Những loài sư tử biển nổi tiếng nhất thế giới

Họ Sư tử biển (Otariidae) gồm những con vật trông giống hải cẩu nhưng có đôi tai ngoài và di chuyển được trên cạn bằng các chân chèo cứng cáp. Chúng bơi rất giỏi, nhưng chỉ lặn được trong thời gian ngắn và nông hơn so với hải cẩu.

Sư tử biển Steller (Eumetopias jubatus) dài 2-3,3 mét, sống ở Bắc Thái Bình Dương. Lớn nhất trong họ Sư tử biển, loài này chủ yếu ăn cá, nhưng đôi khi cũng ăn cả những con hải cẩu con.

Sư tử biển Australia (Neophoca cinerea) dài 1,3-2,5 mét, được ghi nhận ở Tây và Nam Australia. Loài này tương đối hiếm gặp. Chúng sống cùng nhau trong các nhóm nhỏ ngay cả khi không phải mùa sinh sản.

Sư tử biển New Zealand (Phocarctos hookeri) dài 1,6-2,5 mét, chỉ xuất hiện ở các vùng biển quanh New Zealand. Loài động vật quý hiếm này chỉ sinh sản trên một số đảo xa bờ.

Sư tử biển California (Zalophus californianus) dài 1,5-2,5 mét, phân bồ ở bờ biển phía Tây của lục địa Bắc Mỹ. Loài này di chuyển nhanh nhẹn trên cạn cũng như dưới nước. Chúng được biết đến rộng rãi trong vai trò thú biểu diễn ở các gánh xiếc.

Sư tử biển phương Nam (Otaria flavescens) dài 1,8-2,6 mét, cư trú ở Nam Mỹ và quần đảo Falkland ở Nam Đại Tây Dương. Loài này được nhận dạng với thân hình chắc mập và mõm tù. Đôi khi các cá thể của chúng phối hợp để săn mồi và có thể vào sông tìm cá.

Hải cẩu lông phương Bắc (Callorhinus ursinus) dài 1,4-2,2 mét, phân bố ở Bắc Thái Bình Dương. Loài này thường sống xa bờ, trừ khi sinh sản. Con đực có chỏm lông dựng lên trên đầu, có thể nặng hơn con cái 5 lần.

Hải cẩu lông nâu (Arctocephalus pusillus) dài 1,4-2,4 mét, có hai quần thể riêng rẽ, một ở Nam Phi, một ở Australia. Các hai quần thể của chúng đều chịu hậu quả của nạn đánh bắt lan tràn.

Hải cẩu lông Galapagos (Arctocephalus galapagoensis) dài 1,2-1,6 mét, là loài đặc hữu của quần đảo Galapagos, Đông Thái Bình Dương. Trong họ Sư tử biển, chúng là loài nhỏ nhất, đồng thời ít sự khác biệt nhất giữa hai giới.

Hải cẩu lông Guadalupe (Arctocephalus townsendi) dài 1,4-2 mét, chỉ còn ở đảo Guadalupe, ngoài khơi bang Baja California của Mexico. Loài này được nhận biết nhờ cái mũi nhọn và dài. Chúng sinh sản trên bãi biển đá chỉ có đường vào từ biển.

Hải cẩu lông Nam Mỹ (Arctocephalus australis) dài 1,4-1,9 mét, sinh sống trên các bãi biển đá của Nam Mỹ và quần đảo Falkland. Loài săn mồi háu ăn này săn cá, mực và giáp xác.

Hải cẩu lông châu Nam Cực (Arctocephalus gazella) dài 1,3-2 mét, được ghi nhận trên các đảo rải rác ở Nam Đại Dương. Chúng đang dần phục hồi sau  hậu quả của nạn săn bắt quá mức trong quá khứ.

Hải cẩu lông Australia (Arctocephalus forsteri) dài 1,3-2,5 mét, sống trên các bờ biển đá của New Zealand và Australia. Số lượng của chúng đang tăng dần sau khi hoạt động săn bắt chấm dứt do những quy định mới của pháp luật sở tại.

Theo TRI THỨC & CUỘC SỐNG 

8 từ khi nói về thực phẩm có liên quan tới ung thư, ai cũng cần nhớ để tránh

Bất kì ai cũng hãy ghi nhớ 10 từ liên quan mật thiết với ung thư để cải thiện thói quen xấu, phòng ngừa bệnh tật.

Trả lời phỏng vấn trên tờ “Thời báo cuộc sống” của Trung Quốc, giáo sư tiến sĩ Hà Cốc Dân (Đại học Đông Y dược Thượng Hải) và chủ nhiệm ngoại khoa Thạch Hán Bình (Trung tâm y học ung bướu, thuộc tổng Y viện hàng không, trường đại học Y khoa Trung Quốc) cho biết: Bất kì ai cũng hãy ghi nhớ 8 từ liên quan mật thiết với ung thư để cải thiện thói quen xấu, phòng ngừa bệnh tật.

1. Đường

Có thể bạn cho rằng, đường thì làm sao gây bệnh ung thư? Đúng vậy, thói quen thích ăn đường, ăn đồ ngọt kỳ thực không có quan hệ trực tiếp đến các bệnh ung thư. Tuy nhiên, bạn cần phải nhớ rằng, các thực phẩm ngọt với thành phần đường cao dễ dẫn đến béo phì. Trong khi đó, rất nhiều nghiên cứu y học đều đã chứng minh được có đến 12 loại ung thư thật sự có liên quan đến béo phì, đặc biệt là ung thư tụy, ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung, ung thư thận và ung thư gan.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) luôn kiến nghị con người mỗi ngày chỉ nên kiểm soát lượng đường dung nạp vào cơ thể nằm trong mức 50gr trở xuống, nhưng lý tưởng nhất vẫn là đừng vượt quá 25gr.

2. Nóng

Thức ăn thì phải ăn lúc còn nóng mới ngon. Điều này không sai, nhưng Trung tâm nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) đã chỉ ra rằng: Những người thường ăn uống quá nóng có thể tăng nguy cơ mắc ung thư. Do nhiệt độ dễ làm tổn thương tế bào bề mặt cổ họng, có thể dẫn đến vài chứng ung thư hiếm gặp.

Theo báo cáo y học Nội khoa của Mỹ năm 2018, những người có thói quen uống trà nóng mỗi ngày cũng có tỷ lệ mắc ung thư cao gấp 2 – 5 lần so với người không uống.

3. Mặn

Chuyên gia dinh dưỡng Chu Tương Đức (Đại học y dược Bắc Kinh) cho biết: Khi con người có sở thích ăn mặn thì thành phần muối được dung nạp quá nhiều, dần dần tích lũy trong cơ thể, dễ dẫn đến các bệnh về tim mạch, huyết quản, cao huyết áp, thận, đồng thời nó còn khiến nội tiết tố trong cơ thể không thể bài tiết ra ngoài, gây ra hiện tượng phù thũng.

Các chuyên gia y khoa kiến nghị những người trưởng thành mỗi ngày không nên dung nạp quá 2400mg natri (tương đương khoảng 6gr muối) để hạn chế bệnh tật.

4. Đen

“Đen” ở đây chính là nói đến các thức ăn chế biến kiểu nướng. Tuy hương vị của món nướng thật sự hấp dẫn và đem lại khoái khẩu khi ăn, nhưng trong quá trình chế biến, cụ thể là nướng, chúng sẽ sinh ra một lượng lớn các vật chất như Polycyclic Aromatic Hydrocarbons, Benzopyrene. Đây là những chất gây ung thư với mức độ mạnh yếu khác nhau. Đặc biệt, người thường ăn đồ nướng càng có nguy cơ cao mắc ung thư dạ dày, ung thư ruột.

javascript:if(typeof(admSspPageRg)!=’undefined’){admSspPageRg.draw(3315);}else{parent.admSspPageRg.draw(3315);}

5. Dầu mỡ

“Dầu mỡ”, một mặt là chỉ những thức ăn chứa chất béo cao. Người thường ăn thực phẩm nhiều béo, nhất là chất béo từ động vật càng có nguy cơ mắc các bệnh ung thư như ung thư trực tràng, ung thư đại tràng, ung thư vú…

Mặt khác, từ “dầu mỡ” còn để chỉ các món chiên xào ở nhiệt độ cao. Trong quá trình chế biến rất dễ sinh ra vật chất gây ung thư như Polycyclic Aromatic Hydrocarbons, Heterocyclic Aromatic Amines…

6. Độc

“Độc” ở đây là chỉ những thực vật dễ sinh mốc và độc tố do môi trường ẩm thấp hoặc nóng bức, hoặc do bảo quản không đúng cách. Lúc này, chúng sẽ bị nhiễm độc tố gây ung thư như Aflatoxin. Đây là một trong những chất gây ung thư mạnh nhất được biết đến ở hiện tại, đặc biệt là nó liên quan mật thiết với ung thư gan.

7. Khói

Từ “khói” ở đây đầu tiên chính là chỉ thuốc lá, một trong những nhân tố gây tử vong do ung thư phổi hang đầu trên thế giới. Thứ hai là khói bốc ra từ quá trình nấu nướng cũng có khả năng gây bệnh nếu không có biện pháp xử lý thích đáng.

8. Lười

Cuộc sống càng hiện đại thì con người càng bận rộn, và đó lại là lý do khiến họ giảm những bữa cơm tự chế biến trong gia đình. Thay vào đó là những bữa ăn vội ngoài hàng quán hay thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ. Thói quen này khiến bạn dung nạp nhiều muối, chất béo và cả những độc tố do không đảm bảo vệ sinh, khiến tỷ lệ phát bệnh ung thư càng cao.

“Lười” ở đây còn là vấn đề con người ít vận động thể chất. Khi bạn thiếu sự luyện tập thể thao, một mặt dễ bị béo phì, mặt khác cơ thể giảm đi sức đề kháng, từ đó rất dễ dẫn đến nhiều bệnh ung thư ghé thăm.

Nguồn Aboluowang, Soha / Theo Phụ Nữ Việt Nam 

2 Phó Thủ tướng thôi giữ chức Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII

Ông Phạm Bình Minh và Vũ Đức Đam thôi chức vụ ủy viên Trung ương Đảng đồng nghĩa với việc sẽ thôi chức vụ Phó thủ tướng.

Ông Phạm Bình Minh và ông Vũ Đức Đam. (Ảnh: quochoi.vn)
Tại cuộc họp bất thường chiều 30/12, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã quyết định cho ông Phạm Bình Minh thôi chức vụ ủy viên Bộ Chính trị, ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII và ông Vũ Đức Đam thôi chức vụ ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII.

Hiện báo chí nhà nước không đưa lý do cụ thể cho các quyết định này.

Ban Chấp hành Trung ương cũng cho ý kiến về hai nhân sự để Bộ Chính trị quyết định giới thiệu Quốc hội khóa XV phê chuẩn chức danh Phó thủ tướng nhiệm kỳ 2021 – 2026.

Ông Phạm Bình Minh và Vũ Đức Đam thôi chức vụ ủy viên Trung ương Đảng đồng nghĩa với việc sẽ thôi chức vụ Phó thủ tướng.

Việc thực hiện miễn nhiệm đối với ông Phạm Bình Minh, ông Vũ Đức Đam và phê chuẩn bổ nhiệm nhân sự thay thế sẽ do Quốc hội quyết định.

Trước đó ngày 27/8, ông Nguyễn Quang Linh, Trợ lý của Phó thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh, bị bắt, khởi tố với cáo buộc “Nhận hối lộ” trong vụ án “chuyến bay giải cứu”.

Ngày 30/11, ông Nguyễn Văn Trịnh, Trợ lý của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam bị bắt, khởi tố để điều tra về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, liên quan đến công ty Việt Á.

Minh Long / Trí thức VN

Năm 2022: Nhìn lại 8 sự kiện Kinh tế Việt Nam nổi bật

Trở lại sau COVID-19, nền kinh tế Việt Nam được kỳ vọng sẽ phục hồi nhanh chóng khi Chính phủ mở cửa hoàn toàn kinh tế – du lịch từ giữa tháng 3/2022. Tuy vậy, hàng loạt sự kiện rung chuyển trên thị trường tài chính, xăng dầu và biến động địa chính trị đã đánh dấu một năm nhiều thách thức hơn sự mong đợi. Mời quý độc giả điểm lại 8 sự kiện Kinh tế Việt Nam nổi bật cùng Trí Thức VN.

1) Những cơn địa chấn trên thị trường tài chính

Năm 2022 chứng kiến những cú sốc trên thị trường với hàng loạt vụ bắt giữ, khởi tố lãnh đạo các tập đoàn. (Ảnh minh họa: Biên tập Trí Thức VN)
Năm 2022 ghi nhận những biến động mạnh của thị trường tài chính tiền tệ, đặc biệt lĩnh vực chứng khoán, trái phiếu, lãi suất, ngoại hối.

Bạn đang sao chép nội dung của Trí Thức VN. Nếu là cá nhân sử dụng, vui lòng ghi rõ nguồn trithucvn.org. Nếu là website, kênh truyền thông, vui lòng chỉ sử dụng nội dung khi có sự cho phép của Trí Thức VN.

Do mở cửa kinh tế sớm nên dòng tiền kỳ vọng đã đưa chỉ số VN-Index lọt “top” các chỉ số tăng mạnh nhất khu vực, có lúc đã vượt 1.500 điểm, nhưng chỉ 6 tháng sau, mọi dự đoán bị đảo ngược khi chỉ số này lao dốc thủng mốc 900 điểm.

Trong năm 2022, VN-Index đã có 39 lần tăng/giảm từ 2% trở lên, nhiều nhất trong vòng 13 năm kể từ năm 2009. Thậm chí, nhiều phiên giao dịch chỉ số còn có biên độ dao động lên đến hơn 70 điểm (khoảng 5-7%) cùng với hàng loạt cổ phiếu “đảo như rang lạc” từ trần xuống sàn và ngược lại.

Bạn đang sao chép nội dung của Trí Thức VN. Nếu là cá nhân sử dụng, vui lòng ghi rõ nguồn trithucvn.org. Nếu là website, kênh truyền thông, vui lòng chỉ sử dụng nội dung khi có sự cho phép của Trí Thức VN.

Góp phần vào tốc độ tăng trưởng nóng là tình trạng thao túng cổ phiếu liên tiếp xuất hiện trên thị trường. Trong năm, một số vụ án điển hình về thao túng cổ phiểu đã bị phanh phui, có thể kể ra như vụ thao túng giá cổ phiếu ASA, FLC, Louis Holdings,…

Liên quan đến những vụ án gian lận, lừa đảo, thao túng thị trường chứng khoán còn có một số người đã bị bắt như: bà Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Vạn Thịnh Phát), ông Trịnh Văn Quyết (Chủ tịch FLC), ông Đỗ Thành Nhân (Chủ tịch Louis Holdings),…

Chỉ riêng vụ việc Vạn Thịnh Phát, bà Chủ tịch tập đoàn Trương Mỹ Lan và nhiều nhân vật lãnh đạo của hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát bị bắt vì tội lừa đảo đã tác động mạnh tới thị trường tài chính, đầu tư. Cơ quan điều tra đã yêu cầu tạm dừng mọi hoạt động liên quan đến việc giao dịch chuyển nhượng, mua, bán, cho, tặng, cầm cố, thế chấp đối với cổ phần phần vốn góp… của 762 công ty liên quan.

2) Bong bóng chứng khoán và bất động sản, thị trường đóng băng đột ngột

Bất động sản “sốt ảo”, người dân nằm ngủ bên ngoài cơ quan đăng ký đất đai đợi làm thủ tục. (Ảnh: Đời sống DSKH / Facebook)
Tiếp đà năm 2021, thị trường chứng khoán, bất động sản tăng trưởng vũ bão. Chỉ trong 11 tháng, có tới 2,5 triệu tài khoản chứng khoán mở mới.

Dòng vốn đổ vào thị trường giao dịch hàng ngày luôn ở mức trên dưới 30.000 tỷ đồng/ngày. Có thời điểm đầu tháng 4, vốn hóa của sàn HoSE lên tới 6 triệu tỷ đồng.

Còn trên thị trường bất động sản đầu năm, mặt hàng nào cũng lên giá chóng mặt, không chỉ căn hộ, đất nền tại các khu đô thị lớn, không ít người lặn lội đến cả những vùng sâu vùng xa để săn đất.

Bạn đang sao chép nội dung của Trí Thức VN. Nếu là cá nhân sử dụng, vui lòng ghi rõ nguồn trithucvn.org. Nếu là website, kênh truyền thông, vui lòng chỉ sử dụng nội dung khi có sự cho phép của Trí Thức VN.

Tin đồn, truyền thông đã đẩy nhu cầu ảo tăng cao, trong khi giao dịch thực sự không nhiều. Số liệu chính thức do Bộ Xây dựng công bố, giá nhà, đất quý đầu năm tăng 6% nhưng thực tế có nhiều nơi giá đất tăng từ 50 – 100% so với tháng 10/2021.

Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian nóng ngắn ngủi, cuối tháng 4, cả hai khu vực thị trường bất động sản và chứng khoán đều khựng lại, lao dốc không phanh về cả mặt bằng giá và số lượng giao dịch. Một số dự án chiết khấu 40-50% cũng không có ai mua.

Những tháng cuối năm, thị trường bất động sản ảm đạm ở tất cả các phân khúc. Đất nền ở các khu vực xa đô thị gần như “đóng băng”, không có người mua. Các sàn giao dịch và công ty môi giới cắt giảm nhân sự, tạm ngưng hoạt động ngày càng nhiều.

Bạn đang sao chép nội dung của Trí Thức VN. Nếu là cá nhân sử dụng, vui lòng ghi rõ nguồn trithucvn.org. Nếu là website, kênh truyền thông, vui lòng chỉ sử dụng nội dung khi có sự cho phép của Trí Thức VN.

3) Niềm tin thị trường trái phiếu đổ vỡ

Người dân nhiều nơi biểu tình tại các chi nhánh, trụ sở ngân hàng SCB với hy vọng lấy lại tiền mua trái phiếu. (Ảnh: Facebook / Biên tập Trí Thức VN)
Đầu tiên là sự kiện Ủy ban Chứng khoán thông báo hủy 9 lô trái phiếu của Tập đoàn Tân Hoàng Minh trị giá hơn 10.000 tỷ đồng vào đầu tháng 4. Sau đó, Bộ Công an bắt giam và khởi tố ông Đỗ Anh Dũng – Chủ tịch tập đoàn này với tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Đây cũng là cột mốc mở đầu ra một năm sóng gió đối với thị trường tài chính của Việt Nam khi để những doanh nghiệp tự do lách luật phát hành trái phiếu đến người dân phổ thông, gây một loạt hệ lụy đổ vỡ niềm tin của thị trường.

Trước đó, ông Dũng là một đại gia bất động sản từng gây rúng động dư luận khi trúng đấu giá lô đất Thủ Thiêm với giá trị 2,4 tỷ đồng/m2 và rồi bỏ cọc.

Đáng chú ý, cái bắt tay của Ngân hàng SCB, Công ty Chứng khoán Tân Việt và các công ty dự án của Vạn Thịnh Phát đã gây hoang mang cho người gửi tiền, mua trái phiếu doanh nghiệp thông qua ngân hàng SCB.

Nhiều người dân đã tố phía ngân hàng SCB tư vấn sai sự thật, dẫn đến người dân mua trái phiếu của Công ty An Đông thay vì gửi tiết kiệm thông thường. Số trái phiếu này được Chứng khoán Tân Việt bảo lãnh phát hành.

Đến nay, ngân hàng SCB đã bị rơi vào diện kiểm soát đặc biệt. Trên mạng xã hội, nhiều người dân đăng tải hình ảnh, video biểu tình liên tục suốt hơn 2 tháng tại các chi nhánh, trụ sở ngân hàng SCB tại TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Nghệ An, Bắc Ninh, Nha Trang, v.v… với hy vọng sẽ lấy lại được tiền vì cho rằng SCB đã dùng uy tín ngân hàng, lừa người dân mua trái phiếu.

Ngân hàng SCB và vấn đề trái phiếu doanh nghiệp của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần vẫn là điểm nóng chưa tháo gỡ được của năm 2022.

Đáng nói, vụ việc Vạn Thịnh Phát cũng chỉ là một điển hình trong rất nhiều bóng dáng bộ ba cấu kết (doanh nghiệp, ngân hàng, công ty chứng khoán) ở rất nhiều lĩnh vực rải rác trong nền kinh tế.

4) Xăng dầu tăng cao chưa từng có, cây xăng đóng cửa hàng loạt

Một cây xăng đóng cửa, đặt bảng “hết xăng, còn dầu”, lúc 7h tối ngày 10/10, tại quận Gò Vấp, TP.HCM. (Ảnh: CTV / Trí Thức VN)
Theo Bộ trưởng Bộ Công thương, Việt Nam nhập khẩu xăng dầu thành phẩm để tiêu thụ trong nước từ 25 – 30%. Bên cạnh đó, phân nửa sản lượng xăng dầu sản xuất trong nước phụ thuộc vào việc nhập khẩu dầu thô. Do vậy, thị trường xăng dầu Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn của giá xăng dầu thế giới.

Khi Nga xâm lược Ukraine vào cuối tháng 2/2022, giá dầu thô có lúc đã lên hơn 100 USD/thùng. Cộng với thuế phí xăng dầu khoảng 40% đã khiến mặt hàng thiết yếu này lên đến hơn 33.000 đồng/lít, mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Neo giữ phần lớn thời gian ở mức cao, đến kỳ điều hành cuối năm xăng mới về giá khoảng 20.000 đồng một lít.

Theo Bộ Công thương, do Việt Nam không có đủ kho dự trữ xăng dầu chiến lược riêng của Nhà nước để tham gia bình ổn, doanh nghiệp cũng không dự báo được tình hình dẫn đến lợi nhuận sụt giảm khi nhập về giá cao – bán ra giá thấp, khiến mức chiết khấu đến đại lý bán xăng dầu rất thấp (0 đồng), có lúc âm.

Thời gian lỗ kéo dài làm cho hàng loạt cây xăng thua lỗ ngày càng nặng nề, tình trạng bán xăng nhỏ giọt cầm chừng đến đóng cửa vì mất vốn diễn ra ở các cây xăng miền Tây, TP.HCM, các tỉnh Tây Nguyên,… sau đó lan ra tỉnh thành phía Bắc, ngay cả Hà Nội cũng không tránh khỏi việc hàng trăm người dân phải xếp hàng mua xăng dầu.

Sự việc đã làm lộ ra sự yếu kém trong việc thích nghi với các điều kiện kinh tế bất ổn mà Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên từng vội đặt tên cho giai đoạn này là “thị trường xăng dầu dị biệt” khi bị chất vấn tại Quốc hội Việt Nam.

5) Việt Nam mở cửa hoàn toàn du lịch từ sớm nhưng đón khách quốc tế bằng 1/3 Thái Lan

Lượng khách Nga, Trung Quốc sụt giảm khiến Việt Nam gặp khó trong việc phục hồi du lịch quốc tế. (Ảnh minh họa: baokhanhhoa.vn)
Trong khi các nước còn e ngại thì Việt Nam đã thông báo mở cửa du lịch hoàn toàn từ ngày 15/3/2022, gần như sớm nhất trong khu vực.

Bộ Văn hóa Thể Thao và Du lịch kỳ vọng năm 2022, Việt Nam sẽ đón 5 triệu lượt khách quốc tế với chính sách đi lại dễ dàng, không cách ly du khách.

Tuy vậy, theo ước tính gần nhất, có khoảng 3,5 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam, thấp hơn con số hơn 10 triệu mà Thái Lan vừa đạt được, dù xứ sở Chùa Vàng gỡ bỏ chính sách cách ly sau Việt Nam khoảng 3 tháng.

Theo các doanh nghiệp, một phần nguyên nhân là chính sách thị thực (visa) của Việt Nam gây cản trở sự phục hồi của ngành khi thủ tục yêu cầu phải có doanh nghiệp bảo lãnh, tăng thêm chi phí, thời gian miễn visa ngắn, chậm giải quyết các thủ tục dẫn đến mất cơ hội đón dòng khách quốc tế muốn “giải tỏa” cơn khát đi lại sau đại dịch.

Bên cạnh đó, thị trường khách lớn nhất của Việt Nam là khách Trung Quốc vẫn bị phong tỏa vì áp đặt chính sách Zero-COVID, thứ hai là khách Nga bị ảnh hưởng bởi chiến tranh Ukraine, kinh tế bị tác động mạnh bởi các lệnh trừng phạt và hạn chế việc đi lại.

6) Điểm sáng Tổng trị giá xuất nhập khẩu năm 2022 đạt hơn 700 tỷ USD
Theo số liệu ước tính của Tổng cục Hải quan, tính đến ngày 15/12, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt hơn 701 tỷ USD. Trong đó, tổng trị giá xuất khẩu đạt 355,8 tỷ USD và nhập khẩu đạt 345,4 tỷ USD.

Do đó, cán cân thương mại quốc tế đạt dương 10,3 tỷ USD. Một số nhóm ngành hàng chủ lực về xuất khẩu của Việt Nam như: Điện thoại và linh kiện vẫn giữ vị trí số 1 về xuất khẩu với 56,6 tỷ USD; Nhóm hàng xếp thứ 2 là máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 52,9 tỷ USD; Đứng thứ 3 là nhóm máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng đạt 43,6 tỷ USD.

Bên cạnh đó, 4 nhóm ngành hàng có giá trị xuất khẩu cao gồm: Dệt may đạt 36 tỷ USD; giày dép 22,9 tỷ USD; gỗ và sản phẩm gỗ với 15,2 tỷ USD; phương tiện vận tải và phụ tùng 11,4 tỷ USD.

Về xuất khẩu năm 2022, Mỹ là thị trường lớn nhất. Trong khi Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Cụ thể, từ đầu năm đến hết tháng 11/2022, xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt 101 tỷ USD, tăng 17,7% (tương ứng tăng 15,2 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2021. Trong khi nhập khẩu hàng hóa có xuất xứ Trung Quốc đạt 109,46 tỷ USD, tăng 10% (tương ứng tăng 9,93 tỷ USD)

7) Điện lực, Hàng không Việt Nam thua lỗ trên 1 tỷ USD

EVN và Vietnam Airlines “song hành” lỗ hơn 1 tỷ USD. (Ảnh: Biên tập Trí Thức VN)
Theo ước tính của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), số lỗ dự kiến năm 2022 lên tới hơn 31.300 tỷ đồng, tương đương 1,3 tỷ USD. (gần bằng tổng mức lãi của 18 tập đoàn, tổng công ty nhà nước khác). EVN cho biết tình hình giá nhiên liệu thế giới tăng ảnh hưởng lớn đến chi phí hoạt động của doanh nghiệp.

Theo báo cáo kết quả kinh doanh được công bố giữa năm 2022, Tập đoàn EVN ghi nhận lỗ sau thuế tới hơn 16.580 tỷ đồng, dù doanh thu đạt 211.631 tỷ đồng, tăng 4% so với cùng kỳ năm 2021.

Đối với Hãng Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) dù doanh thu quý 3 có sự phục hồi do nhu cầu đi lại tăng, tuy vậy hãng Hàng không này vẫn lỗ hơn 2.600 tỷ đồng. Điều này cũng đánh dấu quý thứ 11 thua lỗ liên tiếp.

Tại thời điểm ngày 30/9/2022, Vietnam Airlines ghi nhận âm vốn chủ sở hữu tới 7.500 tỷ đồng, đứng trước nguy cơ cao bị hủy niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Tính lũy kế đến quý 3/2022, Vietnam Airlines lỗ tới 31.547 tỷ đồng, tương đương khoảng 1,26 tỷ USD.

8) Đồng nội tệ của Việt Nam mất giá, vàng SJC vẫn cao hơn thế giới hơn chục triệu đồng mỗi lượng

Giá vàng SJC ở Việt Nam trong năm 2022 vẫn cao hơn bình quân từ 16 – 18 triệu đồng mỗi lượng so với vàng thế giới. (Ảnh: TaniaKitura/Shutterstock)
Giá vàng SJC trong nước tiếp tục là chủ đề gây tranh cãi khi luôn được các doanh nghiệp kinh doanh niêm yết cao hơn giá thế giới quy đổi tới 16-18 triệu đồng mỗi lượng, có thời điểm mức chênh này lên tới 20-22 triệu đồng.

Nhà đầu tư không mặn mà khi mức giá SJC dao động quanh ngưỡng 66 – 68 triệu đồng, có thời điểm giá mặt hàng này nhảy vọt lên tới 74 triệu đồng/lượng khiến nhu cầu bán ra tăng vọt.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp luôn giữ chặt lợi nhuận khi niêm yết chênh lệch giá vàng mua vào – bán ra khoảng 1 triệu đồng/lượng. Các yếu tố này đã góp phần khiến nhà đầu tư ít mặn mà với vàng trong năm 2022.

Tuy vậy, thị trường ngoại hối lại khá sôi động khi đồng nội tệ của Việt Nam liên tục mất giá so với USD. Tính trong năm 2022, tỷ giá USD/VND đã tăng thêm khoảng 9%.

Có một khoảng thời gian, giá USD niêm yết ở các ngân hàng đã lên sát 25.000 đồng đổi 1 USD. Trên thị trường “chợ đen” đã có lúc lên tới 25.300 – 25.500 đồng/USD. Để hỗ trợ ngân hàng thương mại trong thanh khoản USD, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã bán ra khoảng 21 tỷ USD.

Cục Dự trữ liên bang Mỹ cho biết chính sách thắt chặt tiền tệ, tăng lãi suất được kỳ vọng sẽ tiếp tục đến khi lạm phát có dấu hiệu chững lại trong năm 2023.

Thiên Vũ / Trí thức VN

Những kịch bản cho hồi kết của Putin (P2)

Xem thêm: Phần 1

GÁNH NẶNG CỦA NHÀ LÃNH ĐẠO

Lúc này, công chúng Nga vẫn chưa đứng lên phản đối chiến tranh. Người Nga có thể hoài nghi về Putin và có thể không tin tưởng vào chính phủ của ông. Nhưng họ cũng không muốn những người con trai, người cha, và người anh em đang mặc quân phục của mình thua trận trên chiến trường. Đã quen với vị thế cường quốc của Nga sau nhiều thế kỷ, và bị cô lập với phương Tây, hầu hết người Nga không muốn đất nước của họ trở thành một nước không có bất kỳ quyền lực và ảnh hưởng nào ở châu Âu, vốn là hậu quả tất yếu khi Nga thất bại ở Ukraine.

Tuy nhiên, một cuộc chiến trường kỳ sẽ đẩy người Nga vào tương lai ảm đạm và có thể sẽ châm ngòi cho ngọn lửa cách mạng trong nước. Thương vong của Nga đã rất cao, và khi quân đội Ukraine phát triển mạnh hơn, họ có thể gây ra những tổn thất lớn hơn nữa. Cuộc di cư của hàng trăm ngàn thanh niên Nga, nhiều người trong số họ có tay nghề cao, đã khiến mọi người phải bất ngờ. Theo thời gian, sự kết hợp giữa chiến tranh, lệnh trừng phạt, và chảy máu chất xám sẽ gây ra hậu quả khủng khiếp – và người Nga cuối cùng có thể đổ lỗi cho Putin, người đã bắt đầu sự nghiệp tổng thống của mình bằng danh hiệu tự xưng là “người hiện đại hóa.” Hầu hết người Nga đều xa cách với các cuộc chiến trước đây của ông, vì chúng thường diễn ra ở xa mặt trận quê hương và không đòi hỏi động viên hàng loạt. Nhưng đó không phải là trường hợp của cuộc chiến ở Ukraine.

Một người lính Ukraine viết trên một quả lựu pháo ở vùng Donetsk, Ukraine tháng 11/2022. Nguồn ảnh: Serhii Nuzhnenko/ Radio Free Europe/ Reuters.

Nga có lịch sử thay đổi chế độ sau những cuộc chiến không thành công. Chiến tranh Nga-Nhật (1904-1905) và Thế chiến I đã dẫn đến Cách mạng Bolshevik. Sự sụp đổ của Liên bang Xô viết vào năm 1991 diễn ra hai năm sau khi quân đội Liên Xô kết thúc cuộc phiêu lưu bất thành ở Afghanistan. Cách mạng nổ ra ở Nga khi chính phủ thất bại trong các mục tiêu kinh tế và chính trị của mình và không ứng phó được với các cuộc khủng hoảng. Nhìn chung, đòn quyết định luôn là sự sụp đổ của ý thức hệ cơ bản của chính phủ, chẳng hạn như việc chế độ quân chủ và chế độ sa hoàng của Nga mất đi tính chính danh trong bối cảnh đói nghèo và nỗ lực chiến tranh thất bại vào năm 1917.

Putin đều gặp nguy trong tất cả các kịch bản này. Khả năng quản lý chiến tranh của ông rất tệ, và nền kinh tế Nga đang suy thoái. Đối mặt với những xu hướng ảm đạm này, Putin lại nhân đôi sai lầm của mình, khăng khăng rằng cuộc chiến đang diễn ra “theo kế hoạch.” Đàn áp có thể giải quyết một số vấn đề: bắt giữ và truy tố những người bất đồng chính kiến có thể dập tắt phản kháng được một thời gian. Nhưng bàn tay cứng rắn của Putin cũng có nguy cơ gây ra nhiều bất mãn hơn.

Nếu Putin bị phế truất, không rõ ai sẽ kế nhiệm ông. Lần đầu tiên kể từ khi lên nắm quyền vào năm 1999, “hàng dọc quyền lực” của Putin – một hệ thống chính phủ phân quyền dựa trên lòng trung thành với Tổng thống Nga – đã không còn là hàng dọc như trước. Hai ứng viên tiềm năng nằm ngoài giới tinh hoa truyền thống là Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu Tập đoàn Wagner, một nhà thầu quân sự tư nhân đã cung cấp lính đánh thuê cho cuộc chiến ở Ukraine, và Ramzan Kadyrov, lãnh đạo Cộng hòa Chechnya. Họ có thể muốn có được chút quyền lực còn sót lại của Putin, khuyến khích đấu đá nội bộ trong chế độ với hy vọng giành được một vị trí ở trung tâm cơ cấu quyền lực mới của Nga sau khi Putin ra đi. Họ cũng có thể cố gắng tự khẳng định quyền lực. Họ đã gây áp lực lên lãnh đạo quân đội và Bộ Quốc phòng Nga trước những thất bại trong chiến tranh và cố gắng mở rộng cơ sở quyền lực của mình với sự hậu thuẫn của các lực lượng bán quân sự trung thành. Các ứng viên khác có thể đến từ giới tinh hoa truyền thống, chẳng hạn như chính quyền của tổng thống, nội các, hoặc lực lượng an ninh và quân đội. Để ngăn chặn âm mưu đảo chính cung đình, Putin đã bao quanh mình bằng những kẻ tầm thường trong suốt 20 năm qua. Nhưng cuộc chiến không thành công đang đe dọa quyền lực của ông. Nếu ông thực sự tin vào những bài phát biểu gần đây của mình, ông có thể đã thuyết phục các cấp dưới tin rằng ông thực sự đang sống trong một thế giới giả tưởng.

Mức độ tàn phá ở vùng Kharkiv, Ukraine, tháng 12/2022. Nguồn ảnh: Vyacheslav Madiyevskyy / Reuters

Cơ hội để một nhà dân chủ thân phương Tây trở thành tổng thống tiếp theo của Nga là cực nhỏ. Kịch bản khả dĩ hơn sẽ là một nhà lãnh đạo chuyên chế theo khuôn mẫu Putin. Một nhà lãnh đạo từ bên ngoài “hàng dọc quyền lực” có thể chấm dứt chiến tranh và cân nhắc các mối quan hệ tốt đẹp hơn với phương Tây. Nhưng một nhà lãnh đạo đến từ Điện Kremlin của Putin sẽ không có lựa chọn này, bởi ông sẽ bị ràng buộc bởi một hồ sơ công khai ủng hộ cuộc chiến. Thách thức trở thành một người theo chủ nghĩa Putin sau Putin sẽ rất lớn.

Một trong những thách thức sẽ là chiến tranh Ukraine, điều không dễ quản lý đối với người kế nhiệm Putin, đặc biệt là nếu người đó chia sẻ giấc mơ khôi phục vị thế cường quốc của Nga. Một thách thức khác là xây dựng tính chính danh trong hệ thống chính trị mà không có bất kỳ nguồn lực truyền thống nào. Nga không thực sự có hiến pháp và không có chế độ quân chủ. Bất cứ ai ủng hộ Putin sẽ thiếu sự ủng hộ của quần chúng và sẽ gặp khó khăn khi cá nhân hóa hệ tư tưởng tân Xô-viết, tân đế quốc mà Putin đã trở thành hiện thân.

Trong trường hợp xấu nhất, sự sụp đổ của Putin có thể dẫn đến nội chiến và sự tan rã của nước Nga. Sẽ xảy ra tranh chấp quyền lực ở cấp cao nhất và quyền kiểm soát nhà nước sẽ bị phân tán khắp nơi. Giai đoạn này có thể được xem là sự tái hiện Thời kỳ Rắc rối, hay Smuta, cuộc khủng hoảng quyền kế vị kéo dài 15 năm ở nước Nga cuối thế kỷ 16 và đầu thế kỷ 17, được đánh dấu bởi những cuộc nổi loạn, tình trạng vô pháp, và ngoại xâm. Người Nga coi thời kỳ đó là thời kỳ nhục nhã cần phải tránh lặp lại bằng mọi giá. Những rắc rối trong thế kỷ 21 của Nga có thể mở đường cho sự xuất hiện của các “lãnh chúa” đến từ các cơ quan an ninh và những đội quân ly khai bạo lực ở các vùng kinh tế khó khăn của đất nước, nhiều vùng trong số đó là nơi sinh sống của đông đảo người dân tộc thiểu số. Dù một nước Nga đang trong tình trạng hỗn loạn có thể không chính thức chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, nhưng nó có thể đơn giản là không thể tiến hành chiến tranh được nữa. Trong trường hợp đó, Ukraine sẽ giành lại hòa bình và độc lập, còn Nga sẽ chìm trong hỗn loạn.

TÁC NHÂN HỖN LOẠN

Cuộc xâm lược Ukraine của Putin như là bước đầu tiên trong kế hoạch tái thiết đế chế Nga đã bị phản tác dụng. Chiến tranh đã làm giảm khả năng hỗ trợ các nước láng giềng của Nga. Năm ngoái, khi Azerbaijan giao tranh ở biên giới với Armenia, Nga đã từ chối can thiệp để ủng hộ Armenia, dù họ là đồng minh chính thức của Armenia.

Tình trạng tương tự đang diễn ra ở Kazakhstan. Nếu Kyiv đầu hàng, Putin có thể sẽ quyết định xâm lược Kazakhstan tiếp theo: nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ đang có một lượng lớn người gốc Nga sinh sống, còn Putin thì không tôn trọng biên giới quốc tế. Một khả năng khác hiện đang dần sáng tỏ: nếu Điện Kremlin thay đổi chế độ, điều đó có thể giúp Kazakhstan hoàn toàn thoát khỏi sự kiểm soát của Nga, cho phép nước này trở thành nơi trú ẩn an toàn cho những người Nga lưu vong. Nhưng đó không phải sự thay đổi duy nhất trong khu vực. Ở Nam Caucasus và Moldova, các cuộc xung đột cũ có thể hồi sinh và trở nên dữ dội hơn. Ankara có thể tiếp tục hỗ trợ đối tác Azerbaijan chống lại Armenia. Nếu Thổ Nhĩ Kỳ không còn sợ bị người Nga chỉ trích, họ có thể thôi thúc Azerbaijan tiến hành các cuộc tấn công tiếp theo vào Armenia. Ở Syria, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có lý do để tăng cường hiện diện quân sự nếu Nga rút lui.

Nếu Nga rơi vào hỗn loạn, Gruzia sẽ có thể hoạt động với phạm vi lớn hơn. Cái bóng của lực lượng quân sự Nga, vốn bao trùm nước này kể từ cuộc chiến Nga-Gruzia năm 2008, sẽ bị xóa bỏ. Gruzia có thể tiếp tục nỗ lực trở thành thành viên của Liên minh châu Âu, dù nước này đã bị gạt bỏ tư cách ứng viên vào năm ngoái vì bất ổn nội bộ và thiếu cải cách trong nước. Nếu quân đội Nga rút khỏi khu vực, xung đột có thể lại nổ ra giữa một bên là Gruzia và Nam Ossetia, và bên kia là giữa Gruzia và Abkhazia. Động lực đó cũng có thể xuất hiện ở Moldova và khu vực ly khai Transnistria, nơi binh lính Nga đã đóng quân từ năm 1992. Việc Moldova ứng cử làm thành viên Liên minh châu Âu, được công bố vào tháng 6/2022, có thể là cách để nước này thoát khỏi cuộc xung đột lâu dài đó. Liên minh châu Âu chắc chắn sẽ sẵn sàng giúp Moldova giải quyết xung đột.

Những thay đổi về lãnh đạo ở Nga sẽ làm rung chuyển Belarus, nơi nhà độc tài Alexander Lukashenko đang được hỗ trợ bởi tiền bạc và sức mạnh quân sự của Nga. Nếu Putin thất bại, rất có thể Lukashenko sẽ là người tiếp theo. Thực chất đang tồn tại một chính phủ Belarus lưu vong: Svetlana Tikhanovskaya, sống ở Litva, trở thành lãnh đạo phe đối lập của đất nước vào năm 2020 sau khi chồng bà bị bỏ tù vì dám ra tranh cử đối đầu với Lukashenko. Các cuộc bầu cử tự do và công bằng có thể được tổ chức, cho phép Belarus tự giải cứu mình khỏi chế độ độc tài, nếu họ xoay sở để tự bảo vệ mình khỏi Nga. Nếu Belarus không thể đảm bảo nền độc lập của mình, xung đột nội bộ tiềm tàng của Nga có thể tràn sang nước này, từ đó sẽ ảnh hưởng đến các nước láng giềng như Latvia, Litva, Ba Lan, và Ukraine.

Nếu Nga thực sự tan rã và mất ảnh hưởng ở lục địa Á-Âu, các chủ thể khác, chẳng hạn như Trung Quốc, sẽ nhảy vào cuộc chơi. Trước chiến tranh, Trung Quốc chủ yếu gây ảnh hưởng kinh tế hơn là quân sự trong khu vực. Điều đó đang thay đổi. Trung Quốc đang trên đà phát triển ở Trung Á. Nam Caucasus và Trung Đông có thể là những khu vực xâm lấn tiếp theo của họ.

Một nước Nga bại trận và bất ổn nội bộ sẽ đòi hỏi một mô hình trật tự toàn cầu mới. Trật tự quốc tế tự do hiện tại xoay quanh việc quản lý quyền lực bằng pháp luật. Nó nhấn mạnh các quy tắc và thể chế đa phương. Mô hình cạnh tranh giữa các cường quốc, một mô hình yêu thích của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, là về cân bằng quyền lực, ngầm định hoặc công khai xem các vùng phạm vi ảnh hưởng là nguồn gốc của trật tự quốc tế. Nếu Nga hứng chịu thất bại ở Ukraine, các nhà hoạch định chính sách sẽ phải tính đến sự hiện diện và thiếu vắng của quyền lực, đặc biệt là sự thiếu vắng hoặc suy giảm nghiêm trọng của quyền lực Nga. Một nước Nga suy yếu sẽ tác động đến các cuộc xung đột trên toàn cầu, bao gồm cả những cuộc xung đột ở châu Phi và Trung Đông, chưa kể đến ở châu Âu. Tuy nhiên, một nước Nga suy yếu hoặc tan rã sẽ không nhất thiết mở ra một thời kỳ vàng son của trật tự và ổn định.

Một nước Nga bị đánh bại sẽ đánh dấu một sự thay đổi so với 20 năm trước, khi đất nước này là một cường quốc đang lên. Trong suốt những năm 1990 và trong thập niên đầu tiên của thế kỷ này, Nga khao khát được hội nhập vào châu Âu và trở thành đối tác của Mỹ. Họ gia nhập G-8 và Tổ chức Thương mại Thế giới, đồng thời hỗ trợ các nỗ lực chiến tranh của Mỹ ở Afghanistan. Trong 4 năm khi Dmitry Medvedev làm Tổng thống Nga, từ 2008 đến 2012, Nga dường như đã tuân theo trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, nếu người ta không soi xét quá kỹ đằng sau hậu trường.

Một nước Nga có thể chung sống hòa bình với phương Tây có lẽ là sự ảo tưởng ngay từ đầu. Putin đã thể hiện một bầu không khí hòa giải trong giai đoạn đầu sau khi lên làm tổng thống, dù ông có thể đã nuôi dưỡng lòng căm thù phương Tây, coi thường trật tự dựa trên luật lệ, và mong muốn thống trị Ukraine từ lâu. Dù sự thật có là gì, sau khi ông tái đắc cử tổng thống vào năm 2012, Nga đã từ bỏ trật tự dựa trên luật lệ. Putin chế giễu rằng hệ thống này chẳng khác gì lớp ngụy trang cho một nước Mỹ độc đoán. Nga đã xâm phạm chủ quyền của Ukraine một cách thô bạo bằng cách sáp nhập Crimea, tái khẳng định vị thế của mình ở Trung Đông bằng cách hỗ trợ Assad trong nội chiến Syria, và thiết lập mạng lưới quân sự và ảnh hưởng an ninh của Nga ở châu Phi. Một nước Nga quyết đoán và một Trung Quốc đang trỗi dậy đã góp phần tạo nên mô hình cạnh tranh giữa các cường quốc ở Bắc Kinh, Moscow, và thậm chí là Washington thời hậu Trump.

Bất chấp những hành động gây hấn và kho vũ khí hạt nhân đáng kể, Nga không phải là đối thủ cạnh tranh ngang hàng với Trung Quốc hay Mỹ. Hành động quá trớn của Putin ở Ukraine cho thấy rằng ông đã không nắm bắt được điểm quan trọng này. Nhưng bởi vì Putin đã can thiệp vào nhiều khu vực trên khắp thế giới, một nước Nga tan rã sau thất bại ở Ukraine sẽ là một cú sốc lớn đối với hệ thống quốc tế.

Chắc chắn, thất bại đó có thể mang lại những hậu quả tích cực cho các nước láng giềng của Nga. Chẳng cần tìm đâu xa, ở thời điểm kết thúc Chiến tranh Lạnh, sự sụp đổ của Liên Xô đã mở đường cho sự xuất hiện của hơn một chục quốc gia tự do và thịnh vượng ở châu Âu. Một nước Nga hướng vào trong có thể giúp thúc đẩy một “châu Âu toàn vẹn và tự do”, như lời Tổng thống Mỹ George H. W. Bush dùng để mô tả tham vọng của Mỹ dành cho lục địa già sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Tuy nhiên, tình trạng hỗn loạn ở Nga có thể đồng thời tạo ra một vòng xoáy bất ổn: tình trạng vô chính phủ giữa các cường quốc thay thế cho cạnh tranh giữa các cường quốc, dẫn đến một loạt các cuộc xung đột khu vực, dòng người di cư, và bất ổn kinh tế.

Sự sụp đổ của Nga cũng có thể lây lan hoặc khơi mào một phản ứng dây chuyền, trong trường hợp đó cả Mỹ và Trung Quốc đều không có lợi, vì cả hai sẽ phải cố gắng ngăn chặn hậu quả. Trong trường hợp đó, phương Tây sẽ cần thiết lập các ưu tiên chiến lược. Lấp đầy khoảng trống gây ra bởi thất bại của Nga là điều không thể. Ở Trung Á và Nam Caucasus, Mỹ và Châu Âu sẽ có rất ít cơ hội ngăn chặn Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào khoảng trống. Thay vì cố gắng ngăn chặn họ, một chiến lược thực tế hơn đối với người Mỹ sẽ là cố gắng kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời đưa ra một giải pháp thay thế, đặc biệt là chống lại sự thống trị của Trung Quốc.

Dù Nga có thất bại dưới hình thức nào đi chăng nữa, việc ổn định đông và đông nam châu Âu, bao gồm cả vùng Balkan, sẽ là một nhiệm vụ nặng nề. Trên khắp châu Âu, phương Tây sẽ phải tìm ra câu trả lời sáng tạo cho những câu hỏi chưa bao giờ được giải quyết kể từ năm 1991: Nga có phải là một phần của châu Âu không? Nếu không, bức tường giữa Nga và châu Âu nên cao bao nhiêu, và nên bao xung quanh những quốc gia nào? Nếu Nga là một phần của châu Âu, họ sẽ thuộc về vùng nào? Bản thân châu Âu bắt đầu và kết thúc ở đâu? Việc kết nạp Phần Lan và Thụy Điển vào NATO sẽ chỉ là khởi đầu của dự án này. Belarus và Ukraine đã cho thấy những khó khăn trong việc bảo vệ sườn phía đông của châu Âu: những quốc gia này là nơi cuối cùng mà Nga sẽ từ bỏ tham vọng cường quốc của mình. Và ngay cả một nước Nga đổ nát cũng sẽ không mất hết năng lực quân sự thông thường và hạt nhân.

Hai lần trong 106 năm qua – vào năm 1917 và năm 1991 – các phiên bản khác nhau của nước Nga đã chính thức tan rã. Và cũng hai lần, các phiên bản của nước Nga đã tự phục hồi. Nếu quyền lực của Nga suy giảm, phương Tây nên tận dụng cơ hội đó để định hình một môi trường ở châu Âu nhằm bảo vệ các thành viên NATO, đồng minh, và đối tác. Một thất bại của Nga sẽ mang đến nhiều cơ hội và cũng nhiều cám dỗ. Một trong số những cám dỗ là kỳ vọng rằng một nước Nga bại trận về cơ bản sẽ biến mất khỏi châu Âu. Nhưng một nước Nga bại trận một ngày nào đó sẽ tự tái khẳng định bản thân và tự theo đuổi lợi ích của mình. Phương Tây nên được trang bị cả về mặt chính trị lẫn nhận thức cho cả sự thất bại và trở lại của Nga.

Liana Fix là Nghiên cứu viên Châu Âu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại và là tác giả cuốn “A New German Power? Germany’s Role in European Russia Policy.”

Michael Kimmage là Giáo sư Lịch sử tại Đại học Công giáo Mỹ và là Nghiên cứu viên cấp cao tại CSIS. Từ năm 2014 đến năm 2016, ông phục vụ trong Nhóm Hoạch định Chính sách tại Bộ Ngoại giao Mỹ.

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “Putin’s Last Stand,” Foreign Affairs, Tháng 1-2/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng /Nghiên cứu Quốc Tế

Thế giới trang hoàng đón Giáng sinh

Các thành phố khắp thế giới trang hoàng rực rỡ, người dân mua sắm, cầu nguyện và dạo chơi trước thềm Giáng sinh.

Một em bé tại khu chợ bán đồ trang trí Giáng sinh và năm mới tại Cairo, Ai Cập, ngày 24/12.

Người dân tại quảng trường Ala-Too, nơi được trang hoàng đón Giáng sinh và năm mới ở trung tâm thủ đô Bishkek, Kyrgyzstan, ngày 23/12.

Đường phố quận Melrose Arch, thành phố Johannesburg, Nam Phi, trang trí bằng các hình nộm ông già Noel, tuần lộc ngày 23/12.

Mô hình Chúa giáng sinh dựng ở quảng trường tại Rzeszow, Ba Lan, ngày 22/12.

Cây thông Noel trang trí bằng đèn rực rỡ đối diện Phủ tổng thống Sri Lanka ở thủ đô Colombo ngày 23/12. Khoảng 1,2 triệu người Công giáo ở Sri Lanka, chiếm 6,1% dân số, đón Giáng sinh trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế. Lạm phát, thiếu nhiên liệu, thuốc men, chi phí sinh hoạt tăng vọt, ảnh hưởng tới số lượng các lễ hội mừng Giáng sinh năm nay ở Sri Lanka.

Người dân Kiev trang trí cây thông Noel tại trung tâm thành phố ngày 23/12. Người Ukraine năm nay đón Giáng sinh trong bầu không khí căng thẳng của chiến sự. Một số người cho biết họ không có tâm trạng đón Giáng sinh nhưng vẫn cố trang trí và chuẩn bị bánh kẹo cho các con.

Cảnh Ngôi nhà Ông già Noel thắp sáng vào mỗi dịp Giáng sinh với hơn 500.000 đèn led ở Melegnano Milan, Italy, ngày 19/12.

Cảnh đêm của Custom House (tòa nhà xây dựng từ thế kỷ 18, nay là trụ sở của Bộ Nhà ở, Chính quyền Địa phương và Di sản Ireland) được trang trí để đón Ánh sáng Mùa đông Dublin, lễ hội Giáng sinh truyền thống ở Dublin, ngày 22/12.

Người dân tập trung ở phố Neumarkt trước nhà thờ Công giáo Frauenkirche tại thành phố Dresden, Đức, ngày 23/12, xem lễ cầu nguyện đón Giáng sinh truyền thống.

Người dân nhảy múa đón Đông Chí tại Quảng trường Tòa thị chính ngày 21/12 ở Riga, Latvia. Lễ đón Đông chí là nghi lễ có truyền thống từ thời Pagan giáo, là một trong số nhiều lễ hội trên khắp Latvia mà một số nhà sử học cho rằng là tiền thân của các truyền thống liên quan đến cây thông Noel ngày nay.

Một phụ nữ bế em bé trước con đường rực rỡ ánh đèn ở Kolkata, Ấn Độ, ngày 22/12.

Người dân tại khu vườn trang trí đèn lấp lánh ở tòa phức hợp Tokyo Midtown Hibiya, trung tâm Tokyo, ngày 20/12.

Một người dân Hong Kong đi dọc qua khu trưng bày cây thông ngày 22/12.

Ảnh: AFP / Vietnam Express

Người có 4 đặc điểm này đi đâu cũng có quý nhân phù trợ: Gặp dữ hóa lành, cuộc đời tự nhiên suôn sẻ, làm đâu thắng đó

Người có những đặc điểm này dù trong cuộc sống có gặp khó khăn, vất vả như thế nào đều sẽ có quý nhân giúp đỡ, thuận lợi vượt qua thử thách.

Trong cuộc sống này, ai cũng mong mọi chuyện lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió, lúc gặp khó khăn sẽ có quý nhân phù trợ, giúp đỡ mà nhẹ nhàng vượt qua. Tuy nhiên, phúc khí và may mắn không phải bẩm sinh đã có, mà nó có liên quan rất nhiều đến đặc điểm tính cách và hành vi cá nhân của mỗi người. Đó cũng là những nhân tố quan trọng góp phần quyết định vận mệnh của cả đời bạn.

Theo đúc kết của người xưa, dưới đây là 4 mẫu người có “phúc tướng”, dễ gặp được quý nhân trong cuộc đời. Nếu một người có 1 trong 4 đặc điểm này cũng đủ để hưởng phúc. Thử xem bạn có nằm trong số đó không.

1. Người có tấm lòng biết ơn

Cuộc sống này muôn màu muôn dạng, sẽ có những việc bất ngờ xảy ra mà chúng ta không thể lúc nào cũng có ngay cho mình một hướng giải quyết. Nếu bạn được người khác giúp đỡ cho bất cứ vấn đề gì, hãy luôn có một trái tim biết ơn đối với những người đã giúp đỡ bạn. Đừng bao giờ cho rằng người khác giúp bạn là điều hiển nhiên bởi trong cuộc sống này, không ai có nghĩa vụ phải giúp đỡ chúng ngoại trừ cha mẹ hay người thân.

Do đó, khi được mọi người xung quanh giúp đỡ, hãy trao cho họ sự biết ơn. Chỉ khi bạn trân trọng những điều người khác làm cho mình thì người khác mới sẵn sàng tin tưởng và giúp đỡ bạn vô điều kiện.

Ảnh: Internet

Không chỉ có lòng biết ơn với những người giúp đỡ mình, chúng ta cũng hãy học cách biết ơn cả cuộc sống này. Cuộc đời vốn chẳng trải hoa hồng cho riêng ai. Ai cũng sẽ có lúc gặp những rắc rối, những thử thách nhưng chính những điều đó sẽ là cơ hội để chúng ta hoàn thiện bản thân và trưởng thành hơn. Hãy xem mỗi sự kiện xảy đến với mình đều là một món quà và học cách nói “cảm ơn” với những những điều không như ý, kiên nhẫn và bình tĩnh vượt qua thử thách. Chỉ khi bạn nghĩ mọi thứ theo chiều hướng tích cực, bạn mới thấy may mắn thực sự hiện hữu và sẽ luôn gặp được quý nhân phù trợ.

2. Người nhân hậu, thích làm việc thiện

Xung quanh chúng ta có nhiều người rất tốt bụng, lương thiện, luôn quan tâm và giúp đỡ mọi người. Ở đời, người thích làm điều thiện mà không mưu cầu hồi báo sẽ nhận nhiều phước báu. Ông cha ta có câu “ở hiền gặp lành”, một người có tấm lòng nhân hậu sẽ tích được công đức lớn và họ đương nhiên sẽ gặp nhiều may mắn trong cuộc sống.

Trên thực tế, giúp đỡ người khác cũng chính là giúp đỡ chính mình. Khi bạn sẵn lòng giúp đỡ người khác mà không yêu cầu được đền đáp thì cũng sẽ có người giúp đỡ bạn như thế. Quý nhân hay may mắn mà bạn gặp được sau này hoàn toàn có thể là do bạn tạo ra từ những việc tốt mà bạn đã làm trước đó.

Ảnh: Internet

3. Người hay cười

Có câu: “Thái độ quyết định hết thảy và tính cách quyết định vận mệnh”, vậy nên những người luôn vui vẻ và có thái độ sống tích cực sẽ có thể cải biến vận mệnh của mình. Những người này thường khiến bầu không gian quanh họ trở nên tươi sáng và thoải mái hơn. Năng lượng của họ sẽ lan tỏa và khích lệ mọi người, để lại ấn tượng tốt trong lòng người đối diện nên từ đó, họ cũng sẽ dễ dàng nhận được sự giúp đỡ của quý nhân.

Trong cuộc sống này, bất kể bạn gặp phải chuyện gì, hãy cứ mỉm cười, rồi mọi chuyện sẽ ổn thôi. Khi gặp khó khăn cũng đừng đánh mất nụ cười, sẽ có người sẵn lòng giúp đỡ bạn. Hãy luôn mỉm cười và động viên chính mình, cuộc sống sẽ nhanh chóng mở ra một cánh cửa mới. Cuộc sống giống như một tấm gương, bạn cười thì nó cười, khi bạn khóc thì nó cũng khóc. Vì vậy, hãy mỉm cười nhiều hơn, yêu thương và bao dung nhiều hơn, chắc chắn bạn sẽ sớm gặp được quý nhân của đời mình.

4. Người hiếu thảo

Ảnh: Internet

Người hiếu thảo với cha mẹ sẽ được mọi người xung quanh yêu quý, có nhiều bạn bè. Bởi điều này chứng tỏ họ là người tu dưỡng tốt, sống tốt đời đẹp đạo. Ngược lại, người đối xử tệ bạc với đến đấng sinh thành thì chẳng ai dám tin tưởng và tới gần. Dù có quý nhân ở bên cạnh cũng chẳng thế giúp đỡ, cứu nguy.

Cha mẹ có công sinh thành dưỡng dục to lớn, nên tốt với cha mẹ chính là hành thiện. Trước khi có tâm muốn giúp đỡ người khác, con cái hãy đem thiện tâm đặt trên người cha mẹ mình. Gia đình có con cái hòa thuận, hiếu thảo sẽ tạo ra bầu không khí ấm áp, vui vẻ. Điều này sẽ ảnh hưởng tới phước báu tất cả mọi người trong nhà.

(Theo Sina) / Ánh Lê / Thể thao văn hóa

7 đứa trẻ giàu nhất thế giới năm 2022: Số 1 sở hữu tài sản 118 ngàn tỷ, hai con nhà tỷ phú Bill Gates đều thua xa

Chúng ta hầu như không nghĩ rằng ngay cả những đứa trẻ cấp 1 cũng có thể lọt vào danh sách những đứa trẻ giàu nhất thế giới với tài sản khổng lồ.

Bất cứ khi nào bắt gặp danh sách những người giàu nhất thế giới, chúng ta luôn nghĩ đến những doanh nhân, tỷ phú người sở hữu các doanh nghiệp, đế chế hàng trăm ngàn tỷ đồng. 

Hàng năm, chúng ta chứng kiến sự gia tăng số lượng triệu phú và tỷ phú mới trong danh sách những người giàu nhất. Khi con cái họ lớn lên, phần lớn tài sản, phần lớn tài sản của những tỷ phú này đa phần được cho con cái thừa kế và khiến cho những cậu ấm cô chiêu này trở nên giàu có ngay lập tức, ngay cả khi chúng kịp hiểu cách đồng tiền được vận hành trong xã hội này.

Dưới đây là danh sách những đứa trẻ giàu nhất thế giới tính đến năm 2022.

1. Công chúa Charlotte của Hoàng gia Anh 

Công chúa Charlotte trưởng thành ở tuổi lên 7

Tài sản ròng: Hơn 5 tỷ USD.

Sinh năm 2015, cô là con gái duy nhất của Hoàng tử William, Công tước xứ Cambridge và Công nương Kate. Cô được sinh ra trong một trong những gia đình quyền lực nhất thế giới và đứng thứ 3 trong danh sách kế vị ngai vàng.

Anh trai của cô, Hoàng tử George, có thể một ngày nào đó sẽ lên ngôi, tuy nhiên, danh hiệu đứa trẻ giàu nhất thế giới tính đến thời điểm hiện tại đang thuộc về Công chúa Charlotte xứ Cambridge.

2. Hoàng tử George Alexander Louis của Hoàng gia Anh

Tài sản ròng: Hơn 3 tỷ USD

Hoàng tử George xứ Cambridge, sinh năm 2013, hiện đứng thứ hai trong danh sách kế vị ngai vàng Anh, chỉ sau bố của mình.  Hoàng tử George được cho là sở hữu tài sản ròng lên tới 3 tỷ đô la vào năm 2022 và đứng thứ hai trong danh sách những đứa trẻ giàu nhất thế giới. Bên cạnh đó, George cũng được cho là sẽ nhận khoản thừa kế khoảng 40 triệu USD từ ông nội là Vua Charles III.

Hoàng tử George đĩnh đạc với vai trò người thừa kế vương vị

3. Blue Ivy Carter

Tài sản ròng: 1 tỷ USD

Sinh năm 2010, ở tuổi 12, Blue Ivy Carter đang là một tỷ phú thực sự với khoản thừa kế khổng lồ. Theo đó, cô gái nhỏ này là con gái đầu lòng của cặp đôi quyền lực và giàu có nhất làng âm nhạc khi có bố là rapper đình đám Jay Z và mẹ là ca sĩ nổi tiếng Beyoncé. Với khối tài sản của mình, Blue Ivy đang là đứa trẻ giàu có nhất nước Mỹ.

Blue Ivy Carte được nhận xét có ngoại hình giống hệt mẹ của mình

4. Stormi Webster 

Tài sản ròng: 410 triệu USD

Là con gái đầu lòng của Kylie Jenner, một người mẫu, diễn viên và doanh nhân người Mỹ và rapper đình đám Travis Scott, ngay cả trước khi sinh, Stormi đã nhận được nhiều sự chú ý khi có cả bố và mẹ đều là những người giàu có bậc nhất.

Với việc sở hữu khoản thừa kế trị giá 410 triệu USD, cô nhóc sinh năm 2014 này được kỳ vọng sẽ tiếp nối truyền thống giàu có của gia đình Jenner.

Mới 6 tuổi nhưng Stormi đã thường xuyên gây choáng bởi cuộc sống sang chảnh

5-6. Ryan John và Phoebe Adele Gates

Tài sản ròng: 20 triệu USD.

Hai con nhà tỷ phú công nghệ Bill Gates là Ryan John và Phoebe Adele Gates và vợ cũ Melinda Gates hiện đứng thứ 5 và 6 trong danh sách khi sở hữu khoản thừa kế ngang nhau. 

Được biết, từ khi mới sinh, Bill và vợ là Melinda đã đưa ra thông báo rằng ba đứa con của họ sẽ nhận được một khoản rất nhỏ trong tổng tài sản khổng lồ mà nhà sáng lập Microsoft sở hữu. Được biết, đa phần tài sản của mình sẽ được tỷ phú người Mỹ quyên góp từ thiện.

Nhà Gates sẽ làm từ thiện phần lớn số tài sản của mình

7. Valentina Paloma Pinault

Tài sản ròng: 12 triệu USD

Valentina Paloma Pinault, sinh năm 2007, là con gái chung của nữ diễn viên Salma Hayek và tỷ phú CEO François-Henri Pinault. Được biết, Francois Pinault là chủ tịch của đế chế Kering, công ty sở hữu nhiều nhãn hiệu thời trang xa xỉ nổi danh thế giới như Gucci, Balenciaga, Bottega Veneta, Alexander McQueen và Yves Saint Laurent. 

Ngay từ khi sinh ra, Valentina đã nhận được nhiều sự chú ý từ báo giới khi cô bé 15 tuổi này là người thừa kế khối tài sản trị giá tới 12 triệu đô la từ cha mẹ mình. Một số ước tính cho rằng con số này thậm chí còn cao hơn so với những gì được đăng tải khi tài sản của cha cô ngày càng tăng và đang chạm ngưỡng 34,4 tỷ USD vào năm 2022, theo Forbes.

Valentina xinh đẹp, cuốn hút ở tuổi 15

Nguồn: The Richest, The Teal Mango/ afamily VN

Chiến tranh Ukraine có thể là “cái đinh đóng vào quan tài” đối với đế chế Putin

Cuộc chiến ở Ukraine có thể là “cái đinh đóng vào quan tài” đối với “đế chế” của Tổng thống Nga Vladimir Putin, một nhà kinh tế sinh ra ở Moscow và là giáo sư tại Đại học Indiana cho biết trong cuộc phỏng vấn gần đây với tờ Kyiv Post.

Trò chuyện với phóng viên tờ Kyiv Post trong một cuộc thảo luận qua video, Tiến sĩ Michael Alexeev gọi cuộc chiến là “quái dị” và “một sai lầm đối với những người tham gia.” Ông cũng nói rằng chiến tranh có thể mang lại những tác động tích cực cho Ukraine “về lâu dài”, còn Nga có thể mất đi phần lớn quyền lực toàn cầu của mình.

“Điều tích cực duy nhất mà tôi có thể nghĩ về cuộc chiến này là có thể cuối cùng nó sẽ đóng một chiếc đinh vào quan tài của ý tưởng về Đế quốc Nga,” ông Alexeev nói. “Có lẽ cuối cùng, nó sẽ trở thành một đất nước bình thường.”

Ông Alexeev từng viết trong một bài báo xuất bản hơn 20 năm trước rằng Nga là một quốc gia bình thường, có thu nhập mức trung bình. 

“Thật không may, điều đó đã sai,” ông nói. “Nó [Nga] không phải là một quốc gia bình thường. Nó vẫn có quan điểm đế quốc và điều đó có hại cho tất cả mọi người, kể cả Nga. Vì vậy, tôi hy vọng rằng kết quả của cuộc chiến khủng khiếp này là có thể Nga cuối cùng sẽ trở thành một quốc gia bình thường.”

Liên Hợp Quốc gần đây ước tính gần 18.000 dân thường thương vong ở Ukraine do chiến tranh, trong khi các quan chức quốc phòng Ukraine tuần trước báo cáo rằng hơn 100.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng.

Hiện tại, đàm phán hòa bình dường như khó có thể xảy ra. Người phát ngôn của Điện Kremlin hôm thứ Tư cho biết các cuộc đàm phán để chấm dứt chiến tranh không thể tiến hành trừ khi Ukraine đồng ý việc Nga sáp nhập bốn vùng lãnh thổ Ukraine gần đây.

Ông Alexeev cũng cho biết cuộc chiến “về lâu dài có thể là một điều tốt cho Ukraine, bởi vì cuộc chiến này thực sự đã củng cố bản sắc dân tộc của Ukraine… “Có những người có thiện cảm với Nga, với Putin và tất cả những điều đó sẽ không còn nữa.” 

Ông Alexeev lớn lên ở Moscow và học đại học ở đó trước khi chuyển đến Hoa Kỳ để tiếp tục học tại Đại học Duke. Trong khi chuyên môn của ông chủ yếu liên quan đến nền kinh tế của Nga và Liên Xô cũ, Alexeev nhấn mạnh rằng ông không có thiện cảm với Liên Xô. Cha mẹ ông sinh ra ở Ukraine, và mẹ anh, bà Ludmila Alexeeva, là một nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng của Liên Xô. Bà là người đồng sáng lập Moscow Helsinki Group, một tổ chức nhân quyền nổi tiếng.

Nhật Minh (theo Newsweek) / Trí thức VN

Những kịch bản cho hồi kết của Putin (P1)

Các kịch bản dự đoán thất bại của người Nga.

Cuộc chiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Ukraine đáng lẽ phải là thành tựu đỉnh cao của ông, bằng chứng cho thấy nước Nga đã tiến xa như thế nào kể từ khi đế chế Xô-viết sụp đổ vào năm 1991. Sáp nhập Ukraine được dự kiến là bước đầu tiên trong quá trình tái thiết đế chế Nga. Putin có ý định vạch trần Mỹ chỉ là “con hổ giấy” bên ngoài Tây Âu, và chứng minh rằng Nga, cùng với Trung Quốc, được định sẵn sẽ nắm giữ vai trò lãnh đạo trong một trật tự quốc tế mới, đa cực.

Nhưng kế hoạch đã không thành sự thật. Kyiv kiên trì đứng vững, và quân đội Ukraine đã phát triển thành một lực lượng hùng mạnh, một phần nhờ vào quan hệ đối tác chặt chẽ với Mỹ và các đồng minh phương Tây. Ngược lại, quân đội Nga đã thể hiện khả năng tổ chức và tư duy chiến lược kém. Hệ thống chính trị Nga cũng cho thấy họ không thể học hỏi từ những sai lầm của mình. Vì gần như không thể tác động đến hành động của Putin, phương Tây buộc phải chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến thảm khốc do Nga lựa chọn.

Chiến tranh vốn dĩ không thể đoán trước. Thật vậy, diễn biến của cuộc xung đột đã bác bỏ những dự đoán phổ biến ban đầu rằng Ukraine sẽ nhanh chóng sụp đổ, và việc nước này đảo ngược vận mệnh là hoàn toàn khả thi. Người Nga đang hướng tới thất bại, chỉ chưa rõ thất bại này sẽ diễn ra dưới hình thức nào. Về cơ bản, có ba kịch bản, và mỗi kịch bản lại có hàm ý khác nhau đối với các nhà hoạch định chính sách ở phương Tây và Ukraine.

Kịch bản đầu tiên và ít có khả năng xảy ra nhất là Nga sẽ chấp nhận thất bại của mình bằng cách chấp nhận một thỏa thuận thương lượng dựa trên các điều kiện của Ukraine. Tình hình sẽ phải thay đổi rất nhiều thì kịch bản này mới trở thành hiện thực, bởi bất kỳ hình thức đối thoại ngoại giao nào giữa Nga, Ukraine, và phương Tây đều không còn tồn tại. Phạm vi xâm lược và mức độ tội ác chiến tranh của Nga cũng khiến Ukraine khó chấp nhận một giải pháp ngoại giao thấp hơn sự đầu hàng hoàn toàn của Nga.

Ngoài ra, chính phủ Nga – dưới thời Putin hoặc người kế nhiệm – có thể cố gắng giữ lại Crimea và tìm kiếm hòa bình ở nơi khác. Để giữ thể diện trong nước, Điện Kremlin có thể tuyên bố rằng họ đang chuẩn bị cho chiến tranh trường kỳ ở Ukraine, để ngỏ khả năng xảy ra tiến công quân sự bổ sung. Họ có thể đổ lỗi cho NATO về sự kém cỏi của mình, lập luận rằng việc chuyển giao vũ khí của NATO, chứ không phải sức mạnh của Ukraine, đã cản trở chiến thắng của Nga. Để cách tiếp cận này được thông qua trong chế độ, những người theo đường lối cứng rắn – nhiều khả năng gồm cả chính Putin – sẽ bị loại ra bên lề. Điều này sẽ khó nhưng không phải là không thể. Dù vậy, dưới thời Putin, kết quả này rất khó xảy ra, vì ông đã chọn cách tiếp cận tối đa ngay từ đầu.

Kịch bản thứ hai sẽ là một thất bại trong bối cảnh leo thang. Điện Kremlin sẽ tìm cách kéo dài cuộc chiến ở Ukraine trong khi tung ra một chiến dịch gồm các hành động phá hoại ngầm ở các quốc gia ủng hộ Kyiv và ở chính Ukraine. Trong trường hợp xấu nhất, Nga có thể lựa chọn tấn công hạt nhân vào Ukraine. Sau đó, chiến tranh sẽ leo thang đến đối đầu quân sự trực tiếp giữa NATO và Nga. Nga sẽ chuyển từ một quốc gia theo chủ nghĩa xét lại thành một quốc gia bất hảo, một quá trình vốn dĩ đang diễn ra rồi, và quá trình đó sẽ củng cố niềm tin của phương Tây rằng Nga là một mối đe dọa đặc biệt và không thể chấp nhận được. Vượt qua ngưỡng hạt nhân có thể dẫn đến sự can dự của quân đội NATO vào cuộc chiến, đẩy nhanh thất bại của Nga trên chiến trường.

Một khẩu lựu pháo của Nga bị phá hủy ở vùng Kharkiv, Ukraine vào tháng 9/2022. Nguồn ảnh: Lực lượng Vũ trang Ukraine / Reuters

Kịch bản cuối cùng sẽ là một thất bại thông qua sụp đổ chế độ, với những trận chiến quyết định không diễn ra ở Ukraine, mà là trong hành lang của Điện Kremlin hoặc trên đường phố Moscow. Putin đã tập trung quyền lực vào tay mình, và việc ông ngoan cố theo đuổi một cuộc chiến cầm chắc thất bại đã đặt chế độ của ông vào thế lung lay. Người Nga sẽ chỉ ủng hộ vị sa hoàng kém cỏi của họ đến một thời điểm nhất định mà thôi. Dù Putin đã mang lại sự ổn định chính trị cho nước Nga – một tình trạng được đánh giá cao sau những đổ vỡ của thời hậu Xô-viết – người dân vẫn có thể quay lưng lại với ông nếu chiến tranh dẫn đến tình trạng thiếu thốn chung. Sự sụp đổ của chế độ Putin có thể đồng nghĩa với việc kết thúc chiến tranh ngay lập tức, vì Nga sẽ không còn khả năng tham chiến khi chính nước này rơi vào hỗn loạn. Một cuộc đảo chính theo sau bởi nội chiến sẽ lặp lại những gì đã xảy ra khi phe Bolshevik giành chính quyền vào năm 1917, dẫn đến việc Nga rút khỏi Thế chiến I.

Bất kể nó diễn ra dưới hình thức nào, một thất bại của Nga tất nhiên sẽ được hoan nghênh. Nó sẽ giải phóng Ukraine khỏi nỗi kinh hoàng mà nước này phải gánh chịu kể từ khi bị xâm lược. Nó sẽ củng cố nguyên tắc rằng hành động tấn công một quốc gia khác chắc chắn sẽ bị trừng phạt. Nó có thể mở ra những cơ hội mới cho Belarus, Gruzia, và Moldova, và cho phương Tây hoàn tất việc sắp xếp châu Âu theo dự định của mình. Đối với Belarus, sẽ xuất hiện một con đường để chấm dứt chế độ độc tài và hướng tới các cuộc bầu cử tự do và công bằng. Gruzia, Moldova, và Ukraine có thể cùng nhau phấn đấu để cuối cùng hội nhập vào Liên minh châu Âu và thậm chí là NATO, theo bước các chính phủ Trung và Đông Âu sau khi Liên Xô sụp đổ.

Dù thất bại của Nga sẽ mang lại nhiều lợi ích, Mỹ và Châu Âu nên chuẩn bị cho tình trạng rối loạn khu vực và toàn cầu mà nó sẽ tạo ra. Kể từ năm 2008, Nga đã là một cường quốc theo chủ nghĩa xét lại. Họ đã vẽ lại biên giới, sáp nhập lãnh thổ, can thiệp vào các cuộc bầu cử, chen chân vào nhiều cuộc xung đột khác nhau ở châu Phi, và thay đổi động lực địa chính trị ở Trung Đông bằng cách ủng hộ Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Nếu Nga theo đuổi leo thang triệt để hoặc rơi vào hỗn loạn thay vì chấp nhận thất bại thông qua đàm phán, hậu quả sẽ được cảm nhận ở cả châu Á, châu Âu, và Trung Đông. Tình trạng rối loạn có thể diễn ra dưới hình thức ly khai, hoặc các cuộc xung đột mới nổ ra bên trong và xung quanh Nga, quốc gia có diện tích đất liền lớn nhất thế giới. Việc biến Nga thành một quốc gia thất bại bị nội chiến tàn phá sẽ làm sống lại những câu hỏi từng khiến các nhà hoạch định chính sách phương Tây chật vật vào năm 1991: chẳng hạn, ai sẽ giành quyền kiểm soát vũ khí hạt nhân của Nga? Một thất bại trong hỗn loạn của Nga sẽ tạo ra một lỗ hổng nguy hiểm trong hệ thống quốc tế.

KHÔNG THỂ ĐÀM PHÁN

Cố gắng thuyết phục Putin chấp nhận thất bại thông qua đàm phán là điều rất khó, nếu không muốn nói là không thể. (Việc này có thể khả thi hơn dưới thời người kế nhiệm ông.) Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ yêu cầu Moscow từ bỏ yêu sách đối với các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát trên danh nghĩa ở Donetsk, Kherson, Luhansk, và Zaporizhzhia. Putin đã ăn mừng việc sáp nhập các khu vực này bằng nhiều hoạt động long trọng. Ông sẽ khó mà thay đổi quan điểm sau màn thể hiện lòng yêu nước, dù khả năng kiểm soát của Nga đối với các lãnh thổ này là rất mong manh. Bất kỳ nhà lãnh đạo Nga nào, dù là Putin hay người nào khác, cũng sẽ không chịu từ bỏ Crimea, một khu vực của Ukraine mà Nga đã sáp nhập vào năm 2014.

Các điều kiện ở Nga sẽ phải có lợi cho sự thỏa hiệp. Ban lãnh đạo mới của Nga sẽ phải đối diện với một quân đội mất tinh thần và đánh cược vào việc công chúng chấp nhận đầu hàng. Người Nga có thể trở nên thờ ơ nếu chiến tranh tiếp diễn mà không có giải pháp rõ ràng. Nhưng giao tranh sẽ vẫn tiếp tục ở các khu vực phía đông Ukraine và căng thẳng giữa hai nước sẽ vẫn ở mức cao.

Dù vậy, một thỏa thuận với Ukraine có thể giúp bình thường hóa quan hệ giữa Nga và phương Tây. Đó sẽ là một điểm hấp dẫn đối với một nhà lãnh đạo Nga ít quân phiệt hơn Putin, và cũng sẽ hấp dẫn nhiều người Nga. Các nhà lãnh đạo phương Tây cũng có thể có lợi ích khi thúc đẩy đàm phán nhằm chấm dứt chiến tranh. Vấn đề ở đây là mặt thời điểm. Trong hai tháng đầu tiên sau cuộc xâm lược vào tháng 2/2022, Nga đã để mất cơ hội đàm phán với Zelensky và tận dụng đòn bẩy chiến trường của mình. Sau đợt phản công thành công của Ukraine, Kyiv có rất ít lý do để nhượng bộ bất cứ điều gì. Kể từ khi xâm lược, Nga đã dốc toàn lực và liên tục leo thang chiến sự thay vì thể hiện sự sẵn lòng thỏa hiệp. Một nhà lãnh đạo mềm mỏng hơn Putin có thể khiến Ukraine cân nhắc việc đàm phán. Khi đối mặt với thất bại, Putin có thể dùng đến việc đả kích trên trường quốc tế. Ông đã liên tục mở rộng lập luận về chiến tranh của mình, tuyên bố rằng phương Tây đang tiến hành một cuộc chiến ủy nhiệm chống lại Nga với mục tiêu hủy diệt nước này. Các bài phát biểu năm 2022 của Putin là phiên bản lớn tiếng hơn của bài phát biểu mà ông đưa ra tại Hội nghị An ninh Munich 15 năm trước, trong đó ông tố cáo chủ nghĩa ngoại lệ của Mỹ, lập luận rằng Mỹ “đã vượt quá biên giới quốc gia của mình về mọi mặt”.

Gồm một chút đe dọa, một chút vô nghĩa, và một chút thăm dò, những luận điệu của Putin là nhằm động viên người Nga về mặt cảm xúc. Nhưng cũng có một logic chiến thuật đằng sau nó: dù việc mở rộng chiến tranh ra bên ngoài Ukraine rõ ràng sẽ không giúp Putin giành được lãnh thổ mà ông khao khát, nhưng nó có thể ngăn cản Ukraine và phương Tây giành chiến thắng trong cuộc xung đột. Ngôn từ hiếu chiến của ông đang đặt nền móng cho sự leo thang và cho cuộc đối đầu thế kỷ 21 với phương Tây, trong đó Nga sẽ tìm cách khai thác lợi thế bất đối xứng của mình với tư cách là một quốc gia khủng bố hoặc bất hảo.

Các công cụ đối đầu của Nga có thể bao gồm việc sử dụng vũ khí hóa học hoặc sinh học bên trong hoặc ngoài Ukraine. Putin có thể phá hủy các đường ống vận chuyển nhiên liệu hoặc cơ sở hạ tầng dưới đáy biển, hoặc thực hiện các cuộc tấn công mạng vào các thể chế tài chính phương Tây. Sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật có lẽ là phương án cuối cùng. Trong bài phát biểu vào ngày 30/9, Putin đã đề cập đến Hiroshima và Nagasaki, đưa ra những diễn giải lộn xộn về giai đoạn kết thúc của Thế chiến II. Nói một cách nhẹ nhàng, thì phép so sánh ở đây là không hoàn hảo. Ngay cả khi Nga sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine, Kyiv vẫn sẽ không đầu hàng. Bởi một điều, người Ukraine biết rằng sự chiếm đóng của Nga đồng nghĩa với sự diệt vong của đất nước họ, điều đó không đúng với nước Nhật năm 1945. Chưa kể, Nhật Bản đang thua trận vào thời điểm đó. Còn tính đến cuối năm 2022, chính Nga, cường quốc hạt nhân, mới là kẻ thua cuộc.

Hậu quả của một cuộc tấn công hạt nhân sẽ rất thảm khốc, không chỉ đối với người dân Ukraine. Chiến tranh sẽ tiếp diễn và vũ khí hạt nhân sẽ không giúp được gì nhiều cho binh lính Nga trên mặt đất. Thay vào đó, Nga sẽ phải đối mặt với sự phẫn nộ của quốc tế. Hiện tại, Brazil, Trung Quốc, và Ấn Độ chưa lên án cuộc xâm lược của Nga, nhưng không có quốc gia nào trong nhóm này thực sự ủng hộ Moscow trong cuộc chiến kinh hoàng của họ, cũng không quốc gia nào ủng hộ việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã công khai điều này vào tháng 11: sau khi gặp Thủ tướng Đức Olaf Scholz, ông đưa ra một tuyên bố rằng hai nhà lãnh đạo “cùng phản đối việc sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân”. Nếu Putin bất chấp lời cảnh báo này, ông sẽ trở thành một kẻ bị cô lập, bị trừng phạt về kinh tế và có lẽ cả về quân sự bởi một liên minh toàn cầu.

Do đó, đối với Nga, đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân có lợi hơn là thực sự làm vậy. Nhưng Putin vẫn có thể lựa chọn sử dụng vũ khí hạt nhân: xét cho cùng, phát động cuộc xâm lược là một nước đi sai lầm nghiêm trọng, nhưng ông vẫn làm thế. Nếu ông chọn phá vỡ điều cấm kỵ hạt nhân, NATO có lẽ sẽ không phản ứng tương xứng, để tránh rủi ro xảy ra đáp trả hạt nhân. Tuy nhiên, liên minh rất có thể sẽ phản ứng bằng lực lượng thông thường để làm suy yếu quân đội Nga và ngăn chặn các cuộc tấn công hạt nhân tiếp theo, theo đó đặt ra nguy cơ gây ra một vòng xoáy leo thang nếu Nga tiến hành các cuộc tấn công thông thường nhằm vào NATO để đáp trả.

Ngay cả khi tránh được kịch bản này, một thất bại của Nga sau khi sử dụng hạt nhân vẫn sẽ gây ra những hậu quả nguy hiểm. Nó sẽ tạo ra một thế giới không có trạng thái cân bằng hạt nhân không hoàn hảo của Chiến tranh Lạnh và kỷ nguyên 30 năm sau Chiến tranh Lạnh. Nó sẽ khuyến khích các nhà lãnh đạo trên toàn cầu sử dụng vũ khí hạt nhân, vì dường như sự an toàn của họ chỉ có thể được đảm bảo bằng cách có được vũ khí hạt nhân và thể hiện sự sẵn sàng sử dụng chúng. Một thời đại chạy đua phổ biến vũ khí hạt nhân sẽ xảy ra sau đó, gây tổn hại lớn cho an ninh toàn cầu.

(Còn tiếp một phần)

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “Putin’s Last Stand,” Foreign Affairs, Tháng 1-2/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng / Nghiên cứu Quóc Tế