Toàn cảnh 11 dự án của Tân Hoàng Minh tại các vị trí đắc địa ở Hà Nội

 11 dự án của Tập đoàn Tân Hoàng Minh đều nằm ở vị trí ven hồ hoặc tại các ngã 4 những tuyến phố đắc địa, sầm uất bậc nhất của Thủ đô.

Trước khi ông Đỗ Anh Dũng, chủ tịch Tập đoàn Tân Hoàng Minh xin bỏ cọc khu đất trúng thầu trong vụ đấu giá đình đám ở Thủ Thiêm (TP Thủ Đức, TPHCM), Bộ Công an đã có yêu cầu xác minh 11 dự án bất động sản do Tân Hoàng Minh đầu tư tại Hà Nội.

Theo đó, Cục C03 Bộ Công an cuối tháng 12/2021 có văn bản yêu cầu UBND TP Hà Nội và một số sở liên quan cung cấp hồ sơ liên quan đến 11 dự án của Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Liên quan đến việc Bộ Công an xác minh các dự án của Tân Hoàng Minh, đại diện Cục C03 xác nhận “đây là hoạt động bình thường của cơ quan bảo vệ pháp luật”.

Được biết, 11 dự án bất động sản do Tập đoàn Tân Hoàng Minh đầu tư nằm trong diện xác minh của cơ quan công an bao gồm: D’.Le Pont D’or Hoàng Cầu; D’. Palais Louis Nguyễn Văn Huyên; D’ San Raffles Hàng Bài; D’. Le Roi Soleil Quảng An; D’.El Dorado Phú Thượng; D’.Dorado Phú Thanh; D’Capitale Trần Duy Hưng; Summit Building Trần Duy Hưng; D’. Jardin Royal-Tân Hoàng Minh Đại Cồ Việt; Tân Hoàng Minh Lò Đúc; Tân Hoàng Minh Hoàng Mai.

D’. El Dorado gồm hai tòa tháp D’. El Dorado I (Phú Thượng) và D’. El Dorado II (Phú Thanh), mỗi tòa rộng 3.183m2 bao gồm 4 tầng hầm, 27 tầng nổi. Tòa Phú Thượng bàn giao từ năm 2019, tòa Phú Thanh từ năm 2020. Diện tích mỗi căn hộ từ 33m2 đến 252m2. 

Hai tòa nhà tọa lạc cận hồ Tây; tiếp giáp các mặt đường lớn Lạc Long Quân, Nguyễn Hoàng Tôn và đại lộ Võ Chí Công.

Dự án D’. Le Roi Soleil – Quảng An của Tân Hoàng Minh được khởi công năm 2015 tại số 2 Đặng Thai Mai, quận Tây Hồ, Hà Nội. Dự án nằm tại vị trí “đất vàng” ngay ngã ba nối phố Xuân Diệu và Đặng Thai Mai.

D’. Le Roi Soleil là tổ hợp gồm 6 tầng hầm, hai tòa tháp căn hộ cao 25 tầng với 498 căn hộ siêu sang (các căn hộ có diện tích từ 80 – 333m2), 8 căn hộ Penthouse, mỗi căn rộng 330m2 và có sân vườn riêng. Dự án có hướng nhìn ra hồ Tây.

Dự án này có mặt tiền ở đường Đặng Thai Mai – là tuyến đường theo quy hoạch trong trục không gian bán đảo Quảng An kết nối từ đường Xuân Diệu đến đường Âu Cơ. Quy mô mỗi tuyến làn đường rộng 21 m với 4 làn xe. Dự án này nằm trên khu đất rộng gần 10.000m2.

Ngôi Sao Việt – thành viên Tập đoàn Tân Hoàng Minh, cũng là chủ đầu tư của khu đô thị Vinhomes D’. Capitale Trần Duy Hưng (Cầu Giấy). Dự án do Vinhomes phân phối, quản lý, vận hành và Techcombank tài trợ vốn, bảo lãnh tiến độ. Diện tích dự án là khoảng 5 ha và 400.000m2 sàn xây dựng.

Dự án bao gồm 6 tòa tháp (4 tòa căn hộ chung cư và hai tòa căn hộ Soho) nằm ngay ngã tư Trần Duy Hưng, Phạm Hùng, Khuất Duy Tiến, Đại lộ Thăng Long. Dự án đã được bàn giao từ năm 2019 với khoảng 2.000 căn hộ. 

D’.Le Pont D’ or Hoàng Cầu nằm ở số 36 Hoàng Cầu – có hướng nhìn ra hồ Hoàng Cầu, khởi công từ năm 2013 trên nền diện tích 5.363m2. Dự án có 23 tầng nổi và 4 tầng hầm với 308 căn hộ.

D’. Le Pont D’or là một trong những dự án có mặt sớm nhất của Tân Hoàng Minh tại Hà Nội. Dự án từng được chào bán với mức giá khoảng 40 – 45 triệu đồng/m2. Căn hộ rộng nhất tại dự án này lên tới 400m2, giá khoảng 15 – 16 tỷ đồng.

Summit Building có vị trí tại số 216 Trần Duy Hưng, có 35 tầng nổi, 4 tầng hầm (bao gồm 1 tầng lửng), với tổng diện tích dự án 2.373m2 với 288 căn hộ.

Tổng diện tích sàn xây dựng hơn 52.217m2. Tổng vốn đầu tư dự kiến là gần 800 tỷ đồng (trong đó vốn nhà đầu tư 158 tỷ đồng, vốn vay ngân hàng và huy động hợp pháp khác 634 tỷ đồng). Tiến độ thực hiện dự án từ quý IV/2016 đến quý IV/2019.

Dự án tại số 6 Nguyễn Văn Huyên, quận Cầu Giấy; được xây dựng trên khu đất có diện tích 4.791m2; gồm một tòa tháp cao 32 tầng với 242 căn hộ. D’. Palais de Louis ra mắt vào năm 2009. Mỗi m2 căn hộ được rao bán với giá trên 145 triệu đồng, tương đương khoảng 13 – 27 tỷ đồng/căn (1,3 triệu USD). Tuy nhiên, dự án liên tục bị chậm tiến độ nên chủ đầu tư đã phải trả lại toàn bộ tiền đặt cọc cho khách hàng.

Đến năm 2019, Tập đoàn Tân Hoàng Minh mở cửa dự án chào đón các chủ căn hộ. Hiện tại, giá rao bán các căn hộ D’. Palais De Louis là từ 14,5 tỷ  đồng đến 56 tỷ đồng/căn, nội thất từ 4 tỷ đồng đến 8 tỷ đồng/căn. Vào năm 2017, Thanh tra Bộ Xây dựng đã ban hành kết luận thanh tra ba dự án trên của Tân Hoàng Minh có vi phạm trong quá trình triển khai xây dựng.

Dự án Nam Đại Cồ Việt được Hà Nội giao CTCP Tu tạo và Phát triển Nhà triển khai từ năm 2002, song chậm tiến độ suốt nhiều năm. Mới đây, Công ty TNHH Đầu tư Bất động sản Ngôi Sao Việt – thành viên Tập đoàn Tân Hoàng Minh đã chào bán thành công lô trái phiếu 1.900 tỷ đồng với kỳ hạn 60 tháng để tái khởi động dự án này.

Theo quy hoạch, trên dải đất này sẽ xây dựng 7 tòa nhà cao 11 – 24 tầng với tổng diện tích sàn là 29.000m2 cùng các công trình công cộng, văn phòng làm việc của các cơ quan và các khu dịch vụ dân sinh; tổng mức đầu tư 1.073 tỷ đồng. 

Hiện tại, trên khu đất dự án mới có hai công trình cao tầng được hoàn thành, trong đó tòa nhà 4A ở góc đường Đại Cồ Việt – Tạ Quang Bửu vừa được xây mới, đã hoàn thành song chưa đưa vào sử dụng.

Dự án xây dựng công trình hỗn hợp, thương mại, văn phòng và nhà ở (có tên thương mại là D’ San Raffles) tại khu đất vàng số 22 – 24 phố Hàng Bài và số 25 – 27 phố Hai Bà Trưng do CTCP Thời đại mới T&T (công ty thành viên của Tập đoàn Tân Hoàng Minh) làm chủ đầu tư. Dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư ngày 24/6/2010, cấp điều chỉnh lần 1 ngày 11/5/2015. Sau nhiều năm “đắp chiếu”, đến tháng 3/2021, dự án bất ngờ được khởi công. 

Vị trí dự án của Tân Hoàng Minh tại số 94 Lò Đúc, nằm giữa bốn con phố là Nguyễn Công Trứ, Thi Sách, Hòa Mã và Lò Đúc. Khu đất làm dự án có diện tích khoảng 2,67 ha; dự kiến triển khai hai tòa cao ốc cao 33 – 35 tầng.

Khu đất xây dựng KĐT Tân Hoàng Mai của Tân Hoàng Minh tại quận Hoàng Mai có vị trí cạnh đường BT Minh Khai – Vĩnh Tuy – Yên Duyên. Quy mô dự án dự kiến khoảng 19,4 ha gồm 7 tòa chung cư 25 – 35 tầng. Vị trí khu đất nằm cạnh dự án Gelexia Riverside và Đồng Phát Parkview, cạnh Bệnh viện điều trị người bệnh Covid-19 Y Hà Nội.

Thực hiện: Quân Đỗ / Dân trí

Diện tích bình quân và chất lượng nhà ở của người dân Hà Nội cao hay thấp so với TP. HCM?

Theo dữ liệu từ Khảo sát mức sống dân cư 2020, diện tích nhà ở bình quân cao nhất ở nhóm giàu nhất, cao gần gấp đôi nhóm nghèo nhất.

Với tư tưởng “an cư lạc nghiệp”, chất lượng nhà ở có vai trò vô cùng quan trọng quyết định tới chất lượng đời sống dân cư. Đo lường nghèo đa chiều cũng xem xét hai chỉ số đo lường liên quan tới nhà ở là chất lượng nhà ở và diện tích nhà ở bình quân đầu người. 

Diện tích nhà ở

Năm 2020, diện tích nhà ở bình quân đầu người trên cả nước đạt mức 25,2 m2, tăng 7,3 m2 so với năm 2010, tương ứng tăng 40,8%. Diện tích nhà ở bình quân đầu người lớn nhất ở khu vực Đồng bằng sông Hồng và thấp nhất khu vực Tây Nguyên.

10 địa phương có diện tích bình quân nhà ở cao nhất

Đơn vị: mét vuông

Theo dữ liệu từ Khảo sát mức sống dân cư 2020, diện tích nhà ở bình quân đầu người tại Bắc Ninh là cao nhất cả nước với 35 m2/người. Đứng thứ hai là Long An với 31,7 m2/người. Vĩnh Phúc và Bến Tre đứng thứ ba và thứ tư với 31,6 m2/người và 31,2 m2/người. Thủ đô Hà Nội đứng thứ năm trong bảng xếp hạng với 30,9 m2/người. Diện tích nhà ở bình quân của người dân Hà Nội cao gấp 1,38 lần so với TP. HCM.

10 địa phương có diện tích bình quân nhà ở thấp nhất

Đơn vị: mét vuông

Diện tích nhà ở bình quân đầu người của Bình Dương là 16,8 m2/người – thấp nhất cả nước. Cùng đứng trong danh sách các địa phương có diện tích nhà ở bình quân đầu người thấp nhất cả nước với Bình Dương là Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Ninh Thuận, Kiên Giang…

Việc Bình Dương – địa phương có thu nhập bình quân đầu người cao nhất cả nước – có diện tích nhà ở bình quân thấp nhất cả nước có vẻ đi ngược với xu hướng chung khi theo báo cáo, diện tích nhà ở bình quân đầu người tăng dần theo 5 nhóm thu nhập (từ nghèo nhất đến giàu nhất) và có sự chênh lệch đáng kể trong 5 nhóm thu nhập. Nhìn chung, diện tích nhà ở bình quân cao nhất ở nhóm giàu nhất, cao gần gấp đôi (1,8 lần) nhóm nghèo nhất.

Chất lượng nhà ở

Nếu xét theo tiêu chí còn lại, là tiêu chí về chất lượng nhà ở, thì địa phương có tỷ lệ hộ gia đình sở hữu nhà kiên cố cao nhất lại là Thái Bình với 98,7%. Hà Nội đứng thứ mười với 89,5%, đồng thời gần như không có hộ gia đình sống trong nhà đơn sơ. Tỷ lệ nhà kiên cố ở TP. HCM đạt 36%, còn lại chủ yếu là nhà bán kiên cố. Điều kiện nhà ở không kiên cố cũng không hẳn là do điều kiện kinh tế kém mà đôi khi do điều kiện tự nhiên, phong tục tập quán lâu đời, ví dụ các hộ gia đình khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và Trung du và miền núi phía Bắc.

10 địa phương có tỷ lệ nhà kiên cố cao nhất

Đơn vị: %

Chất lượng nhà ở của các hộ gia đình nước ta ở mức khá cao. Năm 2020, tỷ lệ hộ gia đình sống trong nhà kiên cố và bán kiên cố lên tới 95,6%, chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ hộ gia đình sống trong nhà thiếu kiên cố và nhà đơn sơ.

Ngoài nhà ở, sử dụng đồ dùng lâu bền là một tiêu chí cho thấy hộ gia đình có mua sắm tài sản, thiết bị, phương tiện để phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt hay không. Theo số liệu thống kê, trên cả nước có tới 99,9% hộ gia đình có đồ dùng lâu bền. Tỷ lệ này đã đạt 100% ở khu vực thành thị, một số vùng kinh tế và các hộ gia đình có mức thu nhập thuộc nhóm 2 trở lên.

Khảo sát mức sống dân cư năm 2020 (viết gọn là KSMS 2020) được tiến hành theo Quyết định số 1261/QĐ-TCTK ngày 19 tháng 8 năm 2019 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê. KSMS 2020 là cuộc điều tra chọn mẫu nhằm thu thập thông tin để tổng hợp, biên soạn các chỉ tiêu thống kê quốc gia về mức sống hộ dân cư, đáp ứng nhu cầu thông tin thống kê cho các cấp, các ngành để đánh giá mức sống, tình trạng nghèo đói và phân hoá giàu nghèo của dân cư theo hướng tiếp cận đa chiều. 

KSMS 2020 được tiến hành trên phạm vi 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, bao gồm 46.995 hộ đại diện cho toàn quốc, khu vực thành thị, nông thôn, 6 vùng địa lý, tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương. Riêng thông tin về chi tiêu chỉ đại diện đến cấp toàn quốc và 6 vùng địa lý. Các thông tin được thu thập trong KSMS 2020 gồm: thu nhập, chi tiêu, nhân khẩu học, giáo dục, y tế, việc làm, đồ dùng lâu bền, nhà ở, điện, nước, điều kiện vệ sinh, tham gia các chương trình trợ giúp của hộ dân cư và các thành viên trong hộ và một số đặc điểm của xã.

Hoàng Hà / Theo Nhịp sống kinh tế

Bài học từ cái chết của nền dân chủ Hong Kong

Các nhà đấu tranh dân chủ Hong Kong điều trần trước Quốc Hội Mỹ ngày 17 Tháng Chín, 2019. (Ảnh: Kalynh Ngo)

Kể từ khi Vương quốc Anh trao trả lại Hong Kong cho Bắc Kinh năm 1997, người Hong Kong đã phải đối mặt với rất nhiều trấn áp của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm tiêu diệt dân chủ. Vô số các cuộc biểu tình có tổ chức chặt chẽ, với sự tham gia đông đảo của người dân: từ Phong trào Dù vàng gây chấn động thế giới năm 2014, đến các cuộc xuống đường rầm rồ phản đội dự luật An ninh Quốc gia năm 2019. Có thể nói, nhiều đoàn thể đấu tranh dân chủ ở các quốc gia độc tài toàn trị xem phong trào dân chủ Hong Kong là tấm gương tiêu biểu trong văn hoá tổ chức chính trị. Tuy nhiên, những ngày mà Hong Kong được đánh giá là pháo đài Dân Chủ Tự Do đã và đang dần phai mờ trong ký ức.
Trung Quốc đã giết chết dân chủ Hong Kong ra sao? 
Kể từ cuối năm 2019 tới giữa năm 2020, thế giới thường xuyên chứng kiến phong trào dân chủ Hong Kong liên tục biểu tình phản đối luật An ninh Quốc gia. Theo bản báo cáo của khoa Luật, Đại học GeorgeTown, đạo luật này tạo ra “những mối nguy nghiêm trọng nhất với nhân quyền và pháp trị của Hong Kong kể từ khi được Anh quốc trao trả lại cho Trung Quốc.” Bất chấp làn sóng phản đối dữ dội của người Hong Kong, đạo luật mơ hồ và rừng rú này vẫn được Quốc Hội thông qua vào ngày 30 Tháng Sáu, 2020. 
Joshua Wong, Dennis Ho, Sunny Chueng tại buổi điều trần về dân chủ Hong Kong trước Quốc Hội Mỹ ngày 17 Tháng Chín, 2019. Ảnh: Kalynh. Ngo.
Kể từ thời điểm đó, nền dân chủ của Hong Kong cũng bị phá huỷ. Hàng ngàn người biểu tình và hơn một trăm nhà lãnh đạo của phong trào dân chủ, trong số đó là các nhà báo, giáo sư, luật sư, nhà hoạt động, và sinh viên, đã bị chính quyền Hong Kong bắt giữ và khởi tố tội phản động. Tháng Ba, 2021, chính quyền Hong Kong giới thiệu dự luật yêu cầu bất kỳ ai tranh cử vào các chức vụ địa phương sẽ phải là một “người yêu nước” – nghĩa là họ phải thề trung thành không chỉ với các cử tri, mà còn với Đảng Cộng Sản Trung Quốc. Hàng trăm thành viên hội đồng quận của Hong Kong đã từ chức hoặc bị cách chức. Ngay cả những người tuyên thệ sẽ trung thành cũng bị loại bỏ nếu nhà chức trách nghi ngờ những lời cam kết của họ.
Các phương tiện truyền thông độc lập của Hong Kong đóng vai trò thiết yếu đối với quyền tự do và dân chủ của thành phố tự trị này. Tuy nhiên, họ đã bị chính quyền đàn áp dữ dội. Tuần giữa Tháng Sáu, 2021, khoảng 500 cảnh sát đã đột kích các văn phòng của tờ báo ủng hộ dân chủ nổi tiếng, Apple Daily, và ngay sau đó, tờ báo này cũng tuyên bố sẽ chấm dứt hoạt động. 
Vào tuần cuối cùng của Tháng Mười Hai, 2021, Stand News, một trang web độc lập ủng hộ dân chủ, đã bị hàng trăm cảnh sát đột kích, bảy biên tập viên, thành viên hội đồng quản trị, và một nhà báo đã bị bắt. Tổ chức này cho biết trang web sẽ bị gỡ xuống. Vài ngày sau đó, ngày 3 Tháng Giêng, 2022, Citizen News, một trang web tin tức trực tuyến nhỏ ở Hong Kong được biết đến với thông tin chuyên sâu về các tòa án và chính trị địa phương, cho biết họ sẽ ngừng xuất bản. Tháng Chín, 2021, Citizen News là tờ báo đầu tiên loan báo rằng, các công tố viên sẽ khởi tố tội lật đổ chính quyền đối với nhóm tổ chức lễ đốt nến tưởng niệm hàng năm cho các nạn nhân của cuộc đàn áp Thiên An Môn năm 1989. Sự đàn áp thô bạo của chính quyền thân Trung Quốc làm tăng thêm lo ngại về cái chết được báo trước của truyền thông độc lập Hong Kong.
Không chỉ dừng lại ở đó, chính quyền Hong Kong còn mạnh tay đàn áp các tổ chức dân sự và chính đảng đối lập, là những tổ chức đóng vai trò tối quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì dân chủ. Các tổ chức ủng hộ dân chủ và công đoàn đã bị giải thể, bao gồm công đoàn giáo viên và công đoàn thương mại lớn nhất Hong Kong. Mặt trận Nhân quyền Dân sự (Civil Human Rights Front) là nhóm lãnh đạo đã tổ chức một số cuộc biểu tình lớn nhất trong năm 2019 cũng đã bị giải thể.
Khi thế giới chuẩn bị chào đón năm 2022, thì nền dân chủ Hong Kong lại bị Trung Quốc giáng thêm “đòn tử.” Cột Trụ Tủi Nhục (Pillar of Shame), một tác phẩm nghệ thuật tưởng nhớ những người thiệt mạng trong cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ tại Quảng trường Thiên An Môn ngày 4 Tháng Sáu, 1989, đã bị dỡ bỏ sau hơn hai thập kỉ. Trụ cột cao tám mét đặt tại trường Đại Học Hong Kong, được thực hiện bởi nhà điêu khắc người Đan Mạch, Jens Galschioet, thể hiện nỗi đau và sự tuyệt vọng cho những gì đã xảy ra. Mỗi năm vào ngày 4 Tháng Sáu, các sinh viên sẽ lau rửa tượng đài để tưởng nhớ gần chục ngàn nạn nhân của vụ thảm sát do nhà cầm quyền cộng sản Trung Quốc gây ra. 
Biểu tượng phong trào Dù Vàng 2014 của người dân Hong Kong. Ảnh: ALEX OGLE/AFP via Getty Images
Trong tác phẩm nổi tiếng, nhà văn người Pháp, gốc Tiệp Khắc (Czech Republic), đã viết về quá trình bôi trắng lịch sử có chủ đích của cộng sản Liên Xô, sau khi Liên Xô xâm chiếm quê hương của ông vào năm 1948: “Bước đầu tiên trong việc tiêu diệt một dân tộc là xóa sạch ký ức. Phá hủy sách, văn hóa, lịch sử của dân tộc đó. Sau đó, nhờ một ai viết sách mới, sản xuất một nền văn hóa mới, phát minh ra một lịch sử mới. Chẳng bao lâu nữa dân tộc đó sẽ quên quá khứ và hiện tại của mình. Thế giới thậm chí sẽ còn quên nhanh hơn nữa.” 
Lịch sử đã ghi nhận, Cột Trụ Tủi Nhục là biểu tượng của khát vọng dân chủ, nhưng cũng là vết nhơ tủi nhục của cộng sản Bắc Kinh. Bởi thế, chúng xoá sạch lịch sử để người Hong Kong, Trung Quốc, và thế giới quên đi Thiên An Môn.
Bức tượng “Pillar Of Shame” trước khi bị phá bỏ. (Ảnh: Louise Delmotte/Getty Images)
Sự đàn áp độc ác của chính quyền phò Bắc Kinh đối với phong trào dân chủ đối mặt với sự chỉ trích mạnh mẽ của Vương Quốc Anh và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, hai đầu tàu dân chủ này dường như “lực bất tòng tâm” trong nỗ lực cứu nền dân chủ Hong Kong, ngoài việc tiếp tục liên minh với các nước dân chủ để tạo sức ép ngoại giao và kinh tế. Ngay tại Hoa Kỳ, nền dân chủ cũng đương đầu với vô vàn cam go. Năm 2021, dân chủ Hoa Kỳ đã rớt xuống mức thấp nhất từ trước đến nay trong bảng xếp hạng dân chủ toàn cầu của Freedom House. 
Chứng kiến nền dân chủ bị bóp chết trong sự bất lực, hơn 65 ngàn người Hong Kong đã xin visa định cư tại Anh chỉ trong vòng 5 tháng. Theo ước tính của chính phủ Anh, sẽ có khoảng 475 ngàn người Hong Kong đến định cư tại quốc gia này trong vài năm tới. 
Bài học ‘xương máu’
Một bài học “xương máu” từ cái chết của dân chủ Hong Kong đó là sự mong manh, dễ vỡ của thể chế dân chủ, bởi nó bị tấn công liên tục bởi các nhà độc tài, là những kẻ xem trọng quyền lực và tư lợi hơn mọi thứ. Thực vậy, dân chủ khắp nơi đang suy yếu nghiêm trọng, đánh dấu năm thứ 15 liên tiếp về sự suy yếu dân chủ toàn cầu, và khoảng 75% dân số ở khắp nơi trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng kém dân chủ.
Cần phải minh định rằng thể chế dân chủ không thể tự bảo vệ được nó, mà đòi hỏi nỗ lực tham gia chính trị liên tục của những cử tri có hiểu biết, và tinh thần liên đới của các cử tri và đoàn thể.
Tổng thống thứ 39 của Hoa Kỳ – Jimmy Carter. Ảnh: Scott Cunningham/Getty Images
Cựu Tổng thống Hoa Kỳ, Jimmy Carter, đã viết một bài xã luận nhân ngày tưởng niệm Điện Capitol bị tấn công do cựu Tổng thống Donald kích động, kêu gọi cử tri hãy quan tâm nhiều hơn nữa tới nền dân chủ nước nhà trước khi quá muộn. Ông thiết tha nhắn nhủ cử tri Mỹ rằng: “Quốc gia vĩ đại của chúng ta hiện đang đứng trên bờ vực thẳm ngày càng lan rộng. Nếu không có hành động ngay lập tức, chúng ta thực sự có nguy cơ xung đột dân sự và đánh mất nền dân chủ quý giá của mình. Người Mỹ phải gạt sự khác biệt sang một bên và liên đới cùng nhau trước khi quá muộn.”
Một nền dân chủ khỏe mạnh cách mấy cũng có thể bị bóp nghẹt đến chết. Nếu dân chủ của quốc gia bạn còn nhiều khiếm khuyết, thì chắc chắn bạn sẽ gặp vô vàn khó khăn để trợ giúp các dân tộc bị độc tài áp bức. Nếu bạn may mắn sống trong một quốc gia dân chủ thực sự, hãy nỗ lực hết mình bằng con đường tri thức, để vun đắp và bảo vệ nó. Có dân chủ, thì có tự do, nhân quyền, và hạnh phúc. Như Tổng thống đương nhiệm Joe Biden nhấn mạnh: “Nếu chúng ta có chung niềm tin vào nền dân chủ, thì bất cứ điều gì cũng có thể – bất kỳ điều gì.”

M.V.P. / Saigon Nhỏ

Tư bản thân hữu và mối liên hệ với thể chế của Việt Nam

Tìm hiểu về một biến thể của chủ nghĩa tư bản trong mối tương quan với Việt Nam.

  VINCENTE NGUYEN / LUậT KHOA

“Tư bản thân hữu” là gì?

Tư bản thân hữu là một khái niệm không quá xa lạ với giới nghiên cứu khoa học chính trị và pháp lý.

Thuật ngữ tiếng Anh của từ này, “crony capitalism”,là sự kết hợp hai thành tố giữa:

• Chủ nghĩa tư bản (capitalism): mô hình kinh tế nơi mà quyền tư hữu được đặt lên hàng đầu. Theo đó, nhà nước bảo đảm rằng các hoạt động kinh tế được vận hành dựa trên quyền tự do sở hữu, môi trường tự do cạnh tranh và các chủ thể kinh tế tự do theo đuổi các mục tiêu lợi ích của mình.
• Chủ nghĩa thân hữu (cronyism): một loại tư duy/ định hướng hành vi, trong đó các lợi ích, ưu thế, quyền lực hoặc thông tin có giá trị được phân bổ cho người thân, bạn bè, hay các chủ thể khác dựa trên sự tin tưởng, thay vì dựa trên các chuẩn mực công bình hay minh bạch.

Như vậy, tư bản thân hữu có thể hiểu là một mô hình kinh tế nơi mà quyền tư hữu và quyền tự do kinh doanh được bảo vệ về mặt hình thức. Tuy nhiên, trong mô hình này, cấu trúc nhà nước không bảo đảm được môi trường tự do cạnh tranh. Thay vào đó, nó tạo cơ hội ưu đãi cho một số chủ thể kinh tế có kết nối chính trị/ huyết thống/ xã hội với các chủ thể nắm quyền nhà nước.

Điều này có thể được thực hiện bằng nhiều biện pháp khác nhau, thông qua chính sách, pháp luật, rào cản đăng ký, truyền thông, hay độc quyền thị trường tạm thời, v.v.

Vấn đề tư bản thân hữu đặc biệt liên quan đến tình hình kinh tế của các quốc gia đang phát triển.

Nếu xét theo các sự kiện bề nổi của vụ bê bối về bộ xét nghiệm COVID-19 của Việt Á, với sự hậu thuẫn của cơ quan chính quyền trung ương thông qua quy trình “cấp phép”, [1] nhận chỉ định thầu/ giá độc quyền tại địa phương, [2] được ca ngợi bằng hệ thống báo chí lẫn các cơ quan ban ngành, [3] tính thân hữu nhất định của Việt Á bên trong hệ thống chính trị để tạo nên các ưu đãi đó, dù chưa có thông tin cụ thể và rõ ràng, vẫn có thể cảm nhận được.

Tư bản thân hữu khác gì với hối lộ?

Nếu cho rằng tư bản thân hữu là hệ thống dây nhợ với lợi ích chồng chéo giữa các chủ thể kinh doanh và những cá nhân có thẩm quyền trong nhà nước, vậy tư bản thân hữu có khác gì với các khái niệm lợi ích khác như hối lộ (bribery)?

Trong vụ Việt Á, “tiền hoa hồng” trị giá hàng chục tỷ đồng dành cho người đứng đầu trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh thường được nêu lên trước báo chí như là dấu hiệu sai phạm rõ ràng nhất của Việt Á (tức hành vi hối lộ). Tuy nhiên, cách mà Việt Á được ưu ái biến thành doanh nghiệp “đầu tàu” của cả nước, và từ đó là “đầu mối” cung cấp bộ xét nghiệm cho tất cả các tỉnh thành, rõ ràng không thể chỉ dựa vào hối lộ.

Đây cũng là một trong số ba điểm khác biệt căn bản, theo nhiều nghiên cứu, giữa tư bản thân hữu và hối lộ. [4]

Thứ nhất, tư bản thân hữu lấy nền tảng là niềm tin, lòng trung thành chính trị, mối quan hệ thân bằng quyến thuộc và các mối quan hệ xã hội khác. Thuật ngữ này nhắm đến các mối quan hệ gắn kết và lợi ích (mà không nhất thiết về tiền bạc, kinh tế) giữa các giai tầng bậc cao, nắm giữ quyền lực và các lợi ích lớn.

Trong khi đó, hối lộ, dù vẫn xảy ra ở thượng tầng kiến trúc, thường tập trung vào trao đổi lợi ích kinh tế và có thể diễn ra ở mọi tầng cấp xã hội, đặc biệt là ở cấp trung và cấp thấp.

Thứ hai, thân hữu và các hoạt động trục lợi thân hữu thường có liên quan đến một nền công nghiệp, hay cả một nền kinh tế. Ví dụ như việc đưa ra quy định rào cản gia nhập một ngành, hay chỉ cấp phép thông qua một vài nhóm sản phẩm nhất định (như đặc trưng của ngành y tế trong trường hợp Việt Á).

Mặt khác, hối lộ có tính chất cụ thể và phụ thuộc vào vụ việc hơn (firm and case-specific). Nói cách khác, lợi ích đổi chác từ hối lộ là thông qua từng tình huống và từng hoàn cảnh, không nhất thiết có ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường.

Cuối cùng, chúng ta cần hiểu rằng bản chất lợi ích và động lực chính trị giữa hai hành vi là rất khác nhau, từ đó dẫn đến những hệ quả khác nhau.

Hối lộ có tính sai dễ thấy, và hậu quả cũng dễ chứng minh hơn. Điều này bởi vì trong hành vi hối lộ, chúng ta xác định được người có quyền (điển hình là quan chức) nhận tiền/ lợi ích để thực hiện một hành vi dù đúng hay không đúng với quy định.

Trong khi đó, tư bản thân hữu đi kèm cả một hệ thống lợi ích gắn kết giữa các cá nhân kinh doanh và các cá nhân đưa ra quyết định pháp lý, thường vượt lên trên vấn đề kinh tế.

Các quyết định đưa ra có thể nhân danh việc kiểm soát chất lượng thị trường, đấu tranh vì lợi ích người tiêu dùng, cách biệt về năng lực của chủ thể tham gia ngành, v.v.

Tại một thị trường mới nổi với hệ thống minh bạch yếu như Việt Nam, sự trỗi dậy của các doanh nghiệp ít nhiều đều có liên quan tới quá trình thân hữu, mà giới bình dân hay nhìn nhầm thành tài năng hay năng lực của chủ doanh nghiệp.

Cụ thể, doanh nghiệp phất lên nhờ bất động sản luôn có các mối thân hữu liên quan đến đất đai; phát triển nhờ vào xuất nhập khẩu gạo, gỗ hay hải sản sẽ có các mối thân hữu liên quan đến hạn ngạch hay quy trình, tiêu chuẩn xuất khẩu; kiếm tiền nhờ vào truyền thông hay bán lẻ sẽ có các mối thân hữu dính dáng đến giấy phép hay thủ tục, v.v.

Song tựu trung, cả hối lộ lẫn tư bản thân hữu đều là những biểu hiện khác nhau của tham nhũng (corruption) trong hoạt động quản lý nhà nước.

Khái niệm “cộng sản thân hữu” (crony communism) có tồn tại hay không?

Khái niệm cộng sản thân hữu không được giới nghiên cứu khoa học pháp lý và chính trị ghi nhận, bởi nhiều lý do.

Mô hình kinh tế tư bản có sự tách bạch hiến định nhất định giữa cơ quan nhà nước và các hoạt động kinh tế.

Chủ nghĩa tư bản cho rằng sự can thiệp của nhà nước sẽ làm mất đi giá trị mà nó trân trọng nhất – tư hữu và tự do kinh doanh. Do đó, cơ quan và các chức danh nhà nước thường bị kiểm soát hay loại trừ khỏi các hoạt động kinh tế sinh lợi. Chủ nghĩa thân hữu làm biến dạng mô hình kinh tế tư bản, và vì vậy trở thành một biến thể của mô hình này.

Ngược lại, tự thân mô hình kinh tế cộng sản là nơi mà chính quyền nắm toàn bộ quyền lực trong các quyết định kinh tế. Tự thân các chức danh nhà nước và các mối quan hệ thân hữu của họ đã nắm vai trò cốt yếu trong việc phân bổ lợi ích kinh tế.

Do đó, chủ nghĩa thân hữu được xem là một phần đặc trưng của mô hình kinh tế cộng sản. Việc thêm thành tố “thân hữu” vào được cho là thừa.