Với mái chóp vuốt nhọn kết hợp cửa sổ có hình khối đơn giản, sắp đặt ánh sáng mặt tiền, “Nhà của Gạo” dễ dàng nổi bật trong con hẻm nhỏ yên tĩnh.
“Trong nhà có Gạo, không lo đói”, đó là ý nghĩa cái tên có vẻ hài hước nhưng thân thương mà anh Lâm Thành, KTS kiêm chủ nhà đã đặt cho cô con gái đầu lòng. Ngôi nhà nhỏ mang tên Gạo house – “Nhà của Gạo” ra đời với mong muốn khi cô con gái rượu chào đời, sẽ có tuổi thơ nhiều kỷ niệm và được lớn lên, nhận được nhiều yêu thương trong ngôi nhà mà anh dùng cả tâm huyết dành cho hai mẹ con.
Ngôi nhà nằm trong một khu dân cư yên bình tại phường Phú Thọ, TP. Thủ Dầu Một, Bình Dương. Với diện tích hơn 130 m², ngôi nhà được thiết kế gồm 1 phòng khách, 1 phòng bếp và 2 phòng ngủ phù hợp với gia đình trẻ. Bên ngoài nổi bật khắp khu phố với thiết kế mái chóp vuốt nhọn kết hợp với cửa sổ có hình khối đơn giản dễ dàng liên tưởng đến những ngôi nhà trong truyện tranh cổ tích trẻ em.
Thiết kế này khiến ta dễ dàng liên tưởng đến những ngôi nhà trong truyện tranh cổ tích trẻ em
Chiếc mái đỉnh của chóp
Mặt tiền nhà nằm theo hướng Tây Nam, phải hứng nắng chiều khá nhiều, nên được bố trí ít cửa sổ nhất có thể. Thay vào đó là lối nhỏ vào nhà nằm bên hông như khoảng đệm để ngăn cách không gian bên trong với cái nóng oi bức bên ngoài. Buổi sáng nắng nóng thì phát huy tác dụng là lá chắn bức xạ và hạ nhiệt dần giữa ngoài trời và trong nhà. Về chiều tà thì thay đổi công năng thành luồng hút gió, là nơi cô con gái nhỏ đứng mong ngóng và gọi bố í ới mỗi chiều tan làm về.
Để bù lại lượng ánh sáng tự nhiên bị thiếu từ việc không thể lấy sáng từ mặt tiền, hai giếng trời được bố trí bên trong, một nằm giữa bếp và phòng khách, một ở phía sân sau, đảm bảo ánh sáng và thông gió đầy đủ cho căn nhà. Ban ngày ngôi nhà không cần hỗ trợ của ánh sáng nhân tạo nhưng vẫn luôn sáng sủa và thông thoáng, luồng ánh sáng tự nhiên từ giếng trời thay đổi vào những thời điểm trong ngày cũng cho những cảm nhận tươi mới khác nhau.
Khu vực giếng trời giữa nhà cũng trở nên thi vị hơn với tường gạch và cách đặt để cây khế vươn cao đón nắng đang bung nở những bông hoa màu hồng tím thơ mộng. Đây cũng là cầu nối giữa hai không gian sinh hoạt và nghỉ ngơi, và cũng là khoảng không gian để con gái thoải mái vui đùa chạy nhảy dưới tán cây khế.
Mặt tiền hứng nắng chiều khá nhiều, nên được bố trí ít cửa sổ nhất có thể thay vào đó là lối nhỏ vào nhà được đặt bên cạnh như khoảng đệm để tán xạ nhiệt
Không gian yên bình nhiều cây xanh trước sân, nơi anh chị chủ nhà đặt để vài ba chiếc ghế đơn giản để ngồi nhâm nhi ly trà thư giãn
Phòng khách nội thất bố trí đơn giản mộc mạc với bàn gỗ tối màu, sofa đen, thảm thổ cẩm và những chậu cây tạo mảng xanh
Phòng khách luôn chan hoà ánh sáng và thông gió tự nhiên tại khu vực giếng trời và cửa sổ trước nhà
“Thiết kế nhà cho người khác thì dễ, nhưng với nhà của chính mình thì lại là một chuyện khác“. Đó là tâm sự của KTS Lâm Thành kiêm chủ nhà khi kể lại quá trình hình thành ý tưởng cho ngôi nhà. “Anh muốn tạo dựng kiến trúc sao cho vừa gần gũi, thân thiện, nhưng vẫn phải có chút phá cách mang ngôn ngữ thiết kế của anh và cả team trong đó“.
Phòng khách tận dụng ánh sáng chan hoà và thông gió tự nhiên tại khu vực giếng trời, nội thất bố trí đơn giản mộc mạc, màu sắc hài hoà, nhấn nhẹ với bàn gỗ tối màu, sofa đen, thảm thổ cẩm và những chậu cây tạo mảng xanh. Tone màu chủ đạo của ngôi nhà là trắng sáng và xám xi măng, vài vị trí được nhấn nhá bằng màu xanh địa trung hải mang lại cảm giác tươi mát.
Phòng ngủ, là nơi để thả lỏng tinh thần sau khi kết thúc một ngày dài, vậy nên tất cả những thiết bị phục vụ cho hoạt động làm việc, giải trí khác đều được lược bỏ.
Hướng đến sự thuận tiện khi thi công và khả năng có thể linh hoạt ứng dụng cho những công trình thực tế khác, vật liệu được lựa chọn đều phổ biến và kinh tế, dễ tìm, dễ thi công.
Khu vực bếp và phòng ăn…
…nối với phòng khách qua khoảng giếng trời ở giữa nhà
Phòng ăn ấm cúng với đèn mộc và hoạ tiết trang trí vảy cá xanh mát trên tường
Thiết kế hai đảo bếp cho không gian thêm hiện đại
Không gian của những bữa cơm gia đình.
Nhờ giếng trời nên ban ngày ngôi nhà không cần hỗ trợ của ánh sáng nhân tạo nhưng vẫn luôn sáng sủa và thông thoáng
Giếng trời quá thi vị và thơ mộng với tường gạch và cây khế nở hoa
Luồng ánh sáng tự nhiên từ giếng trời thay đổi vào những thời điểm trong ngày cũng cho những cảm nhận tươi mới khác nhau
Đây cũng là cầu nối giữa hai không gian sinh hoạt và nghỉ ngơi
Hình ảnh cây khế vươn cao đón nắng đang bung nở những bông hoa màu hồng tím thơ mộng như món quà của người bố dành tặng cho tuổi thơ của con gái
Đây cũng là khoảng không gian để con gái thoải mái vui đùa chạy nhảy
Tone màu chủ đạo của ngôi nhà là trắng sáng và xám xi măng
Vài vị trí được nhấn nhá bằng màu xanh địa trung hải mang lại cảm giác tươi mát
Cầu thang gỗ dẫn lên tầng 1
Hai phòng ngủ được đặt để hai bên, nối với nhau bởi khoảng hành lang giếng trời
Phòng ngủ nhẹ nhàng đơn giản với cửa sổ nhìn ra khu phố bên dưới
Phòng ngủ không đặt quá nhiều chi tiết là để không gian thư giãn hoàn toàn
Góc làm việc nên thơ của bố mẹ
Giữa hành lang nối hai phòng ngủ là phòng tắm và vệ sinh
Ngôi nhà có 2 phòng tắm, một ở trên lầu và 1 ở dưới trệt
Nhân kỷ niệm 70 năm ngày mất nhà văn Nam Cao (29.10.1915 – 30.11.1951)
Cái truyện sẽ làm cho Nam Cao rất nổi tiếng, thậm chí làm nên thương hiệu Nam Cao sau này, đó là Chí Phèo, viết năm 1941, mang tên Cái lò gạch cũ, khi tác giả 26 tuổi. Cái lò gạch cũ nằm trong một chùm truyện gửi đến Nhà xuất bản Đời Mới, suýt bị bỏ quên trong bồ rác, may được Vũ Bằng moi ra, đọc từ dòng đầu đã thấy lạ, liền đọc luôn một hơi, rồi quyết định cho đưa nhà in, với cái tên mới là Đôi lứa xứng đôi, kèm một lời tựa của Lê Văn Trương; một lời tựa rất ngắn mà nói rất hay, rất trúng đặc sắc của tác giả. Thế nhưng từ khởi đầu may trong rủi ấy, hành trình viết của Nam Cao vẫn rất lận đận, dẫu nhiều chục truyện ngắn vẫn lần lượt được in trên Tiểu thuyết thứ Bảy và Trung Bắc chủ nhật. Xen với truyện ngắn là một số truyện dài như Ngày lụt, Cái bát, Cái miếu, Một đời người phải bán đứt bản quyền cho các nhà xuất bản để sớm có tiền, mà vẫn không được in, rồi đành để mất. Chỉ riêng Truyện người hàng xóm là được đăng tải trên Trung Bắc chủ nhật từ tháng Tư đến tháng Chín – 1944. Còn tiểu thuyết Sống mòn “viết xong tại Đại Hoàng ngày 1.10.1944”, như được ghi ở cuối sách, thì đương nhiên là không thể in; rất có thể cũng sẽ chung số phận với các tiểu thuyết khác nếu không được Tô Hoài giữ hộ và mang theo trong ba lô lên Việt Bắc; rồi phải chờ đến 1956, sau khi Nam Cao mất 5 năm mới được in ở Nhà xuất bản Văn Nghệ.
Bốn nhà văn, nhà báo: Tô Hoài, Xuân Thủy, Nam Cao – Báo Cứu Quốc (thứ nhất, thứ hai và thứ tư từ trái qua) và Nguyễn Huy Tưởng – Báo Văn Nghệ. Ảnh: Trần Văn Lưu
Một đời văn có thể xem là lặng lẽ, chưa lúc nào tự thỏa mãn và yên tâm, hoặc tự tin về mình – một tâm thế viết rất khác với nhiều bạn văn cùng thời, không kể Nguyễn Tuân, Thạch Lam, Vũ Trọng Phụng mà ngay cả với Tô Hoài – người kém ông 5 tuổi, nhưng vào nghề lại may mắn hơn ông. Bằng chứng là Nam Cao không có tên trong bộ sách Nhà văn hiện đại, gồm 79 người, của Vũ Ngọc Phan. Bằng chứng là trong Bản tự thuật Nam Cao gửi Ban tổ chức của Hội Văn nghệ Việt Nam năm 1950 có một dòng: “… trước 1945 không xuất bản được tác phẩm nào đáng kể”.
Rồi sau đó chỉ hơn một năm là chuyến đi công tác vào vùng hậu địch Liên khu Ba, trong Đoàn cán bộ Thuế nông nghiệp, bị địch phục kích; cả mấy người cùng bị bắn và dồn vào một cái hố chôn chung; phải 46 năm sau thi hài mới được đưa về làng quê Đại Hoàng – một tên làng đã vào văn Nam Cao mà trở nên nổi tiếng: làng Vũ Đại.
Như vậy, nói Nam Cao là nói một số lượng trang viết không nhiều, so với các bạn viết trước và đồng thời với ông… Cái đã được in gồm khoảng ngót 60 truyện ngắn đăng tải trên báo, một số trong đó được gom vào hai tập trước 1945, là Đôi lứa xứng đôi (Nxb Đời Mới; 1941), Nửa đêm (Nxb Cộng Lực; 1943); và sau 1945 là Cười (Nxb Minh Đức; 1946); 8 truyện viết cho thiếu nhi (nay chỉ mới sưu tầm được 3); một truyện dài chỉ mới được đăng tải trên báo trước 1945; dăm truyện ngắn cùng trên một chục bút ký, nhật ký, ghi chép viết sau 1945. Cho đến ngày hy sinh, có thể nói Nam Cao chưa được hưởng những gì gọi là hào quang, hoặc vinh quang của nghề. Phải sau khi qua đời, với bài Điếu văn của Nguyễn Huy Tưởng đọc trong Lễ truy điệu ngày 21.12.1951 ở Việt Bắc; và bài Nam Cao của Nguyễn Đình Thi viết tháng 2.1952 đăng trên Tạp chí Văn Nghệ; rồi tiếp đó là hai hồi ký của Tô Hoài in trên báo Văn Nghệ – năm 1956 thì tổn thất về Nam Cao mới thật sự thấm thía không chỉ trong giới nghề nghiệp mà là cả công chúng đông đảo. Cũng từ đây, qua Sống mòn lần đầu được in, năm 1956, qua Chí Phèo – sau lần in thứ hai năm 1957, và nhiều chục truyện ngắn trên các báo lần đầu được sưu tầm và gom lại trong hai tập Truyện ngắn Nam Cao (Nxb.Văn hóa; 1960) và Một đám cưới (Nxb Văn học; 1963) thì giới nghiên cứu, phê bình và bạn đọc rộng rãi mới có cơ hội nhận diện một gương mặt tác gia văn học xuất sắc trong giòng văn học hiện thực trước 1945. Một tác gia thực sự có gương mặt riêng, để không những không bị khuất trong bóng rợp của những người đi trước, mà còn tự mình xác lập một vị thế mới; vị thế, theo tôi – đó là sự tiếp tục đưa lên đỉnh cao và kết thúc vẻ vang trào lưu văn học hiện thực 1930-1945.
***
Giá trị Nam Cao được khẳng định trước hết qua những truyện ngắn viết về làng quê Việt Nam những năm tiền cách mạng qua một nghệ thuật viết không hề lặp lại dấu ấn của tất cả những bậc tiền bối, gồm không chỉ các tác gia của Tự Lực văn đoàn như Khái Hưng, Nhất Linh, Thạch Lam, mà cả những tên tuổi lớn của trào lưu hiện thực như Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng, Nguyên Hồng. Đúng như lời một nhân vật của chính tác giả: Cái nghề văn kỵ nhất là thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào. Tựa như A.Sêkhốp trong văn học Nga phải vạch ra một lối đi mới sau các đại thụ tỏa bóng rợp cuối thế kỷ XIX như L.Tonxtôi, F.Dotoievski. Ngay từ những truyện đầu tay Nam Cao đã rất có ý thức đem lại một nhận thức mới về người nông dân Việt trong bối cảnh làng quê đang trong một quá trình băng hoại theo hai hướng bần cùng hóa và tha hóa, nhưng tự trong căn rễ vẫn bảo lưu một giòng chảy làm nên gương mặt văn hóa, phong tục, đạo lý dân tộc trên cả hai mặt tích cực và tiêu cực. Mỗi truyện ngắn Nam Cao như Một đám cưới, Một bữa no, Lão Hạc, Dì Hảo, Tư cách mõ, Mua danh, Đòn chồng, Rửa hờn, Rình trộm…, không chỉ là một lát cắt tươi rói của cuộc sống mà còn là những chạm khắc rất ấn tượng về những chân dung người làm nên gương mặt dân tộc một thời, thời đứng trước hai chuyển động lớn – đó là sự bần cùng hóa với những cái chết, chủ yếu là chết đói như một tiên báo cho thảm cảnh hai triệu người chết trong năm Ất Dậu; và mặt khác, là một khát vọng thoát ra khỏi mọi bủa vây dầy đặc của một sự sống đang trong… chết mòn: “chết mà chưa làm gì cả; chết mà chưa sống”.
Trên hành trình thâm nhập sâu vào những thảm trạng của bần cùng hóa, có một nhánh rẽ là sự tha hóa, với nạn nhân (hoặc tội nhân) tiêu biểu là nhân vật Chí Phèo. Đó là cái tên rồi sẽ đưa Nam Cao lên tầm cao một phát hiện mang tầm vóc thế kỷ, tựa như A.Q của Lỗ Tấn, tựa như Xuân tóc đỏ của Vũ Trọng Phụng. Quả hiếm, hoặc chưa có một nhân vật nào trong văn học Việt hiện đại có được một sự sống bền lâu và lan rộng như nhân vật này của Nam Cao, do sự kết hợp tính độc đáo và tính phổ quát trên tất cả các phương diện của sự miêu tả; do cái cá biệt và cái phổ biến của hình tượng là đạt tới độ tuyệt vời viên mãn; do cái sức nhìn sâu và rọi xa của một nhà hiện thực lớn; và do một cảm quan nhân đạo kết nối được những gì trái ngược mà làm nên các nghịch lý và nghịch cảnh của đời.
Gắn với số phận người nông dân còn là cảnh ngộ của người trí thức nghèo – những nhà văn nghèo, những anh giáo khổ, trong một sự sống… mòn, và những kiếp đời… thừa. Khác với nhiều bạn văn, Nam Cao viết tiểu thuyết cứ như là viết tự truyện. Nhưng sau tất cả những Thứ, Điền, Hộ…, hoặc những gã, hắn, y… đó là sự khái quát chân dung một lớp trí thức có gốc rễ nông thôn, luôn mang khát vọng tìm đến một sự sống tinh thần có ý nghĩa; nhưng cuối cùng vẫn bị “áo cơm ghì sát đất”, càng dẫy dụa càng bị lún sâu hơn vào trạng thái… chết mòn; nó là một phát hiện rất kỳ thú của Nam Cao, in rất đậm một cảm quan mới về hiện thực ở Nam Cao. Và, như vậy là, với mở đầu bằng tập truyện Chí Phèo, và kết thúc bằng tiểu thuyết Sống mòn; chỉ trên dưới 5 năm – Nam Cao đã tạo ra được một thế giới riêng, in đậm một cảm quan mới về hiện thực, khác với tất cả các bậc tiền bối trên cả hai giòng lãng mạn và hiện thực. Riêng đối với tiểu thuyết, thì Sống mòn, quả đã làm được một cuộc cách tân thật ngoạn mục, nếu nhìn ngược về trước chỉ khoảng 20 năm với Tố Tâm của Hoàng Ngọc Phách – người khai mạc nền văn xuôi hiện đại. Một bút pháp tự sự độc đáo. Một chủ nghĩa hiện thực tâm lý nghiêm ngặt. Một cảm quan hiện thực nhìn từ bề sâu, bề trong. Một khát vọng nhân văn được chiêm nghiệm và đúc rút từ chính bản thân. Một khả năng khám phá và dự báo. Một cách khái quát giầu sức chứa và sức mở… Tất cả đã đem lại cho thiên tiểu thuyết may mắn còn sót lại và cũng là có một không hai này những giá trị có thể nói là ổn định, là trường tồn. Đây là cuốn tiểu thuyết không có cốt, không có truyện, không có gay cấn và ly kỳ; bối cảnh truyện chỉ là sinh hoạt của mấy nhà giáo dạy tư, nhưng sao lại có sức gắn đến thế với cả cuộc đời rộng lớn; cái tiếng thì thầm của tác phẩm lại có sức ám ảnh đến thế đối với nhiều lớp người trong hành trình cuộc đời giữa bao thăng trầm của lịch sử. Cuốn tiểu thuyết tự tách ra một lối riêng, giữa bao nhiêu kiểu dạng giống nhau hoặc khác nhau, từ văn xuôi lãng mạn sang văn xuôi tả chân – xã hội; và trong khi trung thành đến từng chi tiết của đời riêng và tràn ngập những chuyện đời tư, trong khi hội nhập được hai mặt tương phản của sống và chết, của sự sống và cái chết trong một định nghĩa mòn lại nói được bao điều vừa tủn mủn vừa lớn lao của nhân thế.
***
Để nói về đóng góp của Nam Cao, tôi muốn gom lại trong một vài nghịch lý.
Trước 1945, gần như Nam Cao không viết gì khác ngoài bản thân mình, và làng quê mình. Tất cả những Thứ, Điền, Hộ, rồi những gã, hắn, y được Nam Cao đưa vào truyện như là tự truyện của mình, như là tấm gương của chính đời mình. Thế mà rồi không chỉ một lớp người một thời có thể vận vào mình, mà cho đến hôm nay, không biết bao tầng lớp, bao thế hệ có chung tên gọi tri thức, vẫn cứ thấy bóng dáng mình trên từng trang văn Nam Cao, trong bươn chải, vật lộn để chống đói, để khỏi chết đói, và để thoát… mòn.
Nam Cao không viết gì khác ngoài cái làng Vũ Đại quê ông. Nhưng rồi ra, dường như tất cả những cái làng quê Việt Nam tiền Cách mạng đều được thu nhỏ vào đấy, với sự lưu cữu, sự xếp lớp nhiều tầng các mặt tốt – xấu, vừa trái ngược nhau vừa bổ sung cho nhau. Những chuyện no đói và sống chết. Ma chay và cưới xin. Xó bếp và chốn đình trung. Mua danh và đi làm mõ… Rồi ăn và mặc. Làm lụng và sinh nhai. Chuyện con chó của Lão Hạc có tên cậu Vàng, lại chuyện người hẳn hoi có tên cái Cún con hoặc anh đĩ Chuột. Nhưng kỳ lạ thay, cho đến nay, cái tên làng Vũ Đại vẫn chưa chịu lùi hẳn vào quên lãng. Vũ Đại – không chỉ gợi một đơn vị làng với những ao chuôm, những lũy tre, vườn chuối, giàn trầu quen thuộc, mà còn là biểu tượng chung cho sự phong bế, trì trệ, nhếch nhác của bất cứ quần thể cư dân nào, cả nông thôn và thành thị.
Rồi còn là Chí Phèo, và nói Chí Phèo không được quên Thị Nở, một “cặp đôi” gần như “hoàn hảo”. Chí Phèo là cư dân của làng Vũ Đại. Nhưng cho đến hôm nay Chí Phèo là của khắp nơi. Anh nông dân cố cùng Chí Phèo không có tuổi trong cái truyện ra mắt cách đây 75 năm, bây giờ thật là trường thọ, và cũng không còn là của riêng làng Vũ Đại. Chí Phèo trong truyện của Nam Cao chưa bao giờ ra tỉnh, nhưng biểu tượng Chí Phèo hôm nay có mặt ở mọi công sở, cơ quan, trường học, bệnh viện. Bởi lẽ anh ta đã trở thành đại diện cho cái phần bản năng, phần khùng điên, khuất tối ở con người. Chí Phèo, ấy còn là cả một ám ảnh cho không ít quần thể người, cho không biết bao người lương thiện.
Những gì của Nam Cao, in dấu ấn Nam Cao, mang giọng điệu Nam Cao, thành sở hữu của Nam Cao đã được đón nhận ở tính phổ quát của nó, tính đại diện của nó; và ở nghịch lý này mang đầy đủ nhất giá trị văn học của tác phẩm, mang rõ nét nhất chất văn ở một tác giả. Nam Cao – chỉ bút danh ấy đủ nói với ta về sống mòn và chết mòn, về đời thừa và nước mắt, về giăng sáng và nửa đêm, về một bữa no và đòn chồng, về cười và điếu văn, về truyện tình và những chuyện không muốn viết, về những cánh hoa tàn và một cái mặt không chơi được(1)… Tóm lại, đó là cả một trữ lượng bên trong, một của kho dư đầy về con người và đất nước, về trí thức và nông dân, về nông thôn và thành thị, về người lớn và trẻ con, về đàn ông và đàn bà, về những người lành lặn và những kẻ dị dạng…, những vế vừa gắn bó, vừa như đối lập, thế nhưng bao giờ cũng tìm được sự hội tụ và hòa hợp ở văn ông.
Có lẽ rõ hơn một số người viết khác, ở Nam Cao – đời sống và đời văn là gắn bó với nhau như hai mặt một tờ giấy mỏng, soi bên này mà thấy cả bên kia. Soi vào văn ông để thấy đời; và soi vào đời để nhận thêm các giá trị từ những trang văn im lặng.
***
Từ trạng thái chết mòn của một thế hệ trí thức, và từ những cái chết thật vì đói hoặc vì khùng điên của người nông dân một vùng quê, Nam Cao đã đón nhận Cách mạng tháng Tám thật sự như một cuộc đổi đời. Nhà văn mảnh khảnh, cao gầy, dáng thư sinh, với bản tính rụt rè, ít khi nói to đã tham gia gần như đủ đầy tất cả những hoạt động xã hội của làng quê và của đoàn thể – từ là Chủ tịch xã, làm báo, viết tin, tham gia đoàn quân Nam tiến, rời quê ra Hà Nội, rồi lên Việt Bắc, ở rừng, làm báo Cứu quốc, về Hội văn nghệ, đi chiến dịch Biên giới, rồi vào vùng địch hậu Khu Ba. Ngót 6 năm cho một hành trình cùng nhân dân, từ nông thôn ra thành thị, từ miền xuôi lên miền núi, cùng bộ đội và dân công, với vũ khí vẫn chỉ là ngòi bút và trang viết – những trang viết gắng theo kịp những chuyển động muôn mặt của sự sống, và là một sự sống gắng được soi nhìn bằng một đôi mắt mới, nên rất sớm chuyển được vào đường ray cách mạng. Cách mạng, như chính một tên truyện của Nam Cao in trên Tiên phong số 18 (9/1946), với dòng kết thúc: “Cách mạng! Mày gây va chạm và chém giết, nhưng chính mày lại mở lối cho con người tiến lên hòa bình”.
Sứ mệnh dựng xây, tạo nên cái mới từ trong lầm than, cũ nát của chế độ cũ luôn luôn là mục tiêu nhe nhắm của Nam Cao qua nhiều trang bút ký, nhật ký, ghi chép như Đường vô Nam, Người Việt mới, Bốn cây số cách một căn cứ địch, Ở rừng, Vài nét ghi qua vùng vừa giải phóng… Đồng thời là sự soi xét lại kỹ lưỡng con người mình trong đối chiếu với sự sống của quần chúng để loại bỏ dần những ủy mị, bi quan không dễ dứt bỏ ở một con người giàu sự sống nội tâm và cả nghĩ như Nam Cao. Và, khi ngòi bút đã là vũ khí thì đối tượng viết trước hết phải là cho số đông, những người còn chưa biết chữ hoặc đang thanh toán nạn mù chữ, cũng có nghĩa là phải hy sinh một phần nghệ thuật. Làm báo trong những ngày “ở rừng”, người duyệt bài đầu tiên của Nam Cao là chú giao thông người Thổ có tên Mộc. Bản thảo Chuyện biên giới viết xong ngay sau khi chiến dịch kết thúc, Nam Cao tự nguyện cắt bỏ từ hàng trăm trang còn dăm chục trang cho gọn gàng, dễ đọc.
Viết, và viết – Nam Cao không ngại bất cứ mọi đặt hàng nào của đoàn thể. Viết sách địa lý phổ thông các nước châu Âu, châu Á, châu Phi. Viết bút ký Định mức và kịch Đóng góp phục vụ chính sách Tạm vay và Thuế nông nghiệp. Viết Hội nghị nói thẳng để phục vụ cho công tác tuyên truyền trong quân đội…
Thế nhưng tận trong thâm sâu, Nam Cao vẫn nuôi mơ ước viết được một cái gì cho xứng với nghề nghiệp mình theo đuổi. Mơ ước ấy cũng đã một lần Nam Cao chạm được vào nó. Đó là mấy ngày Tết đầu 1948, nơi một làng Mán heo hút ở Vàng Kheo, để “cho đỡ nhớ”, Nam Cao viết xong rất nhanh truyện ngắn Tiên sư anh Tào Tháo. Cũng vẫn là chuyện mình, chuyện của anh nhà văn xưng “tôi” có tên Độ. Nhưng có khác với những Thứ, Điền, Hộ trước đây (hoặc “ngày xưa”), Độ bây giờ có một “đôi mắt” mới để đối thoại một cách e dè, khiêm nhường, không chút lên giọng với một bạn văn rất quen thuộc của mình trước đây là văn sĩ Hoàng.
Nhiều năm về sau, sau khi truyện được đăng trên Tạp chí Văn Nghệ (số 3/1948) với tên mới là Đôi mắt, truyện này được giới nghiên cứu và giảng dạy văn học xem là một “tuyên ngôn nghệ thuật” của Nam Cao; dẫu với cái tạng quen thuộc của mình, ngay ở truyện này, theo tôi nghĩ, Nam Cao cũng không hề có ý định… tuyên ngôn với bất cứ ai.
Trở lại những ngày đầu cách mạng, trong bề bộn bao nhiêu việc lớn, Nam Cao bỗng xuất hiện trong một truyện ngắn có tên Mò sâm banh được viết rất nhanh và in ngay trên Tiên Phong số 2 (12.1945). Đây là một trong số các kiệt tác truyện ngắn Nam Cao, ghi nhận một chuyển đổi rất mới của đề tài. Đó là truyện về một người nông dân đầu tiên xuất hiện trong bối cảnh… thành phố. Ở đó, trong vai đầu bếp cho một ông chủ Tây lẳng lặng, không lời (bởi cả hai không có phiên dịch), anh ta đã đánh mất mạng sống của đứa con trai trong bể nước chỉ vì để rơi một chai sâm banh của chủ… Hơn hai năm sau là sự xuất hiện của Đôi mắt, cũng được viết rất nhanh, ghi nhận một chuyển đổi quan trọng trong quan niệm nghệ thuật. Và, sau Đôi mắt là một ấp ủ đến nung nấu cho một tiểu thuyết về chính làng quê Vũ Đại của mình, trên một bản thảo đã hai lần bị Nam Cao xé bỏ. Chính trong tâm thế đó mà có chuyến công tác “định mệnh” vào ngày 30 tháng 11.1951, khiến Chúng ta mất Nam Cao; như tên một bài viết thật cảm động của người bạn thân thiết nhất của ông – Tô Hoài.
Thuộc trong số người viết văn sớm hy sinh cho Tổ quốc, và nếu chỉ tính thế hệ thành danh trước 1945 thì Nam Cao là người duy nhất, hy sinh ở tuổi đời 36, và tuổi nghề chỉ trên 10 năm. Mười năm – một sự nghiệp gắn nối hai giai đoạn trước và sau 1945; cả hai kết thành một phù điêu bất hủ trong lịch sử văn chương Việt hiện đại.
Từ hàng ngàn năm trước, khi chưa có công nghệ hiện đại thì những bậc thầy trong trường phái tu luyện Đạo gia đã giảng rằng “cơ thể người là một tiểu vũ trụ”, đầy những bí ẩn và liên tục vận động, biến động. Các nghiên cứu khoa học thời nay đã khẳng định điều đó.
Dưới con ‘mắt thịt’, chúng ta nhìn thấy cơ thể người dường như rất bình thường. Nhưng đằng sau đó là rất nhiều, rất nhiều những điều thú vị. Thông qua một góc nhìn khác, cơ thể người thật to lớn. Dưới đây chỉ là một vài trong ‘tiểu vũ trụ đó’.
Có khả năng nhận dạng được từng người qua lưỡi
Chụp chồi vị giác của lưỡi (Ảnh: Internet)
Mỗi người có một kết cấu bề mặt lưỡi khác nhau, giống như vân tay vậy, không ai giống ai.
Thay da
Khoảng 600.000 mảnh da li ti của người được thay thế mỗi giờ. Trong một năm, khối lượng da được thay đạt khoảng 0,7kg. Như vậy, một người bình thường sẽ thay khoảng 48kg da khi đến 70 tuổi.
Chuyển hóa của cơ thể
Trong vòng 30 phút, cơ thể người sinh ra một lượng nhiệt đủ làm sôi 2 – 2,5 lít nước.
Số lượng xương giảm dần
Người lớn có ít xương hơn trẻ nhỏ. Khi mới được sinh ra, chúng ta có 350 chiếc xương. Tuy nhiên, vì các xương sẽ liên kết lại với nhau trong quá trình phát triển nên khi trưởng thành chúng ta chỉ còn lại 206 chiếc xương.
Dạ dày thay mới
Cứ 3-4 ngày chúng ta lại có một niêm mạc dạ dày mới. Nếu không thay niêm mạc dạ dày thì những axit mạnh được sử dụng để tiêu hóa thức ăn sẽ ‘xơi tái’ luôn dạ dày của chúng ta.
Độ axit của dạ dày
Men tiêu hóa của dạ dày có nồng độ axit mạnh đến nỗi có thể làm phân hủy tan chảy cả kẽm. May mắn là lớp tế bào trong dạ dày luôn luôn tái sinh nhanh đến mức các axit này không có cơ hội để đục thủng dạ dày.
Tổng lượng thức ăn, nước uống trong đời 1 người
Một người bình thường sống ở phương Tây trung bình tiêu thụ hết 50 tấn thức ăn và 50.000 lít nước trong suốt cuộc đời. Quả thật là: Miệng ăn núi lở!
Khả năng nhớ mùi
Tuy không nhạy như mũi của những chú cún nhưng mũi của con người có thể ghi nhớ tới 50.000 mùi khác nhau.
Chiều dài ruột
Nhung mao ruột non chụp từ kinh hiển vi.
Ruột non dài gấp bốn lần chiều cao của một người bình thường, vào khoảng 5-7 m. Nếu không cuộn gập xếp chồng lên nhau thì nó không thể nằm vừa trong ổ bụng và sẽ làm đảo lộn tất cả các cơ quan nội tạng.
Ảnh chụp lông mi trên mắt, sẽ có rất nhiều vi sinh vật trên từng mm da.
Có hàng tỉ vi khuẩn trên cơ thể
Cứ 7cm2 da trên cơ thể chúng ta có khoảng 32 triệu vi khuẩn. Nhưng may mắn là phần lớn trong số đó vô hại. Không những thế, chúng còn tạo nên hàng rào bảo vệ cơ thể, tham gia vào hàng loạt các chuyển hóa khác nhau nữa.
Tần số chuyển động của cơ quanh mắt
Các cơ xung quanh mắt người chuyển động khoảng 100.000 lần/ngày. Nếu cơ chân của bạn muốn có một “thành tích” tương tự như thế thì bạn phải đi bộ khoảng 80km mỗi ngày.
Bạn cao lên khi ngủ?
Khi bạn ngủ, cơ thể giãn ra khoảng 8mm nhưng khi bạn thức dậy, cơ thể lại trở về với chiều cao vốn có. Lý do là vì khi bạn đứng hoặc ngồi, các đĩa đệm bị nén như miếng bọt biển bởi lực hấp dẫn.
Lượng mồ hôi
Nguyên nhân gây ra mùi cơ thể chính là mồ hôi. Cũng như vùng da dưới cánh tay, chân người đổ rất nhiều mồ hôi. Mỗi đôi chân có 500.000 tuyến mồ hôi và có thể tiết khoảng 0,5 lít mồ hôi mỗi ngày.
Vận tốc hắt hơi
Luồng khí mà một người hắt hơi ra có thể di chuyển với vận tốc 161 km/giờ, thậm chí nhanh hơn thế. Đây là một lý do nữa để bạn che mũi và miệng khi hắt hơi hoặc tránh xa khi người khác sắp làm vậy.
Quãng đường máu lưu thông
Máu phải lưu thông qua một quãng đường dài. Nếu nối các mạch máu trong cơ thể người lại với nhau thì tổng chiều dài sẽ khoảng 97.000 km. Một trái tim khỏe mạnh bơm gần 8000 lít máu qua các mạch máu này mỗi ngày.
Lượng nước bọt tiết ra
Chúng ta có thể bơi trong nước bọt nếu tập hợp hết lại. Trong cuộc đời, một người bình thường tiết ra khoảng 24.000m3 nước bọt, đủ để làm đầy hai bể bơi!
Âm lượng tiếng ngáy
60% nam giới và 40% nữ giới trước 60 tuổi ngáy khi ngủ. Nhưng tiếng ngáy lại có thể gây điếc. Trung bình, tiếng ngáy có âm lượng khoảng 60 dB, tương đương với giọng nói bình thường. Tuy nhiên, nó có thể đạt tới âm lượng 80 dB, ngang với tiếng ồn của một máy khoan khí nén khi khoan bêtông. Nếu tiếng ồn vượt quá 85 dB thì sẽ gây nguy hiểm tới thính giác của con người.
Màu tóc và số lượng tóc
Trên đầu của một người bình thường có khoảng 100.000 nang tóc. Trong đời, mỗi nang có thể tạo ra 20 sợi tóc. Màu tóc góp phần quyết định độ dày của mái tóc. Tóc vàng tự nhiên đứng đầu trong danh sách này. Những người tóc vàng có khoảng 146.000 nang tóc. Người có tóc màu đen có khoảng 110.000 nang. Con số này ở người tóc nâu là khoảng 100.000. Những người tóc đỏ có mái tóc mỏng nhất, trung bình khoảng 86.000 nang tóc.
Sự phát triển của móng tay
Việc bạn phải cắt móng tay thường xuyên hơn móng chân là một điều hết sức tự nhiên. Những móng phải chịu nhiều tác động và được sử dụng nhiều nhất là những móng dài ra nhanh nhất. Móng bên bàn tay bạn cầm bút và ở những ngón dài nhất sẽ mọc nhanh nhất. Trung bình, móng dài ra khoảng 0,3 mm mỗi tháng.
Kích cỡ của đầu
Lúc mới chào đời, đầu chiếm khoảng 1/4 tổng chiều dài cơ thể. Nhưng khi chúng ta trưởng thành, tỉ lệ này chỉ còn 1/8.
Bốn năm sau cái chết của cha đẻ tạp chí đàn ông Playboy, Hugh Hefner, một số người trong cuộc đã chia sẻ những gì họ nói là “thực tế của cuộc sống bên trong đế chế Playboy” trong loạt phim tài liệu phát sóng ngày 24 Tháng Một 2022 trên kênh A&E Network có tựa Secrets of Playboy… Cuộc “cách mạng” chấn động xã hội Mỹ Bộ phim gồm các cuộc phỏng vấn với các “đồng nghiệp”, ban điều hành và các “Playmate” (nhân vật trong tạp chí) từ mọi cấp độ của “thương hiệu” một thời lừng lẫy. Cùng nhau, họ chia sẻ toàn bộ câu chuyện về cuộc sống thực sự trong “thế giới Playboy” mà nhiều người chưa biết hết. Trong một đoạn clip từ loạt phim, người mẫu Holly Madison, nổi tiếng là một trong những “Cô gái tóc vàng” của Hefner từ năm 2001-2008, cho biết bà đã suy sụp trước áp lực “phải làm sao cho giống những phụ nữ khác chứ không phải giống mình!”. Bà đã cắt mái tóc dài để thử trông khác đi, nhưng không thành công lắm. “Nhìn thấy mái tóc, Hefner gạt tôi sang bên. Ông ấy hét toáng vào mặt tôi và nói rằng làm thế tôi chỉ trông già đi, xơ cứng và rẻ tiền!” – bà nhớ lại. Hugh Hefner, 1963 (Getty Images) Jonathan Baker, bạn của Hefner, xác nhận trong một đoạn clip rằng ông trùm không giỏi lắm về nghệ thuật trang điểm. “Tôi còn nhớ khi Holly cắt tóc, anh ấy không hài lòng chút nào. Nhưng đó là thế giới và tư duy riêng của Hefner” – Baker nói. Bridget Marquardt, một cô gái khác đóng cặp với Madison trên chương trình truyền hình thực tế nhiều kỳ phát trên kênh E! có tựa The Girls Next Door (xoay quanh mối quan hệ tay tư giữa Hefner với hai người và bạn gái Kendra Wilkinson của ông ta), cũng kể nhiều về người chủ cũ. Marquardt nói: “Hefner khá thô bạo khi quát mắng Holly. Thật tuyệt vọng khi phải sống chung với loại hành vi này, với những hỉ nộ ái ố diễn ra hàng ngày và sự căng thẳng đi theo chúng”. Ấn bản Playboy đầu tiên, với ảnh bìa Marilyn Monroe và chữ ký Hugh Hefner (ảnh: Gabe Ginsberg/Getty Images) Hefner sinh năm 1926 tại Chicago, có cha (Glenn) là kế toán; mẹ (Grace) là giáo viên theo đạo Tin lành bảo thủ đến từ tiểu bang Nebraska. Là người sáng lập tạp chí đàn ông Playboy (có tên bình dân khác là “centerfold”) vào năm 1953 với $600, chủ trương tôn vinh lối sống độc thân, Hefner đã giúp thúc đẩy cuộc cách mạng tình dục tập niên 1960, thời chiến tranh Việt Nam và xây dựng Playboy thành một đế chế giải trí trị giá hàng triệu đôla. Một số nhà chỉ trích xem Hefner là “di tích của phân biệt giới tính”, đặc biệt là trong những năm cuối đời, khi ông công khai nói về những cuộc ăn chơi tình dục sử dụng Viagra tại Lâu đài Playboy (Playboy Mansion) nổi tiếng. Tuy nhiên, nhiều người cũng “ghen tị” với lối sống chìm đắm trong thế giới tưởng tượng của ông. Nhưng nói gì thì nói Playboy, di sản lớn nhất Hefner để lại sau khi qua đời năm 2017 ở tuổi 91 cũng là một dấu ấn khó quên của nước Mỹ. Hefner từng nói: “Tôi chỉ muốn được ghi nhận như người đã thay đổi thế giới theo cách tích cực về xã hội, tình dục, và tôi cũng rất hạnh phúc thấy mình giống như một đứa trẻ biến được giấc mơ thành hiện thực!”. Không chỉ sex Năm 1944, sau khi tốt nghiệp trung học, Hefner đi lính và là phóng viên của một tờ báo quân đội. Sau Thế chiến thứ hai, ông viết quảng cáo cho tạp chí Esquire, nơi hoài thai ý tưởng xuất bản một tạp chí khác dành cho nam giới. “Esquire là của những người đàn ông lớn tuổi và những cuộc phiêu lưu tình ái của họ. Tôi muốn có một tạp chí thực sự tập trung vào quan hệ lãng mạn giữa hai giới nhìn bằng cặp mắt… nam giới”. Sau khi tìm được thêm $10,000 từ các nhà đầu tư, Hefner ra mắt ấn phẩm đầu tay Playboy vào Tháng Mười Hai 1953 nhưng không ghi ngày phát hành, để đề phòng chết yểu nếu không có người mua! Trên trang bìa là nữ minh tinh đình đám Marilyn Monroe, và bức ảnh khỏa thân của cô ở giữa (cũng là một tờ lịch), gốc gác của biệt ngữ “centerfold”. Hefner viết bài giới thiệu, hình dung thành phần độc giả là “những người thích căn hộ của mình, thích tự pha chế cocktail và làm vài món khai vị, rồi nghe nhạc với máy quay đĩa và mời một người quen nữ đến để yên tĩnh thảo luận về Picasso, Nietzsche, jazz, sex”. Không ngờ Playboy thành công ngay lập tức, bán được hơn 50,000 bản. Hugh Hefner và các cô người mẫu Playboy tại LHP Cannes 1999 (ảnh: FocKan/WireImage) Hefner đích thân chọn “Playmate” hàng tháng và thuyết phục các biểu tượng tình dục nổi tiếng như Jayne Mansfield, Ursula Andress chụp ảnh khỏa thân cho tạp chí. Năm 1963 ông bị bắt vì Playboy vi phạm luật khiêu dâm, nhưng bồi thẩm đoàn tuyên trắng án. Sau này ông tâm sự: “Nói thẳng ra là tôi chưa bao giờ nghĩ Playboy là một tạp chí tình dục mà là một tạp chí phong cách sống. Tình dục chỉ là một trong những thành phần quan trọng của nó. Playboy là để tôn vinh tình dục chứ không phải khiêu dâm”. Dù thế nào, những bức ảnh phụ nữ khỏa thân táo bạo đã gây ra các phản ứng dữ dội. Ví dụ, hai thành viên của Phong trào Giải phóng Phụ nữ đã đối đầu với Hefner trong chương trình truyền hình The Dick Cavett Show. Bà Susan Brownmiller gọi thẳng ông là “kẻ thù”. “Ông nên dừng ngay lại!” – bà nói và nhận được một tràng pháo tay. Playboy không chỉ có tình dục mà còn những bài báo và tiểu thuyết ngắn của một số nhà văn nổi tiếng nhất lúc đó, gồm cả Ian Fleming, John Updike, Vladimir Nabokov. Nó cũng góp phần giải quyết các vấn đề xã hội và có các cuộc phỏng vấn với các nhân vật nổi tiếng như Martin Luther King Jr., John Lennon và Muhammad Ali. Hefner nói với Martin Luther King: “Công bằng xã hội không chỉ đơn giản là chủng tộc mà còn liên quan định kiến tình dục và định kiến ma túy”. Khi Playboy phát triển mạnh mẽ vào hai thập niên 1960 và 1970, Hefner mở rộng “thương hiệu” với các chương trình truyền hình Playboy’s Penthouse, Playboy After Dark và năm 1960, ông mở chuỗi Câu lạc bộ Playboy độc quyền ở các thành phố trên khắp nước Mỹ và cả ở nước ngoài. Năm 1971, ông mua lại Playboy Mansion ở Los Angeles và thu hút người nổi tiếng đến dự những bữa tiệc thâu đêm xa xỉ trác táng. Đến năm 1971, số lượng phát hành hàng tháng của Playboy đạt đỉnh bảy triệu số. “Playmate” Heather Rae Young (phải) và Ashley Doris trong buổi chiếu ra mắt bộ phim tài liệu nhiều tập ‘American Playboy: The Hugh Hefner Story’ do Amazon sản xuất (2017) – ảnh: Charley Gallay/Getty Images Những ngày cuối cùng Nhưng Hefner sớm nhận ra thế giới bắt đầu bước sang thời kỳ “hậu cách mạng tình dục, hậu nữ quyền” khi các tạp chí dành cho đàn ông như Penthouse và Hustler đã hút hết độc giả. Đến thập niên 1980, Playboy chìm dần vào quá khứ. Năm 1985, bị đột quỵ nhẹ, Hefner từ chức Giám đốc điều hành và chuyển giao Playboy cho con gái Christie, người phụ trách kênh truyền hình cáp non trẻ của công ty nhưng cho đóng cửa các câu lạc bộ Playboy. Năm 1989, sau 30 năm ly hôn người vợ đầu Millie, ông kết hôn với Kimberly Conrad, 26 tuổi, một cựu “Playmate of the Year” và họ có hai con trai trước khi ly thân năm 1998 và ly hôn sau đó. Đến thập niên 2000, nội dung khiêu dâm lan tràn trên internet đã đâm “nhát dao cuối cùng” kết liễu Playboy khi số độc giả trung thành giảm mạnh. Hefner cứu lại phần nào nhờ chương trình truyền hình thực tế The Girls Next Door. Sinh hoạt hàng tuần tại Lâu đài Playboy cũng thu hẹp dần. Tháng Mười Hai 2012, Hefner kết hôn với Crystal Harris, một Playmate cũ khác, trong một buổi lễ riêng tư nhỏ tại Lâu đài Playboy. Chàng 86 tuổi, nàng 26 tuổi. Cuối năm 2015, số lượng phát hành Playboy chỉ còn khoảng 800,000. Công ty tuyên bố “đầu hàng internet” bằng cách loại bỏ toàn bộ ảnh khỏa thân phụ nữ ra khỏi tạp chí (sau đó Hefner thú nhận quyết định này là sai lầm). Năm 2016, Playboy Mansion cũng được bán với giá $100 triệu, bằng một nửa so với giá chào bán của Hugh Hefner, dù đây vẫn là ngôi nhà đắt nhất từng được bán ở Los Angeles. Những năm sau đó, thu nhập chính của Playboy đến từ việc cấp phép thương hiệu và biểu tượng con thỏ quen thuộc trên khắp thế giới cho nước hoa, đồ trang sức và các sản phẩm khác. Hefner giữ kỷ lục Guinness Thế giới là tổng biên tập lâu nhất cho cùng một tạp chí, hơn 60 năm. “Yêu hay ghét Hefner cũng phải công nhận ảnh hưởng của ông trong lịch sử văn hóa Mỹ” – tờ The New York Times nhận định năm 2009. Mặc dù trong suốt sự nghiệp, Hefner bị cáo buộc là hạ thấp nhân phẩm phụ nữ, nhưng ông vẫn không hề hối lỗi về Playboy. “Nếu bạn không khuyến khích tình dục lành mạnh ở nơi công cộng, bạn sẽ có tình dục không lành mạnh ở chốn riêng tư” – ông nói. Lương Thái Sỹ / Saigon Nhỏ
Học trò cũ của Jack Ma vừa được bổ nhiệm vị trí quan trọng bậc nhất, nắm trong tay vận mệnh của Alibaba.
Tờ Nikkei đưa tin, Alibaba Group đang kỳ vọng mở ra một kỷ nguyên mở rộng mới với việc một học trò cũ của người sáng lập Jack Ma phụ trách các hoạt động thương mại điện tử quan trọng tại Trung Quốc.
Trudy Dai, một trong 18 thành viên sáng lập của Alibaba, sẽ phụ trách nhóm thương mại kỹ thuật số mới tại Trung Quốc kể từ tháng Giêng. Về cơ bản, bà Trudy sẽ thay thế ông Jiang Fan ở vị trí người đứng đầu mảng thương mại điện tử trong nước. Thay vào đó, Jiang sẽ lãnh đạo nhóm thương mại kỹ thuật số quốc tế.
Được thành lập vào năm 1999, Alibaba đã nhanh chóng trở thành một trong những nhà bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới. Nhưng với tốc độ tăng trưởng chậm lại, thậm chí xuống mức thấp chưa từng có do cạnh tranh gia tăng và sự đàn áp của các quy định từ chính phủ, công ty đang đề bạt một thành viên có ảnh hưởng trong đội ngũ sáng lập với hy vọng sẽ phục hồi hoạt động kinh doanh.
“Đó là một năm khó khăn… và đã đến lúc phải khởi đầu mới”, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Alibaba Daniel Zhang cho biết trong một thông điệp gửi tới nhân viên hôm thứ hai.
Một loạt thay đổi về quản lý và tổ chức khác cũng đã được công bố cùng ngày. Theo đó, công ty sẽ chuyển khỏi phương pháp tiếp cận tập trung của Zhang sang phương thức mà người đứng đầu các đơn vị kinh doanh khác nhau được trao quyền nhiều hơn. Sự thay đổi này nhằm mục đích làm cho công ty hoạt động nhanh hơn nhưng có thể làm suy yếu ảnh hưởng của Zhang.
Maggie Wu, người từng là giám đốc tài chính từ năm 2013, sẽ rời vị trí đó vào tháng 4 năm 2022 để giám sát tính bền vững. Wu đã đóng một vai trò quan trọng trong việc niêm yết cổ phiếu của Alibaba ở sàn New York và Hong Kong.
Việc bổ nhiệm Dai đặc biệt thu hút nhiều sự chú ý từ những người theo dõi Alibaba, vì các hoạt động thương mại điện tử trong nước tạo ra phần lớn lợi nhuận và 2/3 doanh thu của công ty.
“Dai có một tính cách điềm đạm và cô ấy được những người xung quanh tin tưởng”, một nguồn tin của công ty cho biết. Ma từng là giáo viên tiếng Anh của cô ấy trước khi ông thành lập Alibaba.
Cho đến nay, Dai chủ yếu tham gia vào lĩnh vực nhân sự và hoạt động kinh doanh B2B, có rất ít kinh nghiệm trong lĩnh vực bán lẻ kỹ thuật số. Nhưng “chúng tôi có thể tin tưởng vào cô ấy để xây dựng lại các tổ chức suy yếu và bồi dưỡng nhân tài”, một nguồn tin của Alibaba cho biết.
Trong khi đó, Jiang từ lâu đã được coi là một ứng cử viên sáng giá để cuối cùng dẫn dắt Alibaba. Mặc dù vẫn ở độ tuổi 30, nhưng ông đã có nhiều năm đảm nhiệm các vai trò lãnh đạo quan trọng tại Taobao và Tmall, các nền tảng Trung Quốc chính của Alibaba.
Nhưng Jiang đã bị loại khỏi nhóm 13 lãnh đạo cấp cao của Alibaba, những người ảnh hưởng đến các cuộc bổ nhiệm trong hội đồng quản trị, sau khi một vụ bê bối hôn nhân nổ ra vào năm ngoái. Ông vẫn là chủ tịch của cả Taobao và Tmall nhưng đã phải vật lộn để đối phó hiệu quả với sự trỗi dậy của các nền tảng đối thủ.
Trong bối cảnh kinh doanh thương mại điện tử gặp khó khăn, doanh thu của Alibaba dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ chậm kỷ lục trong năm kết thúc vào tháng 3/2022, từ 20% đến 23%. Nhiều chuyên gia theo dõi thị trường tin rằng Jiang và Wu phải rời bỏ vị trí hiện tại của họ để chịu trách nhiệm về việc không vạch ra con đường tăng trưởng rõ ràng.
Dưới thời Jack Ma, các bộ phận kinh doanh của Alibaba có tính độc lập cao và được khuyến khích cạnh tranh với nhau để đổi mới. Nhưng một nguồn tin cho biết, “chúng tôi bắt đầu thấy các đội khác nhau làm suy yếu lẫn nhau và gây ra những hậu quả tiêu cực khác” khi công ty phát triển.
Zhang, người đã thay thế Jack Ma hơn hai năm trước, theo đuổi một cấu trúc tập trung hơn, nơi ông kiểm soát tất cả các hoạt động kinh doanh chủ chốt của Alibaba.
Việc đại tu cũng được thúc đẩy một phần bởi sự thiếu vắng tương đối của Zhang trong Alibaba. Vị Giám đốc điều hành này bắt đầu sự nghiệp chuyên nghiệp của mình tại PwC ở Thượng Hải và làm việc tại một công ty trò chơi của Trung Quốc trước khi gia nhập Alibaba. Một số thành viên sáng lập phản đối việc ông chọn làm người kế nhiệm Ma, cho rằng một trong số họ mới nên là người lãnh đạo công ty.
Cuối cùng, Jack Ma vẫn chọn Zhang, dựa trên nhiều thành tựu mà sau này đạt được kể từ khi gia nhập Alibaba vào năm 2007. Nhưng quyết định đưa một thành viên sáng lập trở lại phụ trách mảng thương mại điện tử Trung Quốc đã làm dấy lên suy đoán rằng Jack Ma có thể đang mất niềm tin vào Zhang.
“Ma có thể đã quyết định rằng một mình Zhang sẽ không thể đưa công ty đi đúng hướng”, một nguồn tin của Alibaba cho biết. Ma vẫn là cổ đông cá nhân lớn nhất tại Alibaba và vẫn nắm giữ sự ảnh hưởng đáng kể đối với các lựa chọn lãnh đạo. Ông được cho là cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc bổ nhiệm mới của Dai.
Báo chí Trung Quốc đưa tin Alibaba sẽ tái cấu trúc công ty thành 4 bộ phận: Thương mại Trung Quốc, thương mại quốc tế, điện toán đám mây và dịch vụ. Mỗi nhà lãnh đạo của một mảng được kỳ vọng sẽ có ảnh hưởng đáng kể trong các hoạt động hàng ngày.
Alibaba là một trong những câu chuyện thành công lớn nhất trong thị trường thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc. Nhưng công ty này đã buộc phải tạm dừng đợt IPO kỷ lục của đơn vị tài chính Ant Group vào tháng 11/2020 và phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ cuộc chỉnh đốn từ chính phủ đối với lĩnh vực công nghệ. Sự cạnh tranh với các đối thủ như JD.com cũng đang nóng lên, đặt công ty vào vị trí ngã ba đường.
Nguồn: Nikkei / Phương Linh/ Doanh nghiệp & Tiếp thị
Max Zenglein – nhà kinh tế trưởng của bộ phận nghiên cứu Trung Quốc thuộc Mercator Institute, cho biết tầng lớp trung lưu Trung Quốc sẽ sớm đối mặt với những thách thức giống Mỹ và châu Âu: ít có khả năng mua nhà và nợ ngày càng nhiều.
Số lượng người thuộc tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc đã tăng mạnh trong 20 năm qua. Năm 2000, khoảng 3% dân số nước này được xếp vào tầng lớp trung lưu. Năm 2018, hơn 1 nửa dân số Trung Quốc – 707 triệu người, đã bước vào nhóm thu nhập trung bình (chi tiêu từ 10-50 USD/ngày), theo tính toán của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS).
Khi tầng lớp trung lưu của Trung Quốc ngày càng đông đảo, quốc gia này cũng bắt đầu có một số điểm tương đồng với Mỹ (52% dân số). Song, Max Zenglein – nhà kinh tế trưởng của bộ phận nghiên cứu Trung Quốc thuộc Mercator Institute, cho biết tầng lớp trung lưu Trung Quốc sẽ sớm đối mặt với những thách thức giống Mỹ và châu Âu.
Ông nói: “Tăng trưởng tiền lương không đủ mạnh mẽ để giúp họ thực hiện ước mơ. Xu hướng tăng là khó diễn ra và đó là một điều mới, có thể mức lương đã chạm trần.”
Cả ở Mỹ và Trung Quốc, giá nhà ở đang tăng. Giá nhà tại Mỹ đặc biệt tăng cao trong thời kỳ đại dịch. Tháng 4, giá nhà tăng 14,6% – mức tăng lớn nhất trong 30 năm, và tiếp tục chiều hướng đi lên trong suốt năm 2021 và có thể tăng thêm 16% vào năm 2022.
Trong bối cảnh này, Ben Winck gần đây cho biết người mua nhà thuộc tầng lớp trung lưu lại kém may mắn. Mỹ đang không còn nhà cho những người mua lần đầu và đặc biệt là ở các bờ biển, nhà thầu lại ưu tiên cho các ngôi nhà đắt tiền, nằm ngoài tầm với của người có thu nhập trung bình.
Ở Trung Quốc, giá bất động sản cũng tăng trong 2-3 thập kỷ qua. Gần đây, khi thị trường lo ngại về sự sụp đổ của Evergrande, xu hướng này lại đảo ngược. Tháng 10, giá nhà ở Trung Quốc lần đầu tiên giảm sau 6 năm.
Dù giá nhà tăng mạnh trong thập kỷ qua, gần 80% hộ gia đình Trung Quốc vẫn là chủ nhà, trong khi Mỹ là 65%. Do đó, nhà ở không phải là điều năm ngoài tầm với mà là giá nhà. Đó là lý do tại sao người mua nhà và các thế hệ trẻ hơn đang phải tìm đến mạng lưới cho vay cá nhân để trả khoản đặt cọc 30%.
Các thành phố như Thâm Quyến – nơi sinh sống của nhiều người thuộc tầng lớp trung lưu, đang giống Mỹ hơn bao giờ hết. Phần lớn là do giá nhà tăng, nợ hộ gia đình ở cả Mỹ và Trung Quốc đều tăng.
Tổng nợ hộ gia đình ở Mỹ đã vượt quá 15 nghìn tỷ USD trong quý III/2021, theo Fed. Trong khi đó, nợ hộ gia đình Trung Quốc dù thấp hơn nhiều nước phát triển nhưng vẫn duy trì xu hướng tăng ổn định kể từ khủng hoảng tài chính, tăng 128% thu nhập trong năm 2020. Cuối tháng 10, nợ hộ gia đình Trung Quốc đạt 70 nghìn tỷ NDT (10,98 nghìn tỷ USD).
Chưa dừng ở đó, ở cả Trung Quốc và Mỹ, tầng lớp trung lưu không thể kiếm được nhiều tiền như cha mẹ họ.
Tầng lớp trung lưu của Mỹ đang thu hẹp và gặp nhiều khó khăn. Từ năm 1979 đến 2017, tăng trưởng thu nhập hộ gia đình đối với tầng lớp trung lưu tăng chậm hơn so với thu nhập của 20% người lao động Mỹ. Ngay cả khi lương không tăng, chi phí sinh hoạt ở Mỹ vẫn tăng vọt.
Trong khi 61% người trưởng thành ở Mỹ được xếp vào tầng lớp trung lưu năm 1971, con số này giảm xuống còn 50% vào năm 2005, theo Pew Research. Theo một tài liệu của công ty nghiên cứu Rand Corporation, 2,7 triệu người Mỹ đã không còn thuộc tầng lớp trung lưu từ năm 2007 đến 2017.
Ở Trung Quốc, Zenglein cho hay: “Đối với các thế hệ trẻ, cha mẹ họ đến từ thời kỳ Trung Quốc còn rất khó khăn và mỗi năm đều giàu có hơn. Còn đối với thế hệ mới, họ không còn coi việc giỏi hơn cha mẹ là điều hiển nhiên.”
Song, tầng lớp trung lưu của Mỹ và Trung Quốc cũng có những điểm khác biệt. Thứ nhất, tầng lớp trung lưu của Mỹ vốn đã đông hơn. Trong nhiều thập kỷ, đây là tầng lớp trung lưu giàu nhất thế giới, sau đó Canada lên vị trí dẫn đầu vào năm 2019.
Ngoài ra, theo Zenglein, vai trò của bất động sản trong sự giàu có và xã hội lại khác đáng kể so với Mỹ. Ở Trung Quốc, nếu không có nhà, bạn không lấy được vợ. 70-80% các tài sản hộ gia đình đều gắn với bất động sản.
Điểm tương đồng giữa Mỹ và Trung Quốc không đồng nhất, chủ yếu chỉ nổi bật ở các trung tâm đô thị phát triển như Thượng Hải, Thâm Quyến và Bắc Kinh.
Zenglein nhận định, những người được hưởng lợi nhiều nhất từ thành tựu kinh tế của Trung Quốc dường như đang ngày càng giống tầng lớp trung lưu của Mỹ. Điêu này cho thấy điểm giống vẫn rất rõ ràng và nhiều hơn trước đây.
Trong khi đó, Wright nhận định, kinh tế và mức sống của Trung Quốc đang ngày càng gặp rủi ro khi lĩnh vực bất động sản đang dần suy yếu.
Hugh Hefner, 1963 (Getty Images)
Ấn bản Playboy đầu tiên, với ảnh bìa Marilyn Monroe và chữ ký Hugh Hefner (ảnh: Gabe Ginsberg/Getty Images)
Hugh Hefner và các cô người mẫu Playboy tại LHP Cannes 1999 (ảnh: FocKan/WireImage)
“Playmate” Heather Rae Young (phải) và Ashley Doris trong buổi chiếu ra mắt bộ phim tài liệu nhiều tập ‘American Playboy: The Hugh Hefner Story’ do Amazon sản xuất (2017) – ảnh: Charley Gallay/Getty Images
Anle20's Blog 