “Đầu tiên tôi đặt cược 2 đôla, sau đó 5, rồi 10. Tất nhiên, đôi khi tôi cũng thắng, nhưng nói chung thì càng ngày tôi càng bị mắc kẹt sâu hơn”. Tôi thấy nghi ngờ: “Thế ông lấy tiền ở đâu ra?”. Henry liếm đôi môi khô: “Ở ngân hàng, thưa ông Webster”. Một khoảng lặng. “Sau khi tôi lấy 2 nghìn đôla từ ngân hàng, tôi hiểu rằng mình chỉ có thể hoàn trả số tiền này nếu thắng lớn”. “Và vì thế nên ông lấy thêm tiền”. “Vâng! Tôi đã đặt cược 2 nghìn đôla”. “Và ông lại bị thua”.

“Ông đoán sai rồi. Con ngựa mà tôi đặt cược đã về nhất và tôi thắng 1 ăn 10. Tôi đã thanh toán tất cả các hóa đơn y tế, trả hết thế chấp và trả số tiền tôi lấy từ ngân hàng vào đúng vị trí – Ông thở dài – Và thậm chí, thế nào mà lại để dôi ra 10 đôla”. Tôi không biết nói gì. Còn Henry, sau khi thú nhận mọi chuyện thậm chí còn vui lên một chút. Tôi đưa tay dụi mắt và ông ấy nhìn tôi: “Ông chuẩn bị sa thải tôi chứ?”. “Tôi sẵn lòng làm điều đó – Tôi cau có nói – Nhưng chỉ ngay sau khi tiền được trả lại ngân hàng… Bằng mọi cách chúng ta phải vào được kho trước khi Stewart đến”. “Ống nói đúng, ông Webster, nhưng làm thế nào để làm được điều đó?”.

“Khi Stewart đến thị trấn của chúng ta, ông ấy luôn dừng lại ở Ames House. Từ đó đến ngân hàng là bảy dãy nhà và ông ấy luôn đi bộ”. “Vậy thì sao?”. “Tôi sẽ đón ông ấy đến và trên đường đi tôi sẽ sắp xếp một sự cố trong xe. Tôi sẽ tìm cách để chúng tôi sẽ đến ngân hàng sau 9h một chút”. “Và tôi sẽ có mặt tại ngân hàng khi kho mở, tôi sẽ dùng một cái móc và kéo ra 10 đôla”. “Nhưng hãy nhớ – Tôi cảnh báo – Có thể ông sẽ có không quá 5 phút đâu. Còn điều này, Henry. Ông phải hứa với tôi rằng ông sẽ không đụng đến tiền của ngân hàng nữa”. Ông ấy áp tay vào ngực: “Tin tôi đi, ông Webster, tôi đã có được một bài học thấm thía rồi”.

*

Sáng hôm sau, khi tôi vừa dùng xong bữa sáng ở nhà hàng thì bà White xuất hiện ở cửa. Bà ấy đi thẳng đến bàn của tôi rồi ngồi xuống, tay cầm chiếc sắc của mình: “Ông Webster, cả đêm tôi đã không chợp mắt. Tôi đã vô cùng lo lắng…”. “Bà White, tôi nghĩ bà không cần phải lo lắng nữa về…”. “Không, chỉ là tôi không thể che giấu ông sự thật – Bà ngắt lời tôi – Tôi rất sợ khi nghĩ rằng ông có thể nghi ngờ ông Barger”. Tôi định uống một ngụm café nhưng bàn tay cầm chiếc tách đã khựng lại ở miệng. Bà White ngước đôi mắt xanh thật thà nhìn tôi: “Ông Webster, tôi đã bỏ thừa 10 đôla vào tủ tiền”. Tôi đặt chiếc tách lên bàn.

“Ông thấy đấy, tôi có sáu người con, tám đứa cháu đáng yêu, và họ hàng là những người tốt của thành phố. Và ông biết đấy, mọi việc diễn ra không như chúng ta muốn… mọi người đôi khi cần được giúp đỡ…. Không ai trong số họ có đủ khả năng tín dụng để vay ngân hàng một cách hợp pháp, vì vậy… thỉnh thoảng tôi đã cố gắng tạo điều kiện dễ dàng cho họ…”. “Và bà đã lấy ra bao nhiêu?”. “Họ đều là những người tốt, ông Webster, họ sùng đạo và rất đàng hoàng. Và vì tôi làm việc tại ngân hàng, tôi cảm thấy có nhiều tiền chỉ nằm ở đó mà không…”.

“Vậy tóm lại là bao nhiêu?”. Bà White nắm chặt chiếc sắc của mình hơn “2.500 đôla và 98 xu”. Trong một giây tôi muốn hỏi về số 98 xu nhưng đã kịp kìm lại: “Bà White, sao bà có thể hành động liều lĩnh, dại dột như vậy?”. “Tôi đã lấy ra lúc thì 20, lúc thì 30 đôla. Và cuối cùng thì tích góp được một khoản”. “Và tất nhiên – Tôi lắc đầu – Không người thân nào trả lại cho bà một xu”.

Bà ngước mắt lên: “Ông nói gì vậy, ông Webster. Họ đã trả lại đủ đến từng xu. Tôi chắc chắn rằng tôi đã không bỏ sót đồng nào, nhưng khi tôi đặt trả lại tiền vào kho, chắc là tôi đã bỏ thừa ra 10 đôla. Tôi sẵn sàng chịu hoàn toàn trách nhiệm về 10 đôla này. Tôi đã sống tốt và không hối tiếc. Tôi chỉ hy vọng các cháu tôi được phép vào thăm tôi”. “Tôi không nghĩ mọi việc đi xa đến vậy đâu”. “Nhưng tất nhiên là ông sẽ sa thải tôi. Tôi đã lạm dụng lòng tin thiêng liêng”.

*

Tôi và bà White vội ra xe đi đón Thanh tra Steward. Không may, chiếc xe của tôi đã bị xẹp lốp. Sau khi khắc phục được chúng tôi vội đến thẳng ngân hàng thì đã là 9h10 rồi. Ông Barger mặt tái mét: “Khi kho tiền được mở thì ông Steward đã ở đây rồi. Đã có chuyện gì vậy, ông Webster?”. “Nghĩa là sao chứ?” – Tôi cáu kỉnh lẩm bẩm.

Chúng tôi ngồi xuống và sốt ruột chờ đợi. Đến 10h30 thì Thanh tra Steward ra khỏi kho. Mặt ông ấy đỏ lên vì bối rối: “Điều đó có thể xảy ra với bất cứ ai” – ông ấy nói vẻ hối lỗi. Tôi thở phào “Điều gì có thể xảy ra cơ?”. Steward vẫy vẫy tờ10 đôla trên tay: “Hóa ra có một tờ tiền đã bị gập làm đôi. Và hôm qua ở tệp này tôi đã đếm tờ tiền đó thành hai lần. Nếu tôi đếm từ phía kia tệp tiền thì có thể các vị lại bị thiếu 10 đôla”.

Ông Barger, bà White và tôi đưa mắt nhìn nhau rồi quay sang ông Steward vẻ mặt vẫn đang bối rối. Tôi hít một hơi: “Nghĩa là, tiền mặt của chúng tôi…”. “Hoàn toàn ổn – Thanh tra Steward tuyên bố – cho đến đồng xu cuối cùng”.

Jack Ritchie (Mỹ) / Hải Yến (dịch) / nghệ CA

Cuộc đảo chính cung đình ở Hà Nội

Một lần nữa, lời đồn đại của công chúng về những cuộc tranh giành quyền lực trong cung đình Hà Nội đã chứng tỏ hoàn toàn đúng: Ông Nguyễn Xuân Phúc, 69 tuổi, chủ tịch nước Việt Nam, đã chính thức bị các đồng chí của ông trong Ban Chấp Hành Trung Ương đảng Cộng Sản Việt Nam (CSVN) buộc phải từ chức ủy viên Bộ Chính Trị đầy quyền lực tại hội nghị bất thường chiều Thứ Ba, 17 Tháng Giêng.

Quốc Hội Việt Nam cũng sẽ họp hội nghị bất thường vào ngày hôm sau để bãi nhiệm chức chủ tịch nước, tổng tư lệnh quân đội, và cả chức danh đại biểu Quốc Hội của ông Phúc. Cả hai hội nghị bất thường này chỉ là màn diễn kịch nhằm hợp thức hóa quyết định cuộc họp bí mật của Bộ Chính Trị đảng CSVN ngày 13 Tháng Giêng quyết định số phận chính trị của ông Phúc.

Cuộc đảo chính cung đình 

Đây là lần đầu tiên trong 25 năm qua, một nhân vật trong “tứ trụ” (tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng và chủ tịch quốc hội) bị hạ bệ ngay lúc đương quyền. Đây cũng là lần đầu tiên chỉ trong vòng hai tuần lễ hai ủy viên Bộ Chính Trị bị cưa ghế, hai lãnh đạo cao cấp của chính phủ bị mất chức.

Dù là việc nội bộ của đảng CSVN nhưng vụ thanh trừng có dáng dấp một cuộc đảo chính chính trị, trong đó phe đảng lật đổ phe chính phủ, phe công an triệt hạ các quan chức dân sự.

Vì sao ông Phúc mất chức? Thông báo chính thức của đảng CSVN nói ông Phúc chịu trách nhiệm chính trị của người đứng đầu khi để nhiều cán bộ, trong đó có hai phó thủ tướng, ba bộ trưởng có vi phạm, khuyết điểm, gây hậu quả rất nghiêm trọng. “Nhận thức rõ trách nhiệm trước đảng và nhân dân, ông Phúc đã có đơn xin thôi giữ các chức vụ được phân công, nghỉ công tác và nghỉ hưu,” bài đăng trên báo đảng cho biết.

Nhưng trên mạng xã hội, nguồn tin tiết lộ từ nội bộ đảng nói rằng, phu nhân của ông Phúc, bà Trần Thị Nguyệt Thu, có liên can tới đại án tham nhũng Việt Á mà nay đã có 102 người bị bắt giam để điều tra, trong đó có ông Nguyễn Thanh Long, bộ trưởng Y Tế, và Chu Ngọc Anh, chủ tịch Hà Nội, cựu bộ trưởng Khoa Học và Công Nghệ. Vụ này cũng là nguyên nhân dẫn tới vụ bãi chức phó thủ tướng thường trực của ông Phạm Bình Minh và chức phó thủ tướng của ông Vũ Đức Đam hôm 5 Tháng Giêng vừa qua.

Có thể tham nhũng là nguyên nhân chính, nhưng vụ thanh trừng gần như cùng lúc ông Nguyễn Xuân Phúc và hai phó thủ tướng làm cho giới quan sát nhìn sự kiện theo một lăng kính khác.

Ba ông này được các nhà phân tích chính trị quốc tế coi là những nhà kỹ trị thực dụng, muốn đẩy mạnh cải cách kinh tế của Việt Nam và được giới đầu tư ngoại quốc ưa thích. Theo Giáo Sư Zachary Abuza của Học Viện Chiến Tranh ở thủ đô Washington DC, ông Phúc là người chủ trì một giai đoạn kinh tế tăng trưởng nhanh từ năm 2016, ông Minh và ông Đam là những nhà điều hành có năng lực, có vai trò trung tâm trong chiến dịch chống COVID-19 “tốt nhất thế giới” của Việt Nam. Riêng ông Minh đã vận dụng quan hệ gần gũi với các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ để Việt Nam nhận được 40 triệu liều vaccine COVID-19 hết sức quý giá và được giấy phép bào chế vaccine công nghệ mới mRNA ở Việt Nam.

Nhưng phe đảng, đại diện là ông “đảng trưởng” Nguyễn Phú Trọng và ông Bộ Trưởng Công An Tô Lâm quyết củng cố sự cai trị độc đoán của đảng và đề cao guồng máy an ninh, triệt tiêu mọi tiếng nói khác và xóa bỏ ảnh hưởng của Phương Tây dân chủ. Khuynh hướng này được Chủ Tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc thực hiện thành công và xuất cảng sang Việt Nam dưới khẩu hiệu “cộng đồng chung vận mệnh” như trong lá thư chúc tết Quý Mão mà ông Tập gửi cho ông Trọng mới đây.

“Tập hóa Việt Nam” 

Điều trùng hợp là cuộc thanh trừng những nhân vật cao cấp nhất trong chính phủ Việt Nam được đẩy mạnh sau chuyến thăm khẩn cấp tới Bắc Kinh của ông Trọng hồi cuối Tháng Mười, 2022 ngay sau khi ông Tập giành được nhiệm kỳ tổng bí thư thứ ba, củng cố quyền lực của ông và của đảng, loại bỏ những nhân vật có xu hướng cải cách như Thủ Tướng Lý Khắc Cường. Trong cuộc hội đàm giữa hai tổng bí thư, ông Tập được biết đã “gây áp lực với ông Trọng buộc đảng CSVN phải hạn chế ảnh hưởng của các phần tử thân Phương Tây và Phạm Bình Minh là cái tên được đề cập trực tiếp” như tường thuật của báo Nikkei Asia Review.

Ông Bill Hayton, nhà nghiên cứu rất am hiểu Việt Nam của viện nghiên cứu Chatham House ở London, đưa ra thuật ngữ “Tập hóa Việt Nam” (Xi-isation of Vietnam) để chỉ sự tương đồng đáng kinh ngạc giữa hai quốc gia cùng dưới sự cai trị của đảng Cộng Sản. Cả hai đều nhắm tới một chế độ toàn trị triệt để, trong đó đảng cộng sản nắm trọn, từ quyền đề ra chính sách cho đến điều hành luôn mọi hoạt động kinh tế xã hội, ưu tiên cho lĩnh vực an ninh bảo vệ sự tồn tại của đảng hơn là phát triển kinh tế và cải thiện cuộc sống người dân.

Cho nên, người quan sát thời sự không ngạc nhiên khi thấy ông Trọng hoàn toàn rập khuôn theo Trung Quốc đến từng chi tiết nhỏ. Ngay cả vụ sỉ nhục ông Nguyễn Xuân Phúc, bãi chức ông Phúc chỉ vài ngày trước thời điểm ông đọc thư chúc Tết trên truyền hình quốc gia, cũng làm người ta liên tưởng tới vụ cựu Chủ Tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào bị xốc nách lôi ra khỏi đại hội 20 đảng Cộng Sản Trung Quốc hồi Tháng Mười, 2022. Những người cộng sản có một lối ứng xử rất giống nhau với đồng chí đồng đội, họ ca tụng nhau nhưng sẵn sàng đâm vào lưng, đạp vào mặt nhau hết sức cạn tàu ráo máng.

Tương lai nào đang chờ? 

Ai sẽ lên thay ông Phúc? Có người đoán ông Trọng sẽ kiêm nhiệm chức chủ tịch nước như ông từng làm sau khi ông Trần Đại Quang chết bất đắc kỳ tử năm 2018, có người đoán bà Võ Thị Ánh Xuân, hiện là phó chủ tịch nước, sẽ tạm quyền cho đến kỳ họp Quốc Hội vào giữa năm. Tuy nhiên, nhiều dự đoán hướng về ông Tô Lâm, dù có nguồn tin nội bộ nói ông không ham thích cái ghế ông Phúc để lại mà nhắm tới cái ghế của ông Trọng hoặc của Thủ Tướng Phạm Minh Chính – người đang được đồn đại rằng cũng sắp ra đi sau Tết Quý Mão.

Với người dân trong nước, ai lên thay ông Phúc là chuyện không đáng bận tâm vì cốt lõi của vấn đề là thể chế chính trị chứ không phải cá nhân. Chừng nào đảng CSVN độc tài, phản động và tàn bạo vẫn còn đó thì ai lên ai xuống đều không đem lại sự thay đổi tốt hơn.

Nhưng nếu ông Tô Lâm lên như tin đồn thì sẽ là điều lợi bất cập hại. Giáo Sư Abuza cho rằng, trong “tứ trụ” mà có đến hai tướng công an, hoặc công an chiếm tới sáu trong 17 ghế Bộ Chính Trị thì đó là “biểu hiện sự bất an của chế độ.” Người dân Việt Nam đang khốn đốn dưới ách công an trị sẽ thấy cuộc sống ngày mai càng nghẹt thở như thế nào dưới bàn tay sắt của lực lượng “còn đảng còn mình.”

Giáo Sư Abuza còn cảnh báo cuộc đảo chính cung đình sẽ tác động xấu đến tâm lý và kỳ vọng của giới tư bản ngoại quốc. Kinh tế Việt Nam tăng trưởng nhanh trong năm ngoái, đạt 8%, nhờ các công ty đa quốc gia chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang. Nhưng bây giờ nhà đầu tư sẽ hoài nghi cái gọi là sự ổn định chính trị của Việt Nam và họ có thể chọn những địa điểm làm ăn khác.

Nhưng như vừa nêu phía trên, qua cuộc thanh trừng hiện nay, đảng CSVN không chú trọng tới hậu quả kinh tế mà nhắm củng cố quyền kiểm soát của đảng trong toàn xã hội. Vì thế, sẽ khó có một sự mất ổn định chính trị như lo ngại của ông Abuza.

Vụ thanh trừng cũng không “mở đường cho sự vươn lên của các nhà lãnh đạo trong sạch hơn, có năng lực hơn, giúp cho đảng CSVN đấu tranh với tham nhũng tốt hơn, cải thiện sự điều hành” như nhận định của nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp – một chuyên viên tại Viện Nghiên Cứu ISEAS – Yusof Ishak Institute ở Singapore, viết trên tạp chí Fulcrum.

Và hãy còn quá sớm để mong cuộc hỗn loạn ở cung đình Hà Nội sẽ dẫn tới một “Mùa Xuân Ả Rập,” người dân nổi dậy lật đổ chế độ chuyên chế và xây dựng dân chủ. Đơn giản vì trong nước hiện chưa có một lực lượng khả dĩ tập hợp được công chúng xuống đường đấu tranh đòi quyền sống, quyền tự do như ở Tunisia trước kia hay ở Iran hiện nay.

Xem ra, cuộc đảo chính cung đình đang diễn ra ở Hà Nội chỉ có tác dụng tốt là phơi bày rõ thêm nữa bản chất thối nát của đảng CSVN và chế độ cộng sản. Sau khi thấy rõ bộ mặt thật đó, người dân Việt Nam sẽ hành động như thế nào là điều chưa biết trước được. [đ.d.]

Hiếu Chân / Người Viêt

Chủ tịch nước nhận ‘thẻ đỏ’: Sự cố chính trị lớn nhất của VN trong nhiều năm qua

Tối ngày 13 tháng 1 năm 2023, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc được nhìn thấy có mặt tại sân vận động Mỹ Đình ở Hà Nội để cổ vũ đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam trong trận chung kết lượt đi Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á gặp Thái Lan. Mặc dù có vẻ ngoài vui vẻ, ông Phúc thực ra đang phải đối mặt với một bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp chính trị của mình. Trong một cuộc họp kín cùng ngày, Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) đã lặng lẽ bỏ phiếu để phế truất ông khỏi chức chủ tịch nước.

Mặc dù tới sáng ngày 17  tháng 1 vẫn chưa có thông tin chính thức nào được đưa ra về quyết định này, nhưng các bài đăng trên mạng xã hội từ những Facebooker có nhiều thông tin đã ám chỉ về quyết định này. Chẳng hạn, trong một bài đăng sáng 14/1, Lê Nguyễn Hương Trà, người thường rò rỉ các thông tin đáng tin cậy về biến động nhân sự cấp cao trong ĐCSVN, đã dùng hình ảnh tấm thẻ đỏ để ám chỉ quyết định cách chức ông Phúc của Bộ Chính trị, khi viết rằng: “Căng thẳng và kịch tính đến tận những phút cuối cùng, ngôi sao CLB bóng đá Quảng Nam đã bị rút thẻ đỏ truất quyền thi đấu. Anh chuẩn bị rời sân, chấm dứt sự nghiệp cầu thủ nhà nghề”. Ông Phúc có quê ở tỉnh Quảng Nam. Nếu thực sự như vậy, quyết định này sẽ là một điều chưa có tiền lệ vì ông Phúc sẽ trở thành chủ tịch nước Việt Nam đầu tiên bị phế truất khi đang tại vị.

Đến sáng ngày 17/1, vẫn chưa rõ điều gì đã dẫn đến quyết định này.[1] Tin đồn trên mạng cho biết phu nhân ông Phúc bị cáo buộc dính líu đến vụ bê bối Việt Á, vụ việc mà tới tháng trước đã dẫn đến việc truy tố 102 người, bao gồm cả các quan chức cấp cao như cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long và cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh. Vụ bê bối này cũng dẫn đến việc Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam bị cho thôi chức vào ngày 5 tháng Giêng.

Động thái này là ví dụ mới nhất về chiến dịch chống tham nhũng đang ngày càng quyết liệt do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dẫn đầu, người đã tuyên bố rằng không có “vùng cấm” trong chiến dịch chống tham nhũng của mình. Ngoài vụ Việt Á, Tổng Bí thư Trọng cũng đang giám sát việc điều tra một số vụ án tham nhũng cấp cao khác.

Đáng chú ý nhất trong số này là vụ bê bối hối lộ liên quan đến các chuyến bay giải cứu công dân Việt Nam mắc kẹt ở nước ngoài trong đại dịch Covid-19. Vụ bê bối này đã dẫn đến việc truy tố 40 quan chức, các nhà ngoại giao cấp cao và doanh nhân. Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh, người bị cho thôi chức vào ngày 5 tháng 1 cùng với ông Vũ Đức Đam, cho đến nay là quan chức cấp cao nhất liên quan đến vụ bê bối, nhưng người ta cho rằng có thể có thêm các nhân vật cấp cao khác có thể dính líu. Tuần trước, ông Mai Tiến Dũng, cựu chủ nhiệm văn phòng chính phủ, đã bị Ban bí thư Trung ương Đảng cảnh cáo, cho thấy ông có thể là người tiếp theo gặp rắc rối pháp lý.

Một vụ án cấp cao khác đang diễn ra liên quan đến Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) và chủ tịch công ty Nguyễn Thị Thanh Nhàn, vốn bị cáo buộc gian lận trong đấu thầu tại một bệnh viện công ở tỉnh Đồng Nai. Tháng trước, bà Nhàn, người vẫn đang bỏ trốn, đã bị xét xử vắng mặt và bị kết án 30 năm tù. Ba mươi lăm người khác, trong đó có nguyên bí thư và chủ tịch tỉnh Đồng Nai, cũng lãnh án tù dài hạn. Các vụ gian lận đấu thầu khác liên quan đến AIC tại các dự án khác vẫn chưa bị khởi tố hoặc xét xử. Do đó, nhiều quan chức cấp cao hơn có thể sớm phải đối mặt với sự trừng phạt.

Do nỗ lực chống tham nhũng đã dẫn đến những xáo trộn nhân sự lớn trong chính phủ Việt Nam trong hai năm qua, có thể có lo ngại cho rằng những thay đổi đó sẽ dẫn đến bất ổn chính trị, cuối cùng đe dọa chế độ của Đảng hoặc kìm hãm hoạt động kinh tế của Việt Nam. Tuy nhiên, có rất ít bằng chứng cho thấy điều đó. Tổng Bí thư Trọng vẫn vững vàng kiểm soát bộ máy và không có dấu hiệu cho thấy việc thay đổi nhân sự gây mất đoàn kết trong nội bộ đảng hay tạo ra bất ổn trong hệ thống chính trị.

Ngược lại, việc thanh trừng những lãnh đạo tham nhũng có thể mở đường cho những lãnh đạo trong sạch hơn và có năng lực vươn lên, giúp Đảng chống tham nhũng tốt hơn và nâng cao hiệu quả cầm quyền. Miễn là các thay đổi lãnh đạo cấp cao không dẫn đến những thay đổi lớn về mặt chính sách, thì tác động của chúng tới hoạt động kinh tế cũng sẽ không đáng kể. Trên thực tế, bất chấp những thay đổi nhân sự vừa qua, Việt Nam vẫn ghi nhận tốc độ tăng trưởng GDP 8% trong năm 2022, là tỉ lệ tăng trưởng cao nhất trong vòng 25 năm qua.

Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng là ai sẽ thay thế các nhà lãnh đạo sắp mãn nhiệm, và liệu họ có trong sạch hơn và có năng lực hơn những người tiền nhiệm hay không. Trong trường hợp của ông Phúc, một ứng cử viên hàng đầu có thể là Bộ trưởng Công an Tô Lâm. Ông Lâm dường như đã giành được sự tin tưởng của Tổng Bí thư Trọng vì lòng trung thành và vai trò quan trọng của ông trong việc thực hiện các cuộc điều tra chống tham nhũng. Là một ủy viên Bộ Chính trị nhiệm kỳ thứ hai và là người đứng đầu Bộ Công an đầy quyền lực, ông Lâm cũng nắm giữ lợi thế đáng kể so với các đối thủ còn lại. Bà Trương Thị Mai, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Đảng, cũng có thể là một ứng cử viên tiềm năng do bà có hồ sơ trong sạch và hiện đứng đầu một ban Đảng quan trọng.

Tuy nhiên, các chính trị gia cấp cao khác như Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng cũng sẽ hưởng lợi từ sự ra đi của ông Phúc. Họ sẽ đối mặt với ít sự cạnh tranh hơn tại đại hội đảng tiếp theo vào đầu năm 2026 khi một ban lãnh đạo quốc gia mới sẽ được bầu. Họ cũng có thể nắm bắt cơ hội này để ủng hộ một ứng cử viên chủ tịch nước thuộc hoặc liên kết với phe mình. Với sự ra đi của ông Phúc, ông Huệ có thể trở thành ứng cử viên khả dĩ duy nhất thay thế Tổng Bí thư Trọng, đặc biệt là khi Thủ tướng Phạm Minh Chính — ứng viên tiềm năng còn lại — cũng có thể gặp rắc rối trong thời gian tới do bị cho là có mối quan hệ thân thiết với chủ tịch AIC Nguyễn Thị Thanh Nhàn.

Tối ngày 13/1, ông Phúc đã chứng kiến đội tuyển Việt Nam ghi một bàn thắng vào phút cuối để cầm hòa 2-2 với đội tuyển Thái Lan, qua đó níu kéo hy vọng giành chức vô địch trong trận lượt về diễn ra tại Bangkok 3 ngày sau đó. Tuy nhiên, đối với ông Phúc, nếu quả thực ông đã bị Bộ Chính trị rút “thẻ đỏ”, thì có lẽ đó đã là tiếng còi kết thúc sự nghiệp chính trị của ông. Những người quan sát chính trị Việt Nam sẽ sớm biết khi nào ông sẽ chính thức bị cách chức và ai sẽ nổi lên như những người chiến thắng sau cùng trong biến cố chính trị lớn nhất của Việt Nam trong nhiều thập kỷ qua.

Một phiên bản tiếng Anh của bài viết được đăng lần đầu sáng ngày 17/1/2023 trên Fulcrum.sg, chuyên trang bình luận của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS – Yusof Ishak Insitute), Singapore.

Tác giả: Lê Hồng Hiệp