TÂY NINH –Ngôi nhà có diện tích xây dựng 370 m2, trên khu đất 2.190 m2 ở vùng quê thuộc huyện Trảng Bàng là nơi ở của một gia đình ba thế hệ.
Yêu cầu của gia chủ là có một không gian sống thuận tiện, ấm cúng cho ông bà nhưng cũng đầy đủ tiện nghi cho con cháu.
Nhóm kiến trúc sư đã phát triển ý tưởng về không gian sống trong ngôi nhà ba gian truyền thống.
Theo đó, chính giữ là không gian thờ, bên trái là phòng khách, phía sau là khu vực để xe, thư giãn uống trà, gian bên phải phát triển dài ra phía sau đủ làm phòng ngủ cho ba thế hệ. Kế tiếp là bếp và phòng ăn. Tất cả các không gian được bao quanh khoảng sân trong với hồ cá và cây xanh, nơi gia đình thường xuyên quây quần, tụ họp.
Theo giải thích của kiến trúc sư, tổng thể ngôi nhà là hệ mái ngói đỏ truyền thống đại diện cho thế hệ ông bà, khối vuông bê tông vươn lên đại diện cho sự phát triển mạnh mẽ của thế hệ trẻ trong nhà. Ngoài tính ước lệ thẩm mỹ, khối vuông bê tông còn là nơi tránh bão lụt bởi ở địa phương mỗi khi có bão lớn thường gây tốc mái. Bởi vậy mọi người thường trú ẩn ở những nơi chắc chắn, có mái bằng bê tông. Hơn nữa khi lũ về, mái tôn và mái ngói bị dốc và thấp, không tránh trú được lâu. Khối nhà bê tông cao, bằng phẳng là nơi trú ẩn an toàn hơn cả.
Mái ngói dốc là thiết kế quen thuộc với những ngôi nhà nông thôn Việt Nam trước đây. Mái gồm hệ khung sắt, lợp bằng ngói đất nung đỏ – vật liệu địa phương rẻ và mát. Độ dốc của mái còn giúp thoát nước tốt, thoáng khí, tránh ứ đọng nước những ngày mưa.
Mảng xanh bao quanh nhà tạo ra một lớp lá chắn tự nhiên trước nhiệt độ, tiếng ồn và khói bụi đồng thời giúp căn nhà có diện mạo tươi mới, đầy sức sống.
Một hồ nước lớn chiếm gần như toàn bộ diện tích sân trong của căn nhà, giúp điều hòa và làm mát không khí. Nhờ hồ nước này mà độ ẩm trong nhà được cân bằng, không khí không bị khô.
Với thiết kế mở, các phòng công năng đều có hai mặt tiếp xúc với thiên nhiên, một mặt hướng ra hồ nước, một mặt hướng ra khu vườn bao quanh. Không gian nào cũng chan hòa ánh sáng và khí trời.
Thiết kế mở của nhà ba gian không chỉ giúp không gian thoáng sáng, đối lưu không khí tốt mà còn đáp ứng được nhu cầu trò chuyện, gắn bó của gia đình ba thế hệ khi mọi người dễ dàng tương tác với nhau dù đứng ở vị trí nào.
“Không gian quây quần quanh sân trong tạo ra sự kết nối đầm ấm cho gia đình, nên dù đi đâu ai cũng muốn nhanh chóng trở về”, chủ nhà chia sẻ.
Ngoài hồ nước giữa sân, góc sân cũng có một tiểu cảnh hồ nước với tiếng suối chảy róc rách, cá cảnh bơi lội bên dưới cùng cỏ cây hoa lá sinh động, xanh mát. Không gian này trở thành môi trường lý tưởng giúp mọi người giải tỏa căng thẳng.
Hiên nhà rộng là không gian đệm lý tưởng giúp giảm cường độ ánh sáng gắt và giảm lượng nước mưa hắt vào bên trong.
Đây cũng là nơi thư giãn của gia chủ mỗi khi rảnh rỗi.
Không gian liên thông các phòng công năng, tiết chế vách ngăn, đem tới cảm giác rộng rãi, cởi mở.
Muốn lưu giữ lại sự hoài cổ, cũng như hòa hợp với nội thất màu trung tính, kiến trúc đã sử gạch hoa cùng tông nhưng có thêm họa tiết nhằm tạo điểm nhấn cho không gian phòng khách.
Tường xung quanh nhà sử dụng gạch bông gió, vừa tạo điểm nhấn, vừa lấy sáng, lấy gió. Mảng xanh cây cỏ kết hợp với gạch thông gió bằng đất nung và nền sơn sáng màu tạo nên không gian hiện đại pha chất thô mộc hòa lẫn với thiên nhiên. Giải pháp này tránh nắng gắt, đảm bảo sự thông thoáng và kín đáo cần thiết cho gia đình.
Sân vườn hạn chế sử dụng bê tông, thay vào đó là trồng cỏ để hút nước mưa đồng thời giảm bức xạ nhiệt.
Trang Vy/Thiết kế: Story Architecture /Ảnh: Bùi Minh Quốc
Đầu những năm 1990, Annie Ernaux đã khiến người đọc giật mình với “A Simple Passion”, kể về mối tình của bà với một nhà ngoại giao nước ngoài đã có gia đình
Hình ảnh trong phim chuyển thể tiểu thuyết A Simple Passion. Ảnh: Timeout.
Ngay khi có tin Annie Ernaux đoạt giải Nobel văn học, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron viết trên Twitter rằng: “Trong 50 năm, Annie Ernaux đã viết cuốn tiểu thuyết của tập thể và ký ức. Tiếng nói của bà là quyền tự do của phụ nữ và của thế kỷ bị lãng quên. Sau lễ trao thưởng hôm nay, bà đã gia nhập vòng tròn vĩ đại của Nobel văn học Pháp”.
Nhưng con đường để gia nhập vòng tròn vĩ đại ấy không hề đơn giản.
Giả vờ làm luận văn tiến sĩ để có thời gian sáng tác
Annie Ernaux sinh ngày 1 tháng 9 năm 1940 tại Lillebonne, trải qua thời thơ ấu ở Ivoto, một thị trấn nhỏ ở Normandy, nước Pháp, nơi cha mẹ bà mở một cửa hàng tạp hóa cà phê “bẩn thỉu, dơ dáy, xấu xí, kinh tởm”. Hoàn cảnh gia đình nghèo khó, nhưng cha mẹ bà luôn có tham vọng giúp bà đổi đời bước vào giai cấp trung lưu bằng con đường học vấn.
Khi còn học đại học, Annie Ernaux cũng thử cầm bút viết, nhưng các nhà xuất bản đã từ chối các bản thảo của bà vì “quá tham vọng”. Nản lòng, bà đã ngừng viết lách cho đến tuổi 30, khi ấy bà đã lập gia đình và là bà mẹ có hai con, làm giáo viên với một cuộc sống bình dị.
Lúc ấy, bà biết đến nhà xã hội học Pierre Bourdieu. Việc Bourdieu tập trung vào sự năng động của quyền lực trong xã hội, và đặc biệt là những cách thức đa dạng và tinh tế trong đó quyền lực được chuyển giao và trật tự xã hội được duy trì trong và qua nhiều thế hệ. Với ý thức trái ngược truyền thống của triết học phương Tây, các tác phẩm của ông thường nhấn mạnh bản chất hình thể của đời sống xã hội và nhấn mạnh vai trò của thực tiễn và hiện thân trong động lực xã hội, những ý tưởng này đã giúp Ernaux nhận ra cảm giác bất ổn của một người có xuất thân bần hàn và từng được nhận trợ cấp giáo dục.
Có được cảm hứng sáng tác, bà khởi sự viết cuốn sách Cleaned Out mà không nói với ai. Chồng bà khi thấy bản thảo đầu tiên bị từ chối đã chế giễu vợ. Bà phải giả vờ làm luận văn tiến sĩ để có thời gian ở một mình, tự do viết lách.
Khi cuốn sách được nhà xuất bản danh tiếng Gallimard chọn xuất bản, chồng bà, Philippe, đã rất khó chịu. Ernaux kể lại rằng: “Anh ấy nói với tôi: Nếu em có khả năng viết một cuốn sách trong vòng bí mật, thì em cũng có khả năng lừa dối tôi”. Chồng bà không hiểu một điều, vợ mình cần không gian và thời gian.
Dĩ nhiên cái gì đến phải đến. Ly hôn. Ngay sau đó, bà viết về cuộc hôn nhân không hạnh phúc của mình trong cuốn sách thứ ba, A Frozen Woman, bà đã đưa người đọc khám phá những cảm xúc trái chiều của nhà văn về việc làm vợ và làm mẹ.
Ernaux từng nói rằng bà lựa chọn không tái hôn để có được tự do. “Tôi đã sống với đàn ông trong một khoảng thời gian, nhưng rất nhanh chóng, tôi cảm thấy mệt mỏi. Giờ đây, nếu phải hình dung mình đang khóa môi với ai đó, thì thật đúng là ác mộng”.
Nhưng không kết hôn không có nghĩa là bà không có những câu chuyện tình chấn động. Vào đầu những năm 1990, bà đã khiến người đọc ở Pháp phải giật mình với A Simple Passion, kể về mối tình của bà với một nhà ngoại giao nước ngoài đã có gia đình, quyển sách khám phá ham muốn bằng những tình tiết gợi cảm, cởi mở bất chấp các chuẩn mực đạo đức.
Trong hai tháng, sách bán được 200.000 bản, nhưng cũng đã thu hút đủ mọi sự chỉ trích gay gắt của báo chí và “gạch đá” từ những người bảo thủ trong xã hội.
Bất chấp điều đó, nhiều độc giả đã nhìn thấy chính họ trong A Simple Passion, và Ernaux trở thành thần tượng của nhiều độc giả. Sau đó sách đã được chuyển thể thành phim.
Annie Ernaux – chủ nhân giải Nobel Văn chương 2022. Ảnh: Getty.
Cái nhìn khác biệt về giới tính, ngôn ngữ và giai cấp
Trong suốt hành trình sáng tác của mình, Annie Ernaux có một góc nhìn khác biệt về cuộc sống, giới tính, ngôn ngữ và giai cấp. Hầu hết tác phẩm của bà đều đúc kết sáng tạo từ những trải nghiệm của bản thân, thế nên công việc viết lách và cuộc sống riêng của bà gắn bó mật thiết với nhau.
Thay vì chỉ trích hay phơi bày xã hội từ góc độ toàn cảnh như Balzac, Annie Ernaux phân tích các hiện tượng xã hội từ góc độ cá nhân độc đáo, của một người phụ nữ tinh tế, đứng trên quan điểm của tầng lớp lao động có thu nhập thấp.
Thay vì cuốn người đọc vào với nhiều thăng trầm, hay những chủ đề to tát, bà chỉ tập trung những sự kiện nhỏ nhặt và đời thường mà chân thực. Lịch sử của bà là lịch sử nhỏ, nhưng lịch sử nhỏ gắn kết với lịch sử lớn. Bà lấy bản thân mình để làm ví dụ điển hình, một người chịu sự tác động của quảng cáo và chủ nghĩa tiêu dùng. Bên cạnh đó là ngôn ngữ gãy gọn, văn phong lạnh, không gian nhỏ, với góc nhìn và nhiều phân tích xã hội học sắc sảo.
Các tác phẩm như Location và A Woman miêu tả một cách sinh động quá trình đấu tranh đầy mất mát, tuyệt vọng, hy vọng và ước mơ về cách mà những bậc cha mẹ sinh ra trong nghèo khó phải tìm cách sống và vươn lên để cho thế hệ sau có thể có được một chỗ đứng trong xã hội.
Tác phẩm của Annie Ernaux tái hiện một cách chính xác và khách quan sự khác biệt rất lớn về tâm lý, thói quen sinh hoạt, sở thích, thú vui giữa những người thuộc các tầng lớp xã hội khác nhau ở nước Pháp đương thời, bên cạnh đó là những cảm xúc đau đớn, mâu thuẫn thế hệ, bất đồng trong gia đình và cả những biến cố chính trị.
Theo thời gian, càng ngày Annie Ernaux càng cảm nhận sâu sắc hơn sự tiến hóa của xã hội và sự ngắn ngủi của cuộc sống, “mọi thứ đều bị lãng quên với tốc độ nhanh chưa từng thấy”, vì vậy bà muốn viết một tác phẩm Đi tìm thời gian đã mất. Nhưng bà cũng biết mình sẽ không viết một cuốn tiểu thuyết hiện đại như Woolf, cũng không phải một tác phẩm lịch sử, mà là một quyển về ký ức tập thể, câu chuyện bà đã ấp ủ từ giữa những năm 1980 và khi nghỉ hưu.
Sau khi suy nghĩ và xem xét kỹ lưỡng, bà đã viết một kiệt tác được gọi là tự truyện xã hội The year.
Charles Wright Mills, nhà xã hội học người Mỹ từng định nghĩa “tự truyện xã hội” là tìm cách giải thích kinh nghiệm cá nhân dưới góc độ các lực lượng xã hội lớn hơn. Tự truyện xã hội bắt nguồn từ trí tưởng tượng xã hội học, một thủ pháp để dung hòa trải nghiệm cá nhân với các xu hướng xã hội trong xã hội rộng lớn. Cũng giống kinh nghiệm cá nhân có thể minh họa cho các điều kiện và văn hóa cộng đồng, các tình huống xã hội lớn có thể ảnh hưởng rất nhiều đến trải nghiệm cá nhân.
Bà tái tạo lại một thời đại chung, đi từ quá khứ đến hiện tại, bằng cách khám phá phần ký ức tập thể trong ký ức cá nhân, và lúc này ý nghĩa thực sự của lịch sử được phục hồi.
Annie Ernaux dấn thân vào con đường sáng tác văn chương từ những năm 1970, khi tiểu thuyết mới bắt đầu xuống dốc, khi ba ngôi sao văn chương nổi lên trên văn đàn Pháp: Le Clézio, người đoạt giải Nobel văn học năm 2008, tác giả của những cuộc phiêu lưu thơ mộng và sự ngây ngất gợi cảm; Modiano, người đoạt giải Nobel 2014, lại giỏi sử dụng sự kết hợp giữa hư cấu và hiện thực để nhớ lại những năm tháng chiến tranh; Perec rất giỏi trong việc đổi mới phong cách, thường bằng cách liệt kê chi tiết những món đồ mang đặc điểm của thời đại để khơi gợi ký ức.
Annie Ernaux sáng tác dựa trên phong cách của những bậc thầy này, thông qua ấn tượng và cảm xúc của một số bức ảnh cũ, để sáng tác quá trình trưởng thành của một người phụ nữ trong hơn 60 năm từ thời thơ ấu đến khi về già: trải qua lớp lớp sự kiện của cuộc đời, gia cảnh nghèo khó, học hành, làm giáo viên, bí mật phá thai, sinh con, ly hôn, ung thư, bệnh tật, người yêu, tuổi già, kinh nghiệm phong phú của bản thân xen kẽ với quan điểm chính trị, xã hội.
Từ bối cảnh quốc tế đến mua sắm trong trung tâm thương mại, họp mặt gia đình và riêng tư cá nhân, mọi thứ đều gãy gọn, rõ ràng, phản ánh sinh động và trực quan những thay đổi của thời đại từ cuối Thế chiến thứ hai đến ngày nay.
Viết về “ký ức” là một thủ pháp quen thuộc và phổ biến để mô tả dòng thời gian như Đi tìm thời gian đã mất của Proust là một kiệt tác nổi tiếng trong số đó. Hay W.G Sebald, bậc thầy trong các chủ đề về ký ức và mất ký ức (cả cá nhân và tập thể) cũng thường bắt đầu từ những tấm ảnh cũ.
Tuy nhiên, một cuốn hồi ký dù sống động đến đâu cũng chỉ là ký ức của riêng tác giả, cũng như bức ảnh cũ dù có xúc động đến đâu cũng chỉ là sự phản ánh thực trạng xã hội, không có quan hệ mật thiết với bản thân người đọc. Có hàng nghìn độc giả, mỗi người đọc một cách khác biệt, vì thế cảm nhận về sự kiện cũng rất khác. Để giải quyết vấn đề này, Annie Ernaux sáng tạo ra tự truyện vô danh.
Trong cuốn tiểu-thuyết-tự-truyện của mình, bà không sử dụng ngôi thứ nhất xưng “tôi” từ đầu đến cuối mà thay vào đó, bà sử dụng ngôi thứ ba, tức là một đại từ nhân xưng để diễn đạt “chúng ta”. Trải nghiệm thời cuộc, phản ánh sự phát triển của thời đại, đưa người đọc đến với hồi ức chung, rằng chúng ta đã sống theo cách này đấy, làm khơi dậy một sự cộng hưởng mạnh mẽ trong lòng độc giả.
Bà tái tạo lại một thời đại chung, đi từ quá khứ đến hiện tại, bằng cách khám phá phần ký ức tập thể trong ký ức cá nhân, và lúc này ý nghĩa thực sự của lịch sử được phục hồi.
Sách của bà với nhiều độc giả Pháp không hẳn là một cuốn tự truyện theo đúng nghĩa của nó. Những mặt hàng, những bài hát, những sự kiện… tưởng chừng vô tình được nhắc đến trong tiểu thuyết thực ra lại là những chủ đề được Annie Ernaux chọn lọc kỹ càng và thu hút sự chú ý chung của công chúng.
Thế nên độc giả ở mọi lứa tuổi đều có thể tìm thấy những nội dung quen thuộc và những kỷ niệm trong sáng. Trên thực tế, không chỉ độc giả người Pháp, cả độc giả các nước khác cũng sẽ cảm thấy thân thiện, bởi những hiện tượng xã hội khác nhau được mô tả trong cuốn sách, chẳng hạn như khoảng cách thế hệ trong gia đình, đám đông trên tàu điện ngầm, loạt sản phẩm mới rực rỡ trong cửa hàng… Các trải nghiệm thực tế của cá nhân giúp cho người đọc cảm nhận được cái không gian mà tác giả trải qua, và ai cũng thấy mình trong đó.
Annie Ernaux đã tiên phong đóng góp cho sáng tạo cách tân của nền văn học Pháp. Nhiều tác phẩm của bà trở thành tác phẩm tiên phong của nền văn học mới, đồng thời cũng cho Annie Ernaux một vị trí xứng đáng trên văn đàn thế giới.
Những cuốn sách của bà còn có ý nghĩa quyết định đối với nhiều nhà văn trẻ, nhiều người được “cái tôi vô danh” của Ernaux truyền cảm hứng. Nhà văn Lauren Elkin từng viết trên Paris Review rằng: “Nhờ Ernaux mà tôi đưa được thế giới bên trong mình ra cho người đọc, rằng tôi cố gắng tạo ra ngôn ngữ từ cuộc phiêu lưu trải nghiệm của mình. Tôi học theo phong cách của Ernaux mỗi khi viết, đôi khi không nhận ra”.
Trong mùa xuất bản cuối năm thường niên ở Pháp, nhiều nữ nhà văn viết tiểu thuyết đã gửi cho Annie Ernaux tác phẩm của họ để bày tỏ lòng biết ơn với ảnh hưởng của bà. Bằng cách viết nên cuộc đời của mình, Annie Ernaux cũng đã thay đổi cuộc đời của rất nhiều phụ nữ. Tập trung vào các chủ đề của phụ nữ là thế, nhưng tự bản thân cá nhân Annie Ernaux không chịu sự phân loại văn học phụ nữ hay văn học nữ quyền, nhưng ảnh hưởng của bà là không gì phủ nhận được.
Nhà xã hội học, tiểu thuyết gia Christine Détrez, giáo sư tại École normale supérieure de Lyon, nói rằng ảnh hưởng của Ernaux đối với cuộc sống của phụ nữ ở Pháp ngày nay có thể được so sánh với ảnh hưởng của de Beauvoir đối với phụ nữ thế hệ trước.
Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não là tình trạng bệnh lý do tổn thương mạch máu não. Bệnh xảy ra khi việc cung cấp máu lên một phần của não bột bị ngừng trệ đột ngột. Đột quỵ có thể xảy ra do 2 nguyên nhân: Do nhồi máu não (tắc mạch) làm ngừng trệ dòng máu lên nuôi não hoặc chảy máu não (vỡ mạch) làm cho máu trong lòng mạch thoát ra bên ngoài tràn vào mô não phá hủy và chép ép mô não. Đột quỵ là căn bệnh cấp tính, đột ngột, có tính chất nguy hiểm cao. Bệnh có thể khiến cho phần não liên quan bị tổn thương, không thể hoạt động được.
Người bị đột quỵ rơi vào tình trạng bỗng dưng đổ gục xuống, hôn mê, đối mặt với di chứng tàn tật, thậm chí tử vong.
Chính vì tính chất nguy hiểm của căn bệnh này, nên việc phòng ngừa nguy cơ xảy ra đột quỵ rất quan trọng.
Đồng thời, việc phát hiện sớm những dấu hiệu của chứng bệnh này là cực kỳ quan trọng để giảm thiểu những biến chứng nguy hiểm của bệnh, rút ngắn thời gian điều trị bệnh.
Dấu hiệu của bệnh đột quỵ
Do chứng bệnh này không có triệu chứng báo hiệu kéo dài nên không ai có thể biết trước mình sẽ bị đột quỵ.
Chính vì thế, bạn hãy nắm vững những dấu hiệu sau đây là có thể phát hiện sớm chứng đột quỵ ở bản thân hay những người xung quanh để có thể cấp cứu kịp thời.
– Dấu hiệu ở thị lực: Thị lực giảm, nhìn mờ dần cả hai mắt hoặc một mắt, tuy nhiên biểu hiện này không rõ ràng nên bên cạnh khó nhận ra. Chỉ có người bệnh khi nhận thấy mình có dấu hiệu này thì nên yêu cầu được cấp cứu ngay.
– Dấu hiệu ở mặt: Mặt có biểu hiện thiếu cân xứng, miệng méo, nhân trung hơi lệch qua một bên so với bình thường, nếp mũi má bên yếu bị rũ xuống. Đặc biệt khi người bệnh nói hoặc cười thì sẽ thấy rõ dấu hiệu méo miệng và thiếu cân xứng trên mặt.
– Dấu hiệu ở tay: Cảm giác của người bị đột quỵ là tay bị tê mỏi, khó cử động, khó thao tác. Ngoài ra thì người bệnh cũng cảm thấy đi lại khó khăn, không nhấc chân lên được.
– Dấu hiệu qua giọng nói: Người bị đột quỵ có thể gặp triệu chứng nói ngọng bất thường, môi lưỡi bị tê cứng, miệng mở khó, phải gắng sức thì mới nói được.
– Dấu hiệu qua nhận thức: Người bệnh có biểu hiện rối loạn trí nhớ, không nhận thức được, mắt mờ, tai ù không nghe rõ.
– Dấu hiệu ở thần kinh: Người bệnh cảm thấy nhức đầu dữ dội. Đây là triệu chứng nặng và khá phổ biến của bệnh đột quỵ, nhất là người bệnh có tiền sử bị đau nửa đầu.
Hành động NHANH CHÓNG để xác định đột quỵ
Hành động NHANH CHÓNG để giúp bệnh nhân đột quỵ nhận được các phương pháp điều trị họ cần.
Các phương pháp điều trị đột quỵ hiệu quả nhất chỉ có sẵn nếu đột quỵ được phát hiện và chẩn đoán trong vòng 3 giờ kể từ khi có các triệu chứng đầu tiên . Bệnh nhân đột quỵ có thể không đủ điều kiện cho những điều này nếu họ không đến bệnh viện kịp thời.
Minh họa: CDC
Nếu bạn nghĩ ai đó có thể bị đột quỵ, hãy hành động NHANH CHÓNG và làm bài kiểm tra sau :
F – Khuôn mặt: Yêu cầu người đó mỉm cười. Một bên mặt có bị xệ không?
A – Cánh tay: Yêu cầu người đó giơ cả hai cánh tay lên. Một cánh tay có trôi xuống phía dưới không?
S – Lời nói: Yêu cầu người đó lặp lại một cụm từ đơn giản. Nói ngọng hay lạ?
T – Thời gian: Nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy gọi 9-1-1 ngay lập tức.
Lưu ý thời gian khi bất kỳ triệu chứng nào đầu tiên xuất hiện. Thông tin này giúp các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe xác định phương pháp điều trị tốt nhất cho mỗi người.
Đừng lái xe đến bệnh viện hoặc để người khác chở bạn. Gọi 9-1-1 cho xe cấp cứu để nhân viên y tế có thể bắt đầu điều trị cứu sống trên đường đến phòng cấp cứu.
Cần làm gì khi bị đột quỵ nhẹ?
Đối với trường hợp đột quỵ nhẹ khi vào phòng cấp cứu, các bác sĩ sẽ chẩn đoán rất nhanh. Chỉ trong vòng 3 phút, ta phải trả lời được người đó có dấu hiệu đột quỵ thực sự hay không. Đối với những phương tiện chẩn đoán hình ảnh, chụp CT, MRI, việc chẩn đoán bệnh khá đơn giản. Sau đó bác sĩ sẽ cho bệnh nhân làm xét nghiệm ngay lập tức chẳng hạn như siêu âm tim, đo điện tim, xét nghiệm máu…
Tùy theo nguyên nhân, bác sĩ sẽ có phác đồ cho người bệnh. Nếu phát hiện ra người này bị tắc nghẽn mạch máu não, việc tiêm thuốc tan cục máu đông sẽ được thực hiện trong 4.5 giờ đầu vì đây là giới hạn dài nhất, cũng là giới hạn cuối cùng của lằn ranh. Nếu đã là 5 tiếng đồng hồ thì sẽ không tiêm thuốc tan máu đông nữa.
Minh họa: CDC
Cần nhớ rằng nếu chúng ta tiết kiệm 1 phút, người bệnh sẽ tiết kiệm được 2 triệu tế bào thần kinh. Nếu chúng ta chần chừ, nó sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ và để lại di chứng nặng nề.
Đột quỵ nhồi máu não không thể phòng ngừa hay kiểm soát hoàn toàn, bởi bệnh lý này còn liên quan nhiều yếu tố khác như lối sống (sử dụng rượu bia, hút thuốc lá), tiền sử bệnh (rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, đái tháo đường…), tuổi tác (những người trên 50 tuổi có mạch máu não bước vào giai đoạn lão hóa). Đồng thời, bệnh lý này thường để lại nhiều di chứng nặng nề, thậm chí tử vong và nếu may mắn sống sót thì chi phí điều trị cũng rất cao. Do đó, nếu nhận biết được những dấu hiệu đột quỵ trước 30 ngày và tìm các biện pháp hỗ trợ thì chúng ta hoàn toàn có thể ứng phó với căn bệnh này.
Tác giả bài viết này, là một người gần gũi với ngôn ngữ hoa mộng của thi sĩ Cung Trầm Tưởng, cô đã đặc biệt chép, giữ lại bài thơ có phong cách rất lạ, và lạ cả cái tên của Cung Trầm Tưởng. Vào năm 2021, cô Diễm đã gửi thư, viết về cảm nhận của mình với bài thơ này cho thi sĩ Cung Trầm Tưởng. Bài cảm nhận này đã được lưu lại trong lịch sử của những người yêu thơ của ông.
Xin được gửi đến quý vị bài viết cảm nhận của cô Diễm Nguyễn, trọn bài thơ (lẫn quà tặng tưởng niệm của báo Saigon Nhỏ), để nhớ về một con người tài hoa đã vừa rời bỏ trần gian lên đường miên viễn.
———-
Thơ yêu của Râu Xanh
Có lẽ không nhiều người biết đến bài thơ tình này của Thi Sĩ Cung Trầm Tưởng, bởi vì khi nghe nhắc đến tên tuổi “Cung Trầm Tưởng”, quý khán thính giả yêu mến thi nhạc đều nghĩ ngay đến những bài thơ tuyệt tác của Cung Thi Sĩ đã được cố nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc và trở nên giai điệu vượt thời gian như Mùa Thu Paris, Kiếp Sau, Bên Ni Bên Nớ vv… Nhưng đó chỉ là một số ít trong vô số những bài thơ tình bất hủ mà Đại Lão Thi Sĩ Cung Trầm Tưởng (nay đã sắp 90) từng viết trong suốt “70 năm kiếp tằm nhả tơ” của mình.
Bài thơ tình được bắt đầu bằng một cái tựa rất tượng hình, … rậm rạp và … hung hãn: RÂU XANH
“Râu Xanh” ở đây chính là “Con Yêu Râu Xanh”, một nhân vật trong truyện ngắn nguyên bản bằng tiếng Pháp “Barbe-Bleue” (tiếng Anh là Bluebeard) trích từ tập truyện cổ tích ‘Những Câu Chuyện Của Mẹ Ngỗng’ (Tales of Mother Goose/Les Contes De Ma Mère l’Oye) của tác giả người Pháp Charles Perrault, xuất bản vào giữa thế kỷ 17.
Ôi! Nhân vật ấy mới đáng sợ làm sao!
Một “Con Yêu Râu Xanh” nổi tiếng vì “quá đỗi yêu mến” những người đẹp kiều diễm nên đã tìm mọi cách để được thoả mãn lòng mình. Vậy thì tại sao thi sĩ lại chọn đưa nhân vật nguy hiểm này vào thơ?
Chính vì điều này mà bài thơ trở nên thu hút những người hiếu kỳ như tôi.
Thơ khác với văn xuôi bởi những “ẩn dụ”. Ẩn dụ như má lúm đồng tiền ẩn hiện duyên dáng trên gương mặt của cô gái mà khi bắt gặp đúng khoảnh khắc sẽ làm ngây ngất lòng người. Cung Thi Sĩ đã dùng bút pháp thi ca của mình một cách táo bạo để ví von nỗi lòng Râu Xanh với tâm trạng của một người tình đang ngóng đợi người yêu của mình đến thăm.
Chàng chờ đợi và nôn nóng… Đến anh thì đến hôm nay, Lỡ mai gió lật chở đầy mưa qua.
… nôn nóng đến mức trong đầu lo lắng bâng quơ đến viễn ảnh rủi ro của ngày mai.
… rồi lại nôn nóng đến độ tưởng tượng ra hình bóng kiều diễm và gợi tình của người yêu.
Đến anh thân thể lụa là, Dài đuôi con mắt, ngắn tà váy kiêu.
Chàng mơ màng hình dung ra sự hiện hữu của nàng từ lớp lụa là mềm mỏng cho đến ánh mắt long lanh.
“Đến anh” là cách viết gọn của một nửa mệnh đề “Nếu… có ĐẾN thăm ANH”. Vì vậy, nửa mệnh đề còn lại theo ngữ pháp Việt ắt được hiểu là “Thì…”, vì vậy ý thơ nửa như thầm cầu mong, nửa như thầm căn dặn người yêu: Nếu có đến thăm anh, thì… đuôi mắt đa tình ấy xin “dài” thêm, còn chiều dài của chiếc váy kiêu sa kia thì nên “ngắn” bớt!
Đến anh lưng thắt chiết yêu, Sểnh tâm phá giới con diều ái ân.
Xin mở ngoặc ở đây để được diễn giải rằng “Chiết Yêu” là tên của một loại chén bát kiểu rất đẹp. Kiểu chén bát này loe rộng ở miệng bát nhưng thắt nhỏ lại ở đáy bát khiến cho khi nhìn nghiêng sẽ có hình dáng của một hình tam giác mà phần thắt nhỏ gợi cho người ta nghĩ đến một… vòng eo. “Chiết Yêu” và một vòng “Eo”… sử dụng “uyên ngữ vô thanh” có lẽ không ai tài tình bằng Cung Thi Sĩ, bởi chỉ cần nhìn mặt con chữ đã gợi nên trong lòng người đọc những thanh âm gợi cảm biết bao!
Một lần nữa, chàng Râu Xanh đa tình lại thầm căn dặn người yêu, “Nếu” có đến thăm anh, “Thì” xin em hãy chuẩn bị “tâm thức” để cùng anh thả “con diều” kia bay cao… Trời ạ! He he…
Hai câu thơ kế tiếp lại càng thú vị hơn nữa!
Gót ngờ rớt chín phân vân Để sau một hoá mười lần đến anh.
“Gót ngờ” ở đây là sự ngờ vực, e dè và phân vân nơi bước chân của cô người yêu mà tác giả đã phỏng đoán tâm lý: Không biết có nên đi hay không? Điều gì sẽ chờ đợi ở nơi ấy? Vì vậy, thi sĩ đã viết một cách đầy thuyết phục, tự tin và hứa hẹn đúng kiểu dụ dỗ của… Râu Xanh: Nếu như có ngờ vực thì xin em hãy “rớt đi… chín phần mười” (đừng phân vân nữa!) bởi vì anh biết sau này sẽ từ “một hóa mười lần” em đến thăm anh (tự tin chưa!)
Nhắc đến “Râu” hẳn hầu hết chúng ta đều từng nghe một câu ‘chơi chữ’ vui vui “rầu rĩ râu ria ra rậm rạp”. Trộm nghĩ, trong bối cảnh của bài thơ thì có lẽ ta nên đổi thành “rạo rực râu ria ra rậm rạp”… bởi thi sĩ đã viết tiếp:
Chờ em anh để râu xanh, Lòng xây bốn bức tường thành giam em.
Nhân vật Râu Xanh trong chuyện cổ tích Pháp là một bá tước giàu có nên ông ta sống trong một lâu đài có thành quách kiên cố bao quanh. Nhưng với Cung Thi Sĩ, “bốn bức tường thành” ở đây được “xây” lên từ “lòng ngóng đợi” để được đón người yêu đến và nhốt kín nàng vào vòng tay tình yêu mạnh mẽ của chàng.
“Lòng” chàng thì đã vậy, còn “hồn” thì sao nào?
Hồn anh em thắp lên xem Ác như một chiếc lồng đèn kéo quân.
Ah! Thì ra là vậy. “Con Yêu Râu Xanh” là hiện thân của sự hung ác mà. Nhưng “hung ác” ở đây qua chiếc đũa thần của thi ca bỗng hoá thân thành “mãnh liệt” trong tình yêu. Sự mãnh liệt đó thi sĩ đã ví von qua hình ảnh của “chiếc lồng đèn kéo quân”, mà khi nhắc đến đèn kéo quân thì trong đầu chúng ta đã cảm thấy rộn ràng như đang xem …”phim hành động”, bởi tướng-sĩ-người- ngựa đuổi nhau chạy vòng quanh vô cùng lung linh và huyền ảo. Một lần nữa, sự huyền diệu của “uyên ngữ” trong thơ Cung Trầm Tưởng lại lấp lánh rộn ràng âm sắc.
Lần lượt, thi sĩ đã trang trải nỗi niềm tâm sự của mình từ “lòng” đến “hồn” và bây giờ là “tình”.
Tình anh sương giá đầy sân Cần em mái phủ cho thân ấm nhờ.
Ôi! ôi… đến lúc này thì còn đâu hình ảnh của một “Con Yêu Râu Xanh” hung ác nữa, mà chỉ còn lại một khoảng sân trống lạnh và nỗi mong chờ thống thiết “cần” em… cho anh “nhờ”. Chừng như mọi thứ giáp sắt, khiên đao đều đã bỏ xuống quy hàng để chờ đợi tình yêu của nàng.
Bởi cần có hai bàn tay mới làm nên tiếng vỗ, hoặc theo quan niệm của trời Âu “It takes two to tango”, cho nên chàng thi sĩ ân cần đưa nàng vào thế giới thi ca của mình mà ví von:
Chuyện mình mới nửa trang thơ Phải hai cùng viết bài thơ vẹn tình.
Và cuối cùng đúc kết bằng một câu thơ lập lại để nhấn mạnh nỗi lòng, mà giờ đây như một lời trần tình khéo léo: Anh không phải là Râu Xanh, mà chỉ vì…
Chờ em anh để râu xanh…
__________
RÂU XANH
Đến anh thì đến hôm nay, Lỡ mai gió lật chở đầy mưa qua. Đến anh thân thể lụa là, Dài đuôi con mắt, ngắn tà váy kiêu. Đến anh lưng thắt chiết yêu, Sểnh tâm phá giới con diều ái ân. Gót ngờ rớt chín phân vân Để sau một hoá mười lần đến anh. Chờ em anh để râu xanh, Lòng xây bốn bức tường thành giam em. Hồn anh em thắp lên xem Ác như một chiếc lồng đèn kéo quân. Tình anh sương giá đầy sân Cần em mái phủ cho thân ấm nhờ. Chuyện mình mới nửa trang thơ Phải hai cùng viết bài thơ vẹn tình. Chờ em anh để râu xanh.
Báo Saigon Nhỏ xin gửi tặng đến những người yêu mến những vần thơ của Cung Trầm Tưởng một tập ebook (nhấn vào link ở trên), gói gọn những gì gợi nhớ, để hiểu về một nhà thơ đứng giữa ngã tư đường của thiên đàng hoa mộng và đọa đày trần gian, trải lòng mình xuống khắc khoải với đời.
Bản thiết kế PDF được đặc biệt thích ứng với các loại smartphone và tablet, để có quý độc giả có thể tiện mang theo, đọc ở bất cứ đâu.
Tại cuộc triển lãm xe tăng và thiết bị quân sự bên cạnh Tu viện Thánh Michael’s Golden-Domed ở Kyiv, Ukraine, nơi đang trưng bày các chiến lợi phẩm từ quân đội Nga.(ảnh: Ed Ram / Getty Images)
Một đội quân tinh nhuệ được tuyển đại trà, thể hiện nhuệ khí đạo quân tư nhân của Putin suy giảm khi cuộc chiến ở Ukraine chững lại.
Điềm báo
Bên cạnh thi thể những người Ukraine nằm cạnh nhau trên bãi cỏ, mặt đất, lộ ra một miệng hang. Nhóm lính đánh thuê Nga kéo những thây người này đến chỗ chôn. Một giọng nói bằng tiếng Nga khàn khàn, vạch ra kế hoạch dùng xác chết dân thường để bẫy lính Ukraine: “Gài lựu đạn đi.” Tên khác nói: “Không cần lựu đạn đâu, bắn hết!”. Nhưng rồi chúng nhận ra không còn đạn để bắn.
Đoạn video trên được chiếu độc quyền trên CNN, khi hãng truyền thông này tiếp cận được các tân binh Wagner chiến đấu ở Ukraine, và có cuộc phỏng vấn thẳng thắn, hiếm hoi với một cựu chỉ huy Wagner đang xin tị nạn ở châu Âu. Sự thật bên trong đạo quân đánh thuê tư nhân hàng đầu của Putin là thế đấy!
Tiết lộ về cuộc khủng hoảng trong đội ngũ lính đánh thuê Wagner là điềm báo nguy kịch cho cuộc xâm lược của Nga ở Ukraine vì Wagner thường được mô tả là “đội quân uy lực tạo ra chuyển biến chiến trường” của Putin. Từ chục năm qua Wagner nổi tiếng toàn cầu và uy tín này vẫn giữ vững trước khi Nga xâm lược Ukraine. Nhưng khi “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Putin bị khủng hoảng và lệnh động viên một phần lính nghĩa vụ, những rạn nứt trong lực lượng tinh nhuệ này đang lộ dần.
Kể từ khi thành lập vào năm 2014 đến đầu năm 2022, Wagner được các nhà phân tích xem là “công ty quân sự tư nhân cánh tay phải của Điện Kremlin”. Các chiến binh Wagner tham gia chiến đấu ở Ukraine kể từ khi Nga chiếm Crimea năm 2014, ở Syria và một số quốc gia châu Phi, từ Sudan, Libya, Mozambique, Mali đến Cộng hòa Trung Phi (Central African Republic).
Với danh tiếng là “một lực lượng đáng tin cậy và có giá trị”, Wagner giúp bảo vệ lợi ích toàn cầu và tăng nguồn lực quân sự cho Moscow, đặc biệt là củng hộ chế độ Assad ở Syria. Việc triển khai Wagner thường là chìa khóa để Nga kiểm soát các nguồn tài nguyên sinh lợi, từ vàng của Sudan đến dầu của Syria.
“Tôi tin nếu Nga không sử dụng các nhóm lính đánh thuê với quy mô lớn thì không thể đạt được những thành công, “Gabidullin –người từng phụ trách lực lượng đánh thuê 95 ở Syria và rời Wagner vào năm 2019, nói. Ông cho rằng việc Nga sử dụng lính đánh thuê nhiều hơn do cuộc chiến của Putin đang rơi vào bế tắc. Trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksiy Reznikov nói với CNN, rằng đạo quân Wagner được tung vào các trận chiến khó khăn nhất, quan trọng nhất ở Ukraine và đóng vai trò lớn trong chiến thắng của Nga ở Mariupol và Kherson.
Một người lính đứng trên cầu Grass Bridge bắc qua sông Dnipro hôm 8 Tháng Mười 2022 ở miền trung Kyiv, Ukraine. Trong những tuần gần đây, Ukraine đạt được nhiều lợi ích đáng kể ở phía Đông và Nam đất nước, giành lại các khu vực từng bị Nga nắm giữ trong cuộc chiến kéo dài bảy tháng qua. (ảnh: Ed Ram / Getty Images)
Lộ dần những bất cập
Nhưng trên thực tế, Wagner cũng giống như các lực lượng khác của Nga, đang gặp khó khăn tại Ukraine. Bảy tháng chiến đấu lòi ra ánh sáng những điểm yếu dẫn đến thất bại trong hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine. Những thành công khá khiêm tốn so với mục tiêu đầy tham vọng ban đầu của Putin đã phải trả bằng cái giá quá đắt. Nhiều đơn vị tuyến đầu bị tiêu diệt hay bị cắt đứt nguồn cung cấp, đặc biệt là thiếu yêu cầu quan trọng: Kinh nghiệm chiến đấu!
“Kinh nghiệm chiến trường mà Wagner có là yếu tố giúp lính đánh thuê của nó tách biệt khỏi quân đội Nga thông thường, thứ còn lại là tiền,” Gabidullin nói với CNN. “Điểm mạnh của Wagner là luôn tìm kiếm những người dày dạn kinh nghiệm từng trải qua nhiều cuộc chiến tranh”.
Sau khi phục vụ với tư cách là sĩ quan cấp dưới của một đơn vị đổ bộ đường không trong những ngày cuối cùng của Liên Xô, Gabidullin trở lại quân ngũ gia nhập Wagner vào năm 2014 tại chiến trường miền Đông Ukraine. Ông cho biết nhiều nhân viên chủ chốt của Wagner từng chiến đấu ở vùng Donbas, Syria và có được những kinh nghiệm chiến đấu quý giá mà hầu hết quân đội chính quy Nga không có được.
“Họ có nhiều kinh nghiệm hơn nhiều so với binh lính Nga. Quân đội Nga thường là những người lính trẻ hợp đồng và không có kinh nghiệm vì thế không thể giải quyết cuộc chiến mà không có lính đánh thuê. Cái gọi là ‘quân đội Nga bất khả chiến bại’ chỉ là một huyền thoại và mớ hổ lốn trên chiến trường. ‘Phẩm chất’ đó chỉ có ở các đạo quân lính đánh thuê tư nhân mà Wagner là giỏi nhất,” ông nói.
Theo Andrii Yusov, người phát ngôn của cơ quan tình báo quốc phòng Ukraine chuyên theo dõi hoạt động của Wagner, hiện nay Wagner có ít nhất khoảng 5,000 lính đánh thuê đang hoạt động cùng lực lượng Nga ở Ukraine nói. Một nguồn tin tình báo của Pháp cũng đồng ý như thế và lưu ý một số chiến binh Wagner đã rời lục địa châu Phi để đến Ukraine. Bộ Quốc phòng Ukraine nhận định Điện Kremlin ngày càng phải dựa vào các chiến binh Wagner ở tuyến đầu.
Thường bị đẩy vào các hoạt động sinh tử bí mật, Wagner phải gánh chịu nhiều thương vong, nhưng số tử vong thì bị che giấu. Gabidullin tiết lộ, Wagner chiến đấu chỉ có một nguyên tắc: Đổi hòa bình cho Nga lấy đôla Mỹ. Những người lính đánh thuê có thể kiếm được tới $5,000 mỗi tháng. Họ được thưởng, tất cả đều bằng đôla Mỹ cho mỗi xe tăng hoặc đơn vị Ukraine tiêu diệt.
Đoạn phim do chiến binh Wagner ghi hình vào Tháng Tám được Bộ Quốc phòng Ukraine chuyển cho CNN, cho thấy những người lính đánh thuê phàn nàn về việc thiếu áo giáp và mũ bảo hiểm. Trong một video khác, một chiến binh nói đơn vị anh được lệnh tấn công vị trí của Ukraine, nhưng chẳng có binh sĩ nào còn đạn.
Người dân Kyiv tràn xuống đường ở một con phố mua sắm sầm uất vào ngày 8 Tháng Mười năm 2022. (ảnh: Ed Ram / Getty Images)
Bí mật bị bật mí
Một động thái chưa từng có, nay mới xảy ra, đó là Wagner đang tuyển dụng công khai binh lính, vì Wagner bị tổn thất quá nhiều trên chiến trường. Các quảng cáo tuyển lính đánh thuê mọc lên nhiều nơi được tô điểm bằng số điện thoại và hình ảnh các chiến binh trong bộ đồ ngụy trang với khẩu hiệu “Orchestra‘ W ’Awaits You”. Một số bí mật của lực lượng này dần được phô bày. Ngay cả đồng minh của Putin, Yevgeny Prigozhin cuối cùng cũng thừa nhận vai trò thủ lĩnh Wagner vào cuối Tháng Chín sau nhiều lần phủ nhận. Quảng cáo tuyển dụng lan truyền cả qua mạng xã hội và trực tuyến. Một nhà tuyển dụng được CNN liên lạc đưa ra mức lương tháng “ít nhất 240,000 rúp” (khoảng $4,000) với thời gian “công tác” bốn tháng. Wagner không nhận người bị ung thư, viêm gan C, lạm dụng chất kích thích và một số tật bệnh khác. Trái ngược với hình ảnh trước đây là một tổ chức tinh nhuệ, các tân binh mới không cần kinh nghiệm quân sự.
Vào Tháng Chín, một video xuất hiện, cho thấy Prigozhin tuyển dụng cả tù nhân từ các nhà tù Nga với lời hứa khoan hồng sau sáu tháng chiến đấu ở Ukraine. “Đổi mới” này “không thể tưởng tượng được” đối với công ty quân sự tư nhân từng được xem là một trong những “vũ khí chuyên nghiệp nhất” trong kho vũ khí của Điện Kremlin.
Công tố viên Ukraine Yuriy Belousov nói với CNN: “Wagner sẵn sàng tuyển bất cứ ai. Không còn tiêu chí cho sự chuyên nghiệp nữa!”. Ông lo ngại việc tuyển mộ lỏng lẻo sẽ khiến quy mô gây tội ác chiến tranh của Wagner sẽ gia tăng. Gabidullin nói người có tiền án vẫn được tuyển chọn. Bản thân ông phải ngồi tù ba năm vì tội giết người và còn nhiều chỉ huy nổi tiếng của Wagner cũng từng bóc lịch nhiều năm trong tù.
Một vấn đề lớn nữa là sự bất mãn trong hàng ngũ Wagner. Đây là nguy cơ, vì đối với một nhóm phụ thuộc vào sự hấp dẫn của tiền lương và công việc, sự hài lòng là rất quan trọng. Việc hạ thấp tiêu chí tuyển dụng của Wagner dẫn đến tình trạng mất tinh thần khi số lượng “quân nhân chuyên nghiệp” giảm.
Anle20's Blog 