Qua ống kính của thầy giáo đam mê nhiếp ảnh Lê Tuấn Anh người xem được biết tới một bức tranh quê Hậu Giang thật yên bình, mộc mạc.24
Lê Tuấn Anh (1996), quê tại Hậu Giang, hiện là giáo viên tại Cần Thơ. Bộ ảnh dưới đây là một kỷ niệm đáng nhớ của Tuấn Anh trong những chuyến lang thang sáng tác ảnh về cảnh sắc và nhịp sống con người nơi thôn quê Hậu Giang.
Trong lần về xã Hỏa Lựu, TP Vị Thanh, Tuấn Anh ghi lại không khí quây quần ấm áp của một gia đình khi ăn bánh nướng trước hiên nhà dịp Tết nguyên đán. Bức ảnh “Hơi ấm mùa xuân”, đạt giải khuyến khích tại cuộc thi ảnh tỉnh Hậu Giang 2019 và được chọn triển lãm tại cuộc thi ảnh Di sản Việt Nam 2019.
Cảnh trẻ em đi học ngang qua cánh đồng lúa chín vàng tại Hỏa Lựu.
“Khoảnh khắc giản đơn, đời thường là chủ đề tôi đam mê, cũng là một phần trong ký ức tuổi thơ và muốn chia sẻ khung cảnh bình dị này đến mọi người”, tác giả chia sẻ.
Cất vó mùa nước nổi tại Hỏa Lựu. Lũ về mang theo phù sa, sản vật cá tôm cũng là lúc người dân cất vó. Đây là một tấm lưới rộng được thắt chặt vào các thanh tre già chéo nhau, để khi nước chảy lưới bung ra tạo thành một khoảng rộng để cá tép, tôm cua vào. Một giàn vó như vậy dùng được vài mùa nước và người dân cũng dễ đầu tư.
“Vào những buổi chiều mát mẻ, gia đình và bạn hữu được ngồi xúm lại lai rai vài ly rượu và thưởng thức các món ngon từ cá chạch, tép bạc sau khi cất vó thì không còn gì thú vị cho bằng”, Tuấn Anh chia sẻ.
Những bao lúa chất đầy sau mùa gặt vụ đông xuân tại xã Hỏa Lựu.
Cảnh chăn vịt chạy đồng, chụp tại xã Tân Tiến, TP Vị Thanh. Nghề nuôi vịt chạy đồng, lấy trứng phổ biến ở nhiều vùng quê, giúp các hộ dân tiết kiệm đáng kể chi phí mua thức ăn, từ đó tăng thêm lợi nhuận.
Sản vật cá đồng như cá lóc, cá rô và cá sặc được bán tại chợ Vị Thanh, phường 3, TP Vị Thanh. Người địa phương gọi đây là chợ “chồm hổm”, chợ nông sản hay chợ “đồng”, mang nét rất riêng của Vị Thanh, Hậu Giang. Chợ hoạt động từ hừng sáng, đông đúc nhất là 6-7h, người bán ngồi sát đất, được kê một cái ghế nhỏ hoặc ngồi “chồm hổm” trên mặt đất.
Cảnh sinh hoạt làm cá, rửa rau ngay phía sau những ngôi nhà nằm giáp mé sông rất đặc trưng ở vùng quê miền sông nước. Ảnh được Tuấn Anh chụp tại con sông chảy qua địa phận phường 4, TP Vị Thanh.
Ngoài trải nghiệm ngắm cảnh đẹp, khám phá nhịp sống trên kênh rạch và thưởng thức các món ngon vùng nông thôn, du khách không thể bỏ qua dịp giao lưu sinh hoạt đờn ca tài tử. Người dân địa phương tập hợp thành nhóm đơn giản để ca hát thỏa thích, thỏa lòng đam mê, quan trọng là giao lưu, chia sẻ nhằm giữ gìn và phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc.
Tuấn Anh còn thích chụp mảng ảnh làng nghề, khắc họa cuộc sống chân thật của người dân, như nghề hầm than tại xã Tân Thành, TP Ngã Bảy. Nghề truyền thống này có cách đây 30-40 năm, do các thế hệ trước để lại. Công việc trải qua nhiều công đoạn để sản xuất được mẻ than như mua củi, đem củi vào lò, chụm lò và xuất than. Công việc nặng nhọc, lấm lem quần áo nhưng bù lại người dân có nguồn thu nhập ổn định.
“Hương đồng gió nội với mùa hoa lục bình tím biếc mang đến cảm giác thật yên bình”, Tuấn Anh chia sẻ khi chụp cảnh thả lưới trên sông tại xã Vị Trung, huyện Vị Thủy.
Một trong những hình ảnh ấn tượng mà Tuấn Anh từng chụp lại là cảnh cô lái đò chở các em nhỏ qua bờ sông để vui chơi lồng đèn Tết Trung Thu năm 2019, tại xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ.
Thông qua việc sử dụng các tài khoản mạng xã hội của Tess, Leila đóng giả Tess một cách hoàn hảo. Màn kịch mạo danh được dựng lên để che đậy góc khuất nội tâm con người.
Hôn em trước đã là cuốn tiểu thuyết đầu tay của nhà văn người Anh, Lottie Moggach. Nội dung cuốn sách xoay quanh Leila, một cô gái thông minh nhưng hơi lập dị, cảm thấy chán chường với cuộc sống thường nhật và những người bạn tẻ nhạt.
Cuốn sách đặt ra tình huống giả định, nhưng gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về cách ta sử dụng mạng xã hội. Ảnh: Hạnh Nguyễn.
Trong một ngày đẹp trời, Leila tình cờ khám phá ra Redpill, một diễn đàn hội tụ những người có học thức cao đàm khoát luận. Cái tên Redpill được đặt theo tên thuốc mà Morpheus đưa cho Neo trong bộ phim The Matrix (1999), thứ mở mang tâm trí cho Neo về sự thật của thế giới và giải phóng anh khỏi sự nô dịch về tinh thần.
Diễn đàn Redpill cũng là liều thuốc tinh thần hữu hiệu với Leila. Cô rất vui mừng vì cuối cùng đã tìm được những tri kỉ để kết giao, điều mà bình thường hiếm khi cô làm được ở trường học.
Cô thoải mái đăng bài trò chuyện hay tranh luận về chính trị – xã hội với những con người ẩn sau màn hình và gây ấn tượng mạnh với người sáng lập trang web – Adrian – một người uyên bác nhưng khó nắm bắt tâm tư.
Sau một thời gian, Adrian đến gặp cô với một đề nghị tham gia vào dự án Tess: Giúp đỡ một cô gái trẻ không còn muốn sống. Anh sẽ hướng dẫn Tess đường đi nước bước, lặng lẽ kết thúc cuộc đời mình theo cách không để ai mảy may nghi ngờ sau khi cô ấy chết đi.
Leila phải tìm hiểu kỹ mọi thứ về Tess, một cô gái quyến rũ và sành điệu, vì chẳng bao lâu nữa, Leila sẽ phải trở thành cô ấy. Thông qua việc sử dụng các tài khoản mạng xã hội như Facebook hay Gmail của Tess, Leila đóng giả Tess một cách hoàn hảo. Trong khi đó, Tess thật đã phiêu lưu đến Tây Ban Nha xa xôi để đặt dấu chấm hết cho cuộc đời mình.
Mục đích của màn kịch mạo danh công phu này nhằm giải thoát cho gia đình và bạn bè của Tess khỏi nỗi tuyệt vọng khi đột nhiên mất liên lạc với cô.
Leila nhanh chóng nhận ra cô và Tess như hai thái cực đối lập: Một người hấp dẫn, tự tin, nổi tiếng còn một người thì nhút nhát, tự ti, áp lực.
Leila không thể hình dung một con người bên ngoài hoàn hảo như Tess lại có lúc muốn trầm mình vào hố sâu tuyệt vọng nhưng Leila biết, trở thành Tess chính là điều cô mong muốn, cô si mê con người ấy, hăm hở hóa thân thành Tess thậm chí đến mức Leila đã nhóm lên ngọn lửa tình ái với một trong những người bạn trai cũ của Tess, Connor.
Leila bối rối không xác định được mình yêu Connor hay thực chất, cô chỉ đang “nhập vai” quá ư xuất sắc, hệ quả của việc đắm mình trong cuộc sống của Tess.
Ngày qua ngày, Leila dần cảm thấy Adrian không hẳn như những gì anh ta vẫn thường cố phô bày cho cô thấy. Sự nghi ngờ dấy lên trong lòng cô và càng thêm chắc chắn khi cảnh sát cáo buộc Adrian và Leila có dính líu đến vụ mất tích của Tess. Leila buộc phải tự thân tìm câu trả lời cho hàng loạt bí ẩn được đặt ra ngay từ đầu.
Hình ảnh trong phim chuyển thể Kiss Me First. Ảnh: Netflix.
Moggach đã giăng ra một tấm màn che đậy những bí mật giữa hai cô gái, thuyết phục người đọc rằng những gì đang xảy ra là có thật. Câu hỏi nên hay không cho phép trợ tử vẫn luôn là chủ đề nhạy cảm.
Độc giả từng bắt gặp “tư tưởng” này qua cuốn Cửa hiệu tự sát của Jean Teulé, một cửa hàng kì lạ, nơi cung cấp những phương thức trợ tử hoàn hảo nhất, đảm bảo cho khách hàng hài lòng một đi không trở lại.
Khi một người bị trầm cảm, tinh thần suy kiệt, họ dễ dàng bị kẻ xấu trục lợi, gieo rắc tư tưởng chỉ có cái chết là phương thức giải thoát duy nhất. Cuốn sách như một hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai say mê mạng xã hội ảo.
Hôn em trước đã vẽ nên khung cảnh kinh dị ám ảnh tâm lý đen tối, một cái nhìn hồi hộp về những mối nguy tiềm tàng trên mạng xã hội.
Cuốn sách đánh dấu sự trưởng thành trong sáng tác của Lottie Moggach, nhuốm màu kinh dị và kịch tính, dẫn dắt bạn đọc đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.
Sự thành công của Hôn em trước đã bước đầu được khẳng định qua giải thưởng dành cho Tiểu thuyết hư cấu đầu tay của Portmouth và lọt vào danh sách rút gọn của giải thưởng dành cho Tiểu thuyết đầu tay được trao bởi The Guardian và giải Sách Quốc gia Specsavers. Cuốn sách cũng được chuyển thể thành loạt phim truyền hình trên Netflix 2018.
Có phải lão hóa là sự xuống dốc không tránh khỏi, hay là còn có những lợi thế không ngờ khi ta già đi? Tác giả David Robson cho biết thêm.
Đã bao giờ bạn lo rằng đỉnh điểm của cuộc sống của bạn đã qua rồi không? và nó cũng chẳng buồn báo cho bạn biết khi nó vụt qua không?
Người ta nói rằng cuộc sống bắt đầu vào tuổi 40, hoặc nói rằng 60 là tuổi 50 mới, nhưng sự thật là như thế nào? Tuổi phong độ nhất là bao nhiêu?
Để hiểu được, BBC Future đã rà soát các tài liệu y học xem xét mọi thứ, từ trí nhớ đến khuynh hướng dục tính đã thay đổi như thế nào trong suốt cuộc đời. Và chúng tôi ngạc nhiên một cách thích thú với kết quả tìm được.
Hãy xem xét về mặt thể lực.
Chụp lại hình ảnh,(Ảnh: Nigel Hawtin)
Đối với những hoạt động yêu cầu một sự bùng phát năng lượng ngắn hạn và đột ngột, thí dụ như chạy đua 100m, ném tạ, hoặc ném lao, thì tuổi để nổ phát súng tranh tài là khoảng tuổi 25 của bạn, bởi vì sau đó sức sẽ xuống nhanh. Các cầu thủ bóng đá đạt đỉnh cao thậm chí khi còn trẻ hơn thế.
Một số môn thể thao lại thích ứng với tuổi cao hơn.
Những vận động viên nhiều tuổi hơn lại giỏi trong các môn cần sức “siêu bền” như môn đua xe 100 Km hoặc 1000 Km, marathon. Ngay cả sau tuổi 30 và 40 thì độ bền bỉ cũng chỉ giảm chậm.
Thí dụ Sunny McKee mừng sinh nhật lần thứ 61 bằng cách tham gia thi Ba Môn Phối Hợp có tên gọi Ironman, bao gồm đạp xe 180 Km (112 dặm) kết hợp với marathon và bơi 4 Km (2,5 dặm). Quả thực nhiều vận động viên lại mê các môn thể thao mang tính hành hạ này đến mức họ chơi ngay cả khi đã trên 70.
Thoạt đầu nhiều người cho rằng khó có triển vọng.
Chụp lại hình ảnh,(Ảnh: Nigel Hawtin)
Khi bạn qua tuổi “đầu 2” thì khả năng ghi nhớ những sự kiện mới của bạn đã qua thời hoàng kim. Thực tế khả năng này không còn tốt ngay cả ở thời gian bạn rời ghế nhà trường.
Khả năng lưu giữ thông tin trong bộ nhớ “tạm”, giống như một tuần rượu ở quán, còn duy trì được một thời gian nữa nhưng rồi cũng giảm đều đặn vào tuổi 40-50.
Bạn đạt đỉnh cao của sáng tạo khi còn trẻ
Thậm chí đáng buồn hơn là có thể bạn đã qua điểm tột đỉnh của khả năng sáng tạo (phần lớn những phát minh được giải Nobel được nghĩ ra khi ở tuổi khoảng 40) và chất xám, là mối liên kết dài vô cùng tạo nên siêu lộ thông tin trong não, cũng có xu thế bắt đầu suy thoái dần. Điều này có thể làm cho não chậm hơn cho mọi thứ.
Tuy nhiên vẫn còn một cơ may.
Các khả năng trí óc của ta tăng và giảm theo làn sóng
Chụp lại hình ảnh,(Ảnh: Nigel Hawtin)
Mặc dù thực tế có thể cần nhiều thời gian hơn để bộc lộ ra, các kỹ năng khác vẫn tiếp tục phát triển, thí dụ như về đọc hiểu và toán tiếp tục hoàn thiện ở tuổi trung niên.
Lập luận xã hội, tức khả năng chèo chống tìm đường qua sự phức tạp của quan hệ con người, đạt tới đỉnh cao thậm chí mãi sau này.
Nói một cách khác, khả năng trí óc của ta tăng và giảm theo làn sóng, khi một đỉnh sóng vừa đi qua thì một đỉnh sóng khác sắp tới.
“Không có một tuổi nào mà chúng ta lại giỏi về mọi thứ, hoặc về hầu hết mọi thứ,” Josh Hartshorne nói vậy tại Đại Học Harvard. Ông là người thực hiện đa phần nghiên cứu này.
Thậm chí có thể có mặt lợi thế của việc giảm thích thú tình dục.
30% những người khỏe mạnh từ 65 đến 74 quan hệ tình dục một tuần một lần.
Chụp lại hình ảnh,(Ảnh: Nigel Hawtin)
Nếu tin ở chương trình TV khôi hài hàng tuần và các phim ảnh thì lớp người trên 20 và trên 30 đang độ ăn chơi trác táng.
Thực tế nhu cầu tình dục cũng như hoạt động tình dục đều không giảm nhanh cho mãi tới độ tuổi từ 50 tới 60. Và ngay cả khi đó, sự giảm sút cũng còn lâu mới xảy ra nhanh.
Theo một nghiên cứu về “tuổi hoạt động tình dục tích cực” thì đàn ông 55 tuổi còn có thể hoạt động tình dục tương đối thường xuyên khoảng 15 năm nữa; đàn bà vào tuổi đó còn khoảng hơn 10 năm một chút.
Sự giao hợp có thể không hoàn toàn đều đặn và mạnh mẽ như ngày xưa, song theo nghiên cứu này thì 30% người khỏe mạnh tuổi từ 65 đến 74 vẫn còn thích quan hệ tình dục ít nhất một tuần một lần.
Cần nói hơn nữa là việc giảm nhu cầu tình dục có thể lại có các bù trừ khác, ngay sau khi thú tình dục giảm sút thì sự say mê cuộc sống lại tăng lên.
Điều này như là một nghịch lý do sự than phiền về sưc khỏe đến cùng với tuổi già, nhưng nó lại được dịu bớt phần nào do ta cuối cùng biết được cách cân đối tình cảm trải nghiệm qua những xáo trộn của những thập niên trước đó.
Thần dược để trẻ lâu là gì?
Vậy chúng ta có được cái gì từ những phát hiện đó?
Nói trắng ra, ta có thể kết luận là ta ở đỉnh cao của tình dục ở tuổi 20-30, ở đỉnh cao của sức khỏe ở tuổi 30-40, ở đỉnh cao của trí tuệ ở tuổi 40-60 và ở đỉnh cao của sự sung sướng nhất ở tuổi 60-70. Thế nhưng đó chỉ là tuổi trung bình, do vậy quỹ đạo đời riêng bạn có thể khác.
Có lẽ quan trọng hơn là sự thừa nhận chung rằng từng tuổi được chia những phần bằng nhau về cái thịnh và suy; tức là không có tuổi đỉnh cao của cuộc đời.
Bí quyết của việc đạt tột đỉnh muộn? Rất tiếc là phải cố gắng
Điều lạc quan hơn là một số cạm bẫy ít đáng ngại nhất lại không đến mức không tránh khỏi như ta tưởng.
Thể dục, đặc biệt, không những chỉ bảo đảm sức khỏe lâu dài hơn và chống được một số bệnh của tuổi già như tiểu đường hay ung thư, mà nó cũng tăng cường trí nhớ.
Những người khỏe mạnh cũng hưởng thêm khoảng 5 năm hoạt động tình dục vào thời gian cuối đời. Nó thực sự là thứ thuốc gần nhất với thuốc tiên để trẻ lâu.
Các nhà tâm lý học thấy rằng tình trạng tinh thần có thể đóng vai trò lớn hơn ta tưởng.
Một số người cho biết họ cảm thấy trẻ hơn tuổi, một quan điểm trẻ trung làm cho họ năng động hơn và vì vậy sống lâu hơn. Nói khác đi, một số hạn chế có thể do tự mình đặt ra hơn là một sản phẩm không tránh khỏi của cơ thể do lão hóa.
Không gì có thể giúp ta đảo ngược quá trình già dần. Nhưng nếu định vị được quá trình tiến triển của nó và chấp nhận những điểm mạnh điểm yếu thì chúng ta ít nhất cũng trải nghiệm nó như một hành trình kỳ thú. Một đỉnh cao nữa có thể đang chờ ta đó.
Hóa ra “đường mòn Hồ Chí Minh trên không” là do tập đoàn tư bản lớn nhất nước Việt Nam cộng sản, VinGroup của ông Phạm Nhật Vượng đưa ra. Ông Vượng đưa một nhóm hơn 300 sinh viên, giảng viên trường y từ Hải Dương vào Sài Gòn, nói là để “hỗ trợ” thành phố này chống dịch Covid-19.
Theo một số người, chuyện này chẳng ai ở Sài Gòn nhờ vả cả, vì người tại chỗ còn nhiều, không cần phải vất vả tốn kém như thế, chẳng qua là ông Vượng cùng các tay chơi khác như Vietnam Airlines, Saigon Tourist… “ăn có” chuyện chống dịch để quảng cáo. Hôm qua, ông Mai Bá Kiếm có một bài với nhiều thông tin nói về chuyện này: Tuyên truyền bị phản tuyên truyền!
Tôi thấy câu chuyện ông Vượng và “đường Hồ Chí Minh trên không” của ông ấy cho chúng ta một hình ảnh rất thú vị về chủ nghĩa tư bản tại Việt Nam hiện nay.
Nhà tư bản Phạm Nhật Vượng dùng đúng hai kiểu tuyên truyền của tuyên giáo cộng sản, đó là hình ảnh những nắm đấm cộng sản và những lời lẽ ẻo ợt kiểu “thương quá”, “tự hào quá”… cho chiến dịch ăn có của mình (nói cho sang là PR, quan hệ công chúng).
Đây quả là công thức và hình ảnh tuyệt vời của cái gọi là “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” mà các viên chức cộng sản liên tục tán dương mấy chục năm nay.
Có lẽ cũng giống như bên nước Tàu cộng sản, hình ảnh nắm đấm, nghe nói là được dùng trong các buổi kếp nạp đảng viên, cũng được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam. Nắm tay phải (có khi tôi thấy cả tay trái) giơ lên trông rất quyết liệt và dữ dằn, được người cộng sản gọi là “hạ quyết tâm”, trước khi họ có một kế hoạch làm gì đó.
Hình ảnh tuyên truyền chống dịch bằng nắm đấm của VN. Nguồn: ILIAT
Hình ảnh “hạ quyết tâm” này làm cho những người nghi ngại kế hoạch đó phải e dè, sợ cái nắm đấm đó giáng xuống đầu mình. Lật lại những trang báo Tàu hồi năm 2020, khi các đoàn y tá, bác sĩ đến Vũ Hán để chống dịch, người ta cũng thấy những nắm đấm vung lên rùng rợn như các em học trò Hải Dương vậy.
Hình ảnh đoàn sinh viên Hải Dương giơ cao nắm đấm, trên chuyến bay vào Sài Gòn ngày 1/7 chống dịch. Nguồn: VNA/ TN
Nắm đấm có thể hiểu được trong chiến tranh, trong những cuộc cách mạng nổi dậy, nhưng quả là khó hiểu khi họ muốn đánh nhau như vậy trong thời bình. Họ đánh cái gì? Đánh virus ư? Virus chỉ sợ vaccine chứ làm sao sợ đấm đá cho được?
Kèm với nắm đấm là những ngôn từ chiến tranh mà người cộng sản vẫn liên tục sử dụng từ khi hết chiến tranh đến nay: Ra trận, chiến thắng, xuất quân, đánh, báo công, chi viện … bất kể đó là chuyện lạm phát, chuyện lũ lụt, hay chuyện Covid, và dĩ nhiên, trong bộ từ điển chiến tranh này có những từ rất đặc biệt của cộng sản Việt Nam, mà “đường mòn Hồ Chí Minh trên không” là một ví dụ.
Song song với nắm đấm và những ngôn từ chiến tranh, lại là những từ ngữ vô cùng đẫm lệ, mà ngày nào chúng ta cũng có thể tìm thấy trên các trang báo Việt Nam. Rõ nhất trong lối tuyên truyền ẽo ợt này là tựa đề cuộc thi viết “Tình người nơi tuyến đầu phòng chống Covid-19”, do Ban Dân Vận, Ban Tuyên giáo quận Tân Bình của thành Hồ tổ chức. Hay tựa đề bài viết trên báo Tuổi Trẻ ngày 4/7/2021: “Nhìn Sài Gòn đau đến vậy, tôi thấy trái tim mình thổn thức”, cùng lối tuyên truyền ẽo ợt.
Cũng phải nói rằng, kiểu viết “đẫm lệ” (cliché) này ảnh hưởng cả báo chí tiếng Việt tại hải ngoại. Nói cho cùng thì, nó vốn đã có “truyền thống” khá lâu trong văn chương báo chí tiếng Việt, bây giờ thêm vào một chút gia vị cộng sản, làm nên một hiện tượng ngôn ngữ rất thú vị.
Suy cho cùng, kiểu viết “đẫm lệ” này cũng vô hại, nhưng kiểu “nắm đấm” có ảnh hưởng nhiều hơn. Với cái nắm đấm và mớ ngôn từ chiến tranh cách mạng, đấu tranh giai cấp, xã hội cộng sản không trở về bình thường trong thời bình. Những con người lớn lên và được (bị) giáo dục trong mớ ngôn từ ấy, cứ liên tục có não trạng chiến tranh.
Các trợ lý PR của ông Vượng, các phóng viên báo chí nhà nước và các em sinh viên ở Hải Dương đều không tránh khỏi. Đối với họ, miền Nam Việt Nam vẫn là vùng đất “phản cách mạng”, “tạm chiếm”, cần được “giải phóng”. Điều đó giải thích những phát ngôn rất sắc máu, mà có thể có cả của các em học sinh từ Hải Dương:
“Giải phóng miền Nam lần thứ hai”!
“Đường mòn Hồ Chí Minh trên không”!
Một điều rất hiển nhiên là những người Việt Nam có gốc miền Bắc chịu ảnh hưởng nhiều bởi các nấm đấm này, hơn là người miền Nam, nơi ít “chuyên chính” hơn, vẫn còn không khí xã hôi mở của thời Việt Nam Cộng hòa. Ông Vượng và các cố vấn của ông là những người miền Bắc, Vietnam Airlines cũng thế, Saigon Tourist thì đỡ hơn, nhưng cũng đầy những người gốc miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Công ty du lịch này cũng có đầy các tour du lịch “về nguồn”, đầy rẫy ngôn từ chiến tranh cách mạng.
Có thể khi viết ra những khẩu hiệu nắm đấm như vậy, họ cũng không có ý định gì to tát kiểu như phân biệt vùng miền, hay xem người dân miền Nam như mục tiêu cần giải phóng, mà chẳng qua đó là cái quán tính suy nghĩ ngôn ngữ, mặc dù trong sâu thẳm của tiềm thức, họ có thể có hình ảnh một miền Nam thù địch. Mà đây thật ra là chuyện con gà và quả trứng, họ thù địch thật, rồi sinh ra ngôn ngữ, hay là cách dùng ngôn ngữ ngốc nghếch sinh ra hình ảnh thù địch.
Lần này các nắm đấm cách mạng lại bị gậy ông đập lưng ông. Nó gây ra phản ứng rất mạnh từ dân chúng Sài Gòn, nó làm bật lên hình ảnh của một cuộc nội chiến, của sự phân biệt vùng miền, mà chính quyền Hà Nội lúc nào cũng muốn giấu. Các cơ quan báo chí tuyên truyền của Đảng vội vàng lắp chỗ này, bít chỗ kia, như trong bài báo Thanh Niên: Đừng ‘ném đá’ đoàn Hải Dương giúp TP.HCM!
Nhưng họ chỉ dám đưa ra những lỗi thuộc về kỹ thuật, và đề cập tới “dư luận trên mạng”, mà vẫn không dám nói cái “dư luận trên mạng” ấy là gì, không dám nói đến cái mâu thuẫn chính trị, vùng miền mà họ tự tạo ra, duy trì, rồi sợ hãi.
Năm 1987 anh Bùi Huy Hùng (BHH) từ Văn phòng Chính phủ về làm PGĐ của Intimex chỗ Trần Hưng Đạo. Anh phụ trách một trung tâm nhỏ (gồm Trung “gầy” – con trai vị cựu TGĐ, đi Tiệp về; Trung “phỉ” – con một vị thứ trưởng; Trung “béo” – con nhà quân đội, đi Liên Xô về). BHH vốn từng trợ lý cho ông Đoàn Trọng Truyến ở Ủy ban Vật giá, anh rất thạo các cơ quan ban ngành về cơ quan mới anh đẩy mạnh việc xuất nhập khẩu xe ô tô (hồi đó xe ô tô tay lái thuận hay nghịch gì nhập vào Việt Nam rồi bán sang Trung Quốc qua đường bộ đều lãi to!). Trung tâm phình lên đến gần sáu chục nhân viên, công việc rất chạy làm cho chị TGĐ tên Ngân khá “ngứa mắt” – chị ra lệnh thu gọn lại hoạt động của trung tâm này, lại trở về chỉ còn năm, sáu người như cũ! (Chị sau này ốm, đầu những năm 90 đã mất). Khó mà phát triển tiếp được ở đây, BHH nhìn quanh xem có những cơ hội nào khác không…
Những năm cuối 8X ấy doanh nhân nổi tiếng nhất miền Bắc có lẽ là Nguyễn Quang A. Một số nét cơ bản về anh Quang A: anh sinh 1946 là con liệt sỹ tại Bắc Ninh, được cử sang Hungary học ngành vô tuyến điện, ngay từ lúc đi đã làm các cán bộ tuyển dụng nhà ta rất ngạc nhiên vì đôi chân có cỡ quá khổ (rất khó tìm được đôi giày để anh chàng con nhà nông dân này xuất ngoại) và học rất giỏi. Anh chuyển tiếp luôn thành phó tiến sỹ, rồi 1975 về trường Đại học Kỹ thuật quân sự. 1982 lại sang làm tiến sỹ ở Hung rồi 1987 xin chuyển ngành, ra làm giám đốc Tổng cục Điện tử và Kỹ thuật Tin học Việt Nam. Anh A qui tập dưới trướng của mình được các bạn bè đàn em đều loại học giỏi bên Hung: anh Minh Song, Đô, Phan Tô Giang, Trần Việt Trung…
Bùi Huy Hùng – con rể tướng Nguyễn Văn Vịnh
Vào thời “trứng nước” của ngành điện tử – tin học của Việt Nam ấy anh A liên kết với công ty của Alain Monglo – một doanh nhân Pháp sang đây khá sớm và rất khôn khéo! Bên phía anh Quang A mua vài chục máy tính (PC 286) của phía Pháp để bán lại cho các cơ quan ban ngành trong nước, khá là có lãi, vì lúc đó nhà mình đâu có lựa chọn nào khác. Rồi Quang A trở thành giám đốc của một liên doanh với phía Pháp (Công ty Liên doanh Máy tính Việt Nam Genpacific) – báo chí toàn quốc tranh nhau viết về mức lương “cực khủng” của anh khi đó, là hơn 5000 USD/tháng bằng khoảng 100 lần thu nhập trung bình của kỹ sư ra trường, còn cao hơn lương của đại diện phía Pháp trong liên doanh. Liên doanh này vay được khoảng 1 triệu USD để nhập một dây chuyền lắp ráp máy tính khá thô sơ từ nước ngoài về – chủ yếu lắp ráp CKD thôi, ở Viettronics miền Nam, vay của Vietcombank Bà Rịa – Vũng Tàu. Năng suất cao đấy, mà các cơ quan chính phủ làm gì có tiền để mua, thế nên phải tìm đầu ra cho liên doanh này. Quang A được giới thiệu có Bùi Huy Hùng là người rất thạo việc xuất nhập khẩu, mới tìm anh Hùng để bàn việc bán máy tính sang Liên Xô (lúc đó là những năm cuối của “perestroika”, trước khi đất nước Xô Viết hoàn toàn sụp đổ). Lúc đầu 3C (hay đúng hơn Genpacific) cũng có của ăn của để rồi, mua được một căn nhà ở Hà Nội làm chỗ làm việc cho ban tin học và kinh doanh ở Trần Hưng Đạo, và một miếng đất to, giá rất hời trong HCM.
BHH đưa ra sơ đồ ngoạn mục để tiêu thụ máy tính “made in Vietnam”: bán sang Nga (giá khoảng 30 nghìn rúp/cái – rất cao, đã lời nhiều rồi) – mua đô la, vàng hay rúp chuyển nhượng đưa về nước. Lãi nhất là rúp chuyển nhượng: khi đó 1,8 rúp thường là mua được 1 rúp chuyển nhượng, nhưng trong các thanh toán giữa các quốc gia của khối SEV thời đó (là các nước XHCN trước kia đấy) nó được tính bằng 1,4 USD (hay 1 USD = 0,7 rúp chuyển đổi). Trong khi đó giá rúp thường trên thị trường rớt liên tục, mà bán vẫn lãi thì bán rồi đổi thành rúp chuyển nhượng là siêu lợi nhuận!
Nguyễn Quang A – người từng được trả lương cao nhất Việt Nam
Quang A bàn với Bùi Huy Hùng: những vụ việc lãi ít kiểu bán hàng trong nước thì để liên doanh bán cho có doanh số, còn những vụ lãi khẳm như xuất khẩu thế kia phải đẩy sang cho một doanh nghiệp “của mình” xuất đi, (nói đi cũng phải nói lại, thuế lợi tức doanh nghiệp hồi ấy cực cao, gần như là có lãi thì một nửa để đem đi nộp thuế, nên tìm cách giảm thuế phải nộp cũng có “cái lý của nó” đấy!). Và thế là ra đời một doanh nghiệp có cái tên rất thời thượng: Công ty Máy tính – Truyền thông – Điều khiển 3C hay gọi tắt là “3C” – cũng ít ai nghĩ rằng nó sẽ thành công nhanh rực rỡ chóng vánh đến vậy, mặc dù có những công ty đã ra đời trước đó rồi như C&N (các anh tài Dũng “tăm” và Thắng “Đạo” sáng lập), FPT (xem trong phần 1 của bộ ĐÂ AHT). Tất cả đều dựa vào quyết định 288 của Hội đồng bộ trưởng cho phép thành lập công ty từ các Hiệp hội (do TTg Võ Văn Kiệt ký).
Đó là năm 1989, tức là 3C thành lập sau FPT khá nhiều, nhưng nó có background là hoạt động của Quang A, BHH và đội ngũ, nên không ai coi nó là “lính mới “ cả. Cách chọn cổ đông, cách chia cổ phần do Quang A (chủ tịch) và BHH (Tổng giám đốc) khá tùy hứng: Tổng cộng các cổ phần là 100 triệu đồng Việt Nam, Quang A 39% cổ phần, BHH 24 %, Minh Song (bạn Quang A, giám đốc chi nhánh Hà Nội, cũng học Hungary về) 6%, Thành (chồng chị Bình “Giáp” – phó giám đốc chi nhánh, cũng bạn Quang A) 6%, mười mấy người nữa cổ phần từ 2 đến 6%. Thực ra ông Chủ tịch đã có tính toán hết: anh A và 2 ông bạn kia (mà chắc chắn sẽ ủng hộ A trong mọi tình huống) đã chiếm được 51% rồi, nên luôn có số cổ phần áp đảo “trong túi” (điều này sẽ xảy ra mấy năm sau, khi A muốn truất ngôi TGĐ của BHH). Đội ngũ đa số từ Hung về: Trần Việt Trung, Phan Tô Giang, Trần Trung Dũng toàn những nhân vật học giỏi bên Hung – mỗi người 2% cổ phần. Lê Quang Trung (Trung “gầy”) phụ trách việc kinh doanh cùng với Quản Xuân Trung ở Intimex về nhưng lại không có cổ phần. Quản Xuân Trung (học Kharcov – Ukraina về) là người cuối cùng được cho trở thành cổ đông do một ông anh đáng nhẽ cũng được 1% nhưng là người nhà nước nên sợ, phút cuối xin rút, Trung “béo” được trám vào thế chỗ cho anh ấy, đóng bằng 1 triệu tiền “tươi”… Chính vì các việc định lượng cổ phần của các cổ đông hết sức bất cập này mà đó là nguyên nhân cốt lõi dẫn đến việc 3C sẽ không tiến xa được! Ngay việc góp tiền cũng đã rất “lộ cộ”, mỗi người góp một kiểu khác nhau và chả ai chịu công nhận ai: tổng vốn 100 triệu thì không cho Kiên “bạc” đóng cổ phần, anh Quang A đóng phần mình bằng cả máy fax, máy tính… mà nhiều cổ đông khác không chịu công nhận. Các cổ đông bé được đóng cổ phần bằng cách cắt luôn tiền thưởng kinh doanh từ Gen Pacific sang không cần hỏi ý kiến!
Khi đó anh em “tin học” ở nhà có một phát hiện quan trọng: sau những lô hàng đầu tiên bán sang Liên Xô thì anh em Việt Nam mới thấy rằng phía tây chả quan tâm quái gì máy tính “made in” ở đâu cả, khi đó cả người Việt, cả tây đánh hàng điện tử tin học bên Ba Lan về Nga rất nhiều, rất lãi, mà Ba Lan chả khác gì Việt Nam cả, chỉ lợi thế ở chỗ nằm ngay sát CCCP, còn hàng của Việt Nam phải bay máy bay sang, thế thôi! Tức là chả cần phải mua máy tính của liên doanh Gen Pacific với tay láu ca Alain Monglo nữa, mà đi nước khác mua rẻ hơn, chẳng hạn sang Singapore! Tay người Pháp này nghe được thế lập tức chạy sang Singapore mở trước một công ty, để sẵn sàng cung cấp máy cho thị trường cả Việt Nam lẫn Đông Âu…!?
3C tìm hàng để mua tại Sing (sau người Việt mới biết, mở công ty tại Singapore chỉ mất chi phí 2 USD thôi! Nhưng phải có văn phòng, có điện thoại, máy fax… không quen thông thổ không hề dễ – tay Pháp cũng chỉ thuê đúng một người bản xứ ngồi trực điện thoại với fax là xong). Và thế là hắn lại cung cấp máy tính “made in Singapore” cho 3C…
BHH đem theo sang 3C mấy “chiến tướng” của mình từ Intimex sang công ty mới: Trung “gầy” làm Phó văn phòng (làm việc “trông gôn” rất hợp) và Trung “béo” chuyên gia xử lý tình huống. Đầu tiên là phải có đại diện ra ngân hàng làm việc, nên mọi việc ấy giao Trung “béo” giao dịch, với chức năng “giám đốc kinh doanh” để còn ký tá được. Lúc đầu 3C xác định đóng thuế má đầy đủ, nhưng thời đó thuế thu nhập doanh nghiệp là 45%, mà tiền của 3C gửi ở Vietcombank lúc nào cũng cả triệu đô nên anh em bàn nhau cần phải “tối ưu hóa” cái khoản đánh thuế. Huỳnh Quang Tiến học CCCP trước kia nên được cử sang Matxcơva là đại diện bên đó, Trung “béo” được điều sang Singapore để xem chuyện mua bán hàng hóa. Và chính Trung “béo” phát hiện ra rằng đặt hàng máy tính bên Singapore cần quái gì phải nhờ công dân Pháp Monglo láu cá kia đâu! 3C thuê trụ sở ở 35 Tràng Tiền (cạnh chỗ bán kem), còn Confectimex cũng đóng ở phố đấy nhưng thuê trên tầng 2 của trụ sở Đảng Dân chủ, đối diện khách sạn Dân chủ. Confectimex (TCty May quốc doanh, đến 1995 mới sáp nhập cùng với “Dệt” sau) có TGĐ là anh Vũ Công Toàn nhưng người thực quyền điều hành khi đó là Nguyễn Đức Kiên – Kiên “bạc” là học viên quân đội bên Hung bị về nước sớm, nhưng tay này rất nhanh chóng hoà nhập được với môi trường ngành dệt may và thăng tiến rất nhanh, mới trẻ tuổi mà đã “vua biết mặt chúa biết tên”. Lúc này Kiên làm trợ lý cho ông Lê Văn Hồng giám đốc may Thăng Long, thấy 3C đánh máy tính có nhiều rúp chuyển nhượng nên Phan Tô Giang dẫn Kiên “bạc” qua đề nghị Quang A và BHH kết hợp Confectimex với 3C để đánh hàng bởi Confectimex có đầu phân phối hàng dệt may trong nước chẳng hạn sợi của Đông Đức. Ngân hàng MBES (tại Nga) là ngân hàng chuyên phục vụ cho các nước XHCN anh em thanh toán cân đối qua rúp chuyển đổi, do đó ở ngân hàng này (tại Matxcơva) mỗi nước có một đại diện ngân hàng được mở tài khoản, chẳng hạn Việt Nam có Vietcombank được mở tài khoản tại đây. “Rúp chuyển nhượng” thực ra chỉ tồn tại trên giấy, để tính toán khấu trừ chứ làm gì có đồng rúp thật như vậy đâu. Theo gợi ý của ông Đạm (Phó Tổng giám đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam khi ấy) thì 3C xin được mở tài khoản tại đây – lần đầu tiên và duy nhất có công ty tư nhân lại mở được tài khoản tại MBES, có lẽ lúc đó cũng “thoái trào”, Liên Xô sắp tan rã nên mọi sự kiểm soát cũng lỏng lẻo hơn. 3C có thể thu rúp chuyển nhượng bằng cách bán máy tính, nhưng không được đảm bảo đầu ra (do Bộ Tài chính chỉ đảm bảo mua 10 triệu từ phía 3C) nên nếu dùng rúp chuyển nhượng thu được thông qua tài khoản MBES của 3C thanh toán thì giải quyết được vấn đề đầu ra của đống rúp này. Chính vì vậy mà Liên danh 3C- CONFECTIMEX ra đời nhờ sự kết nối của Kiên “bạc” với ông Toàn, và vai trò của Kiên bạc bắt đầu lên.
Khi đó ngoài các ngân hàng nhà nước ra mới chỉ có 2 ngân hàng cũng là vốn nhà nước chiếm đại đa số nhưng có yếu tố doanh nghiệp. 3C bàn với FPT hợp lực các mối quan hệ cùng nhau đi “xin” giấy phép thành lập ngân hàng thương mại cổ phần, hồi đó là một điều cực khó! Việc lập ngân hàng Hàng hải do 4 người khởi xướng là Chu Quang Thứ (Tổng cục phó, sau là quyền Tổng cục trưởng Tổng cục hàng hải rồi về hưu), Trương Gia Bình (FPT), Nguyễn Đức Kiên, Lê Vũ Kỳ – nhưng ý tưởng thuộc về anh Nhơn Tổng cục trưởng. Cuộc “họp” diễn ra buổi tối tại nhà đại tướng Võ Nguyên Giáp, trên nóc hầm tăng-sê cũ (bởi vì anh Bình khi đó là rể trong nhà, vẫn sống ở khu nhà ngang tại số 4 Hoàng Diệu). Cần phải có người có uy tín để tác động thì khi đó đã có chính anh Đạm rồi. Bởi các anh bên Tổng cục hàng hải là người đầu tiên đề ra ý tưởng này nên cuộc họp quyết định mời bên Hàng hải tham gia, rồi cả Hàng không, Bưu điện cùng tham gia nữa, mỗi bên 10%. Và thế là Ngân hàng Hàng hải ra đời sớm nhất, sớm hơn cả ngân hàng Kỹ thương Techcombank (của cao thủ Vinh “đen”) và ACB (“ngân hàng Á châu” của Trần Mộng Hùng với Kiên “bạc” – lập ra nhờ vào sự ủng hộ của ông Lê Huy Côn khi đó là thứ trưởng Bộ Công nghiệp). Ai ngờ qua bao thăng trầm rồi sau này Ngân hàng Hàng hải rơi vào vòng kiểm soát của Trần Anh Tuấn (Tuấn “chợ” – sinh viên Nga về, cũng ra đi từ trường đại học Mỏ-Địa chất MGRI danh tiếng, là “cái nôi của các tỷ phú Việt Nam” sau này) dễ dàng đến thế, quá ngon lành! Nhưng thôi đó là chuyện mãi về sau…
3C háo hức bắt tay vào việc, và ngay lập tức tiến hành được mấy vụ làm ăn rất đình đám:
– Vụ mua máy bay: 1 IL-18 và 5 Tu-134 đã qua sử dụng, mua từ Đông Đức bằng rúp chuyển nhượng, nguồn rúp là của Confectimex (Dệt May) chứ lúc này 3C có tài khoản nhưng chưa có tiền. Chính cụ Đỗ Mười giao cho Confectimex phải đi tìm nguồn việc cho mấy trăm nghìn công nhân ngành may toàn quốc khi đó, mà Việt Nam còn đang bị Mỹ cấm vận, nguồn nguyên liệu vải sợi eo hẹp lắm. Ông Tá – thứ trưởng Bộ Tài chính khi đó – thay mặt chính phủ cho phép Confectimex chuyển rúp chuyển nhượng sang tài khoản của 3C để trả cho Đông Đức (DDR). Khi đi đàm phán Kiên “bạc” chưa có bất cứ một kinh nghiệm hiểu biết gì về việc mua bán, kinh doanh tàu bay (là việc sau này trong đời anh còn phải làm không chỉ một lần). Thế nhưng lúc này có lẽ Đông Đức cũng muốn tống khứ mấy chiếc máy bay cũ này đi rồi, nên đàm phán thống nhất với mức giá trung bình 85 nghìn USD/chiếc. Đem về bán lại cho Hàng không Việt Nam giá trung bình 100 nghìn USD/chiếc (Bộ Tài chính phải duyệt giá bán này), thế cũng tưởng có lãi đủ dùng rồi, hóa ra sau đến 2 năm Bộ Tài chính mới thanh toán đủ để 3C trả lại cho Confectimex…
– Mua đúng 1000 chiếc máy tính từ Singapore đánh sang Liên Xô. Lấy tiền 250 triệu rúp mua mười mấy triệu USD sợi về, đủ dệt mấy chục triệu mét vải, hồi đó là lượng hàng rất lớn! Chuyện mua sợi rất “hồi hộp” đấy, lúc đó anh chị em 3C cứ đoán già đoán non, là chuyển tiền đi liệu có hàng về không, khi đó đúng ngày 30/12/1991 rồi, Tết nhất đên nơi mà khối XHCN cũng chả còn được mấy bữa nữa. Tất nhiên là có vận đơn rồi mới cần chuyển tiền, nhưng đã có ai thấy hàng hóa thế nào đâu. Có lẽ đây là lần Bùi Huy Hùng thể hiện bản chất “tướng thời loạn” xuất sắc của mình: anh quyết định cứ chuyển tiền đi, với lý do “có mất thì sẽ chỉ mất độ hơn triệu USD, còn nếu thu về thì được gấp chục lần như thế cơ mà, phải liều thôi!”. Quả là liều lại thắng lợi, 6000 tấn sợi được “đánh” về cảng HCM, tìm mãi mới có chỗ gửi tại kho X28 còn sợ bị cháy… Kiên “bạc” và Vinatex phân phối cho biết bao nhiêu cơ sở dệt trên toàn quốc, chủ yếu ở phía Nam, lãi to, nhưng cũng giúp duy trì được hàng chục ngàn lao động. Confectimex trả vốn cho 3C, đóng thuế và lời thì chia nhau theo tỷ lệ: 3C 30%, Confectimex 70%.
Sau này không còn XHCN và những nguồn nguyên liệu này nữa thì mối cung cấp vải sợi sẽ nằm hầu hết ở trong tay các ông chủ “ba Tàu” chợ Lớn, lũng đoạn toàn bộ thị trường. Và nhà máy sản xuất sợi Đình Vũ ra đời với mục đích phá thế độc quyền này của người Hoa đã thất bại thê thảm, trở thành một trong 12 dự án nghìn tỷ đắp chiếu của dầu khí nước nhà, gây hậu quả cho tới bây giờ chưa xử lý được, nguyên TGĐ Vũ Đình Duy tuy bị khởi tố mấy tội danh nhưng chưa bị bắt về, mặc dù cũng trốn ở Đức như Trịnh Xuân Thanh và sống sờ sờ ra đấy…
– Vụ mỏ đá Nghệ An: Khi cuối những năm 80 đầu 90 đó ở Nghệ An đang rộ lên phong trào khai thác đá quý (bắt chước Bắc Giang có Lục Ngạn) nhất là ở vùng Đồi Triệu, Đồi Tỷ. Đỉnh điểm có lúc đồng thời 60 nghìn con người tranh nhau đào bới khai thác, có cả các doanh nghiệp của công an, TC, bộ đội… cũng chen vai thích cánh với các đội tư nhân quen làm “bưởng” để đào bới. Để phần nào giải quyết tệ nạn này tỉnh Nghệ An đã cho đấu giá một mỏ đá quý Núi Triệu. Rất nhiều “anh tài” đã rớt đài, chỉ có 2 đơn vị tham gia vòng cuối: một là liên quân 3C-Confectimex-Công ty Dịch vụ du lịch Nghệ An (do anh Thịnh làm giám đốc); hai là công ty do Cao Sơn (một “tay to” cũng ở Hà Nội, hay khoe là cháu một lãnh đạo cao cấp của nhà nước). Thịnh dẫn dắt liên danh thắng gói thầu này, anh chàng này vốn là lái xe cho đội bóng “Sông Lam Nghệ An” thế nào mà trở thành giám đốc một công ty lớn của tỉnh. Thịnh có biệt tài quen biết khắp nơi, cả tỉnh không có ai lạ gì anh ta nên mới thắng sát nút được Cao Sơn – một nhân vật rất thâm trầm và khi đó đã có nhiều tiền lắm rồi, làm Cao Sơn cứ cay cú mãi…
Hồi đó 3 bên góp vốn tổng cộng 6 tỷ (chính xác hơn là 5,7 tỷ). BH Hùng thay mặt 3C ném tiền vào dự án này, Kiên “bạc” góp 1/3, nhập một dây chuyền của Thái Lan về phun nước, gột rửa đất chứ chưa mua đến giai đoạn 2 là dây chuyền nâng cấp được đá thu mua lên. Nhưng rồi đá được khai thác thử không được đánh giá là “quý” lắm – 3C giao cho anh Nguyễn Thanh Toại phụ trách vụ đưa đón chuyên gia Thái Lan sang HCM để thẩm định giá cho lô đá – đại diện Thái Lan ở trong biệt thự mênh mông của 3C mua ở phố Trần Khắc Chân, HCM rồi có sự vụ khá tế nhị xảy ra ở đó vui lắm, nhưng đá đánh giá thì “non tuổi”. Đã có lần Đức (đại diện 3C ở Thái Lan) đón cả loạt các vị Thịnh, Quang A, BH Hùng, Kiên “bạc” sang và cầm mẫu mã sang thử, đến cái nhà xưởng của chúng nó khai thác và chế tác rộng mênh mông mà ấn tượng mãi…
Mỏ vẫn có giấy phép cho tới ngày hôm nay. Anh em 3C chỉ được một ít trải nghiệm về việc phải đem tiền đi mỏ, đem sản phẩm về cũng khá là nguy hiểm bởi cướp giật cũng như công an để mắt tới nhiều lắm. Kiên “bạc” có lần tự lái xe vào để Thịnh thanh toán – thanh toán bằng vàng non tuổi nặng trĩu cả đít xe.
Đầu tư tiền vài trăm nghìn, thu lại rả rích chỉ vài nghìn – dự án này èo uột cũng giống với việc BH Hùng đánh hàng may mặc sang cho người nhà ở bên Tiệp, không hiệu quả! Hơn nữa nó gây bất đồng chính kiến trong các cổ đông 3C rất nhiều: nhiều người nhận “đá” rồi xong ai cũng thông báo là chất lượng kém, bán chả được bao nhiêu tiền… mà ai cũng nghĩ đá của người khác nhiều và “ngon” hơn đá của mình – làm gì chả đổ vỡ. Phạm Quân (học viên thủy thủ ở Baku – Liên Xô cũ, sau này ra quân và làm tại Gen Pacific rồi Quang A kéo sang 3C – hiện nay anh là chủ công ty phần mềm “Tiền Phong” khá nổi tiếng) khi đó đã phải kêu gọi: “Thôi các anh dừng tay, đừng thi nhau ăn cắp của chính mình nữa!”. Quả là lúc đó rã đám rồi, chả ai nghĩ đến cái gì lâu dài được nữa… Thịnh “Nghệ An” vẫn kiên trì làm “đá” cho tới mãi sau này, và đã trả được hết nợ nần đối với 3C cũng như Kiên “bạc”.
– Kinh doanh viển vông: dưới sự lãnh đạo của Quang A công ty 3C còn theo đuổi một số dự án khá viển vông, tất nhiên là không đi tới đâu. Chẳng hạn: dự án nạo vét bãi giữa sông Hồng lập đô thị mới mất khoảng 250 triệu đồng…
– Các hoạt động kinh doanh khác: bởi vì làm với Đông Âu nên thời đó 3C cũng có các hoạt động kinh doanh chả khác gì FPT, Merfimex (Nguyên “béo”, anh em Thành-Công), Dũng “VIT” (thực ra VIT là công ty của Dũng “tăm” lập ra rất sớm, từ 84-85 bên Liên Xô cơ, rồi khi Liên Xô tan vỡ 1991 VIT chính thức ra đời bên Nga, sau đó mới đầu tư ngược về Việt Nam như ta thấy sau này), Giang “đo lường”, anh em Nam “sắt”, Cotec… Phòng kinh doanh do Tiến Anh (học ở Bungari về) phụ trách, suốt ngày lăn lộn ở cảng Hải Phòng để chờ nhận hàng rồi đem bán. Các công ty trong nước buôn thép có tiếng thời đó là Vạn Lợi, Nam Vang… chỉ chờ hàng của anh em Liên Xô về để mua mà kinh doanh thôi, cũng giàu to! Thế nhưng 3C có các thế mạnh khác, nhiều “tướng” quá nên kinh doanh chỉ tầm tầm vậy thôi, chả mấy người quan tâm. Ngay Tiến Anh cũng là cán bộ trẻ, về nước đương nhận lương nhà nước 300.000 VNĐ/tháng được chính ông Lê Xuân Trinh (khi đó là chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ) dẫn đến giới thiệu với 3C, và Kiên “bạc” là người nhận vào làm (còn thử 3 tháng không lương nữa cơ!). Sau này Tiến Anh cũng như các đàn anh Trung “gầy”, Phan Tô Giang, Trung Dũng về làm dưới trướng Kiên “bạc” ở công ty cổ phần Thiên Nam, còn một số về ACB với Kiên như Lê Vũ Kỳ, Nguyễn Thanh Toại, Huỳnh Quang Tuấn…
Nguyễn Đức Kiên (Confectimex) – lúc chưa có ACB, lịch sử ban đầu của 3C gắn với nhân vật không 3C này
Cũng nên nhớ lại các hoạt động của bộ phận tin học của 3C – thời đầu các năm 9X 3C có bộ phận khá đông, ngồi ở Trần Hưng Đạo để làm tin học, đội hình đó về thành phần và lực lượng con người có lẽ còn mạnh hơn FPT cùng thời nữa đấy. Thế nhưng có lẽ khá “xông xênh” và luôn có “bao cấp” của các thương vụ tiền tỷ khác nên bộ phận tin học của 3C không “sát ván” được như bên FPT… Ước mơ của anh Quang A là khá giống với FPT: xuất khẩu phần mềm Việt Nam ra nước ngoài, tuy vậy như nhiều trường hợp khác anh A không đủ kiên trì cũng như tài quản lý để theo đuổi mục tiêu đối với anh là “nhỏ”.
Đáng nhớ nhất là giải pháp bảo vệ do 3C nghĩ ra – Trần Việt Trung cho đội ngũ sáng chế ra bộ phận “khoá” sao cho càng an toàn càng tốt, dùng “khóa” cả phần cứng lẫn phần mềm, mất đâu 6 tháng hay là hơn gì đấy thì ra sản phẩm. Để kiểm tra chất lượng trước khi tung ra thị trường Trung cho đưa sang cho Phan Tô Giang “phá khóa” – hạn là một tuần nhưng mới 3 ngày Giang đã phá ngon ơ, xứng danh “trùm phá khóa”. Thế mà đó hình như là sản phẩm duy nhất của 3C bán được ra nước ngoài, thu được ít tiền về lắm, chả đủ nuôi quân nhưng dù sao cũng còn có chút tự hào… Vì thế con đường tin học của Quang A và 3C coi như chỉ buôn máy tính rồi chấm hết, còn Trần Việt Trung chán quá sang Nga “đánh quả”! FPT quyết tâm mơ bằng được giấc mơ “công xưởng sản xuất phần mềm cho thế giới” – họ theo đuổi mãi rồi cũng thực hiện được, duy trì được mãi cho tới ngày nay, mặc dù mang tiếng là “gia công”, là “hàm lượng chất xám ít lắm”… nhưng phải nói rằng ít nhất cái đó cũng đem lại công ăn việc làm ổn định cho hàng chục ngàn lập trình viên nước nhà!
Sau một số lần kết hợp khi đó có các tay chơi máu mặt đưa ra một quyết định khá giống cảnh “vườn đào kết nghĩa” của Lưu-Quan-Trương để lập ra “G5”: Trương Gia Bình và Kỳ “béo” (RosVietimex), C&E (Thắng “Đạo” và Dũng “tăm”), Kiên “bạc” (Confectimex) – nhưng các thoả thuận của G5 đều không được chấp hành nghiêm chỉnh cả, đơn giản là toàn những nhân vật quá “khôn” để mà có thể tin tưởng vào nhau. Có những thoả thuận kiểu như “rúp chuyển đổi dưới 0,7 đô là thống nhất không bán nhé” – nhưng vừa chém tay thống nhất xong ai cũng phím cho đàn em tung ra bán khẩn cấp dưới giá đàm phán… Nói chung là chả được cái việc gì.
(Nói thêm một chút về nhân vật Thắng “Đạo”: anh làm nghiên cứu sinh bên Ba Lan, có bố khi đó là chủ tịch Quốc hội nên mới có nick name như vậy. Anh có một ý tưởng phải nói là đi trước thời đại khá nhiều: đó là “đổi đất lấy hạ tầng”. Ý định của anh gắn liền với địa điểm mà sau này chính là đường đôi Trần Khát Chân – anh nghĩ ra việc mua hay đền bù đất của dân, rồi mở rộng đường ra, đất bên trong trờ thành mặt tiền sẽ rất có giá trị, bán đi thừa tiền để xây hạ tầng nơi con đường tương lai sẽ đi qua! Nhưng đáng tiếc là cuối cùng tư nhân không được triển khai, mà thành phố Hà Nội đứng ra làm! Thắng “Đạo” đứng ra vay 1 triệu USD của 3C và Kiên “bạc” trong vòng 1 năm, sau đó hình như chỉ trả được một nửa, phần còn lại vẫn nợ cho tới tận ngày nay… và anh rất ẩn dật (đọc thêm phần có anh ở bài khác!)
Nguyễn Chí Dũng – Tập đoàn VIT thành lập ở Nga từ 1991, hoạt động chính ở Việt Nam
Anh Thắng thời đó làm chung với Dũng “tăm” – anh Dũng học xây dựng ở Kiev, sau quay sang làm với Liên Xô cũ rất thành công về việc mua bán khí tài cho quân đội, nhưng rồi bị mafia Nga sờ gáy… Sau này anh về nước hẳn, đầu tư công ty và kênh truyền hình VIT, mấy nhà xưởng may gia công trên đường đi Nội Bài và rất nhiều đất cát ở vùng Quan Lạn, Quảng Ninh… cũng là nhân vật rất “mạnh” nhưng khá kín tiếng).
Trung “béo” đi Sing đánh hàng may mặc sang Mat cho Trần Việt Trung đầu bên Nga, không happy lắm. Rồi lại sang Mat để thay Huỳnh Quang Tiến làm đại diện bên đó – Trung “béo” phát hiện ra cách chuyển tiền chính thức đầu tiên từ bên Nga về nước, tức là chả phải nhờ hay thuê ai “ôm” tiền hay vàng đem về Việt Nam nữa, mà dựa vào hoạt động của hệ thống ngân hàng Nga khi đó bắt đầu kết nối với hệ thống ngân hàng thanh toán quốc tế được rồi. Mà bây giờ Liên Xô sụp đổ, không còn cái “võ” đóng thùng hàng container cá nhân nữa, nên nhu cầu tiền chuyển về, chuyển đi nhiều lắm! Trung “béo” biết được cũng nhờ đã ở một thời gian bên Singapore, biết rằng Sing bán vào Việt Nam khá nhiều hàng nên cần rút được tiền ra, còn Nga đang cho gửi tiền ra theo hợp đồng thương mại, có thể chuyển thằng về ngân hàng ở Sing. Kiếm được mấy chục nghìn đô khi đó thấy làm mãn nguyện lắm rồi, anh cũng là dân Kharcov chứ không thông tỏ Matxcơva như các “đồng chí” khác, sau này mọc ra rất nhiều các “đội” chuyên môn làm “tài chính” – nôm na là chuyển ngân về nước hay sang Ba Lan, sang Tàu. Trần Việt Trung cũng ở Mat đánh hàng, kiếm được kha khá đến tầm 1995 mới theo trào lưu các đại gia đã có lưng vốn rút về Việt Nam.
Trần Việt Trung – dân toán Hungary, sáng lập viên Công ty Đầu tư tài chính TOGI (hay bị anh em gọi đùa là “công ty Tốt Gì”)
3C danh tiếng nổi như cồn. Đầu tiên là mua một lô căn hộ tập thể lắp ghép thôi, cho cán bộ của mình đằng sau Seaprodex Hà Nội, sau này mọi người quen gọi là “tập thể 3C”. Quang A nói không ngoa, là lúc đó mà muốn thì có khi mua được cả phố Lý Thường Kiệt… BHH đưa 3C lên Đại Lải, có lẽ là đơn vị đầu tiên nghiên cứu để khai thác khu vực này. Trên đó có vườn tượng do Phạm Văn Hạng sắp xếp. Dũng “Hội” là em BHH vốn KTS đã vẽ ra quy hoạch, chỗ này sân đỗ máy bay, chỗ kia khu nhà đón khách… nói chung bề thế lắm. Hình như bây giờ đất của 3C vẫn còn ở trên đó kha khá, có chia cho các anh chị em… Văn phòng thuê trên phố trung tâm Tràng Tiền, rất đẹp đẽ, có cả dàn máy tính lúc nào cũng bật sáng lập loè để “phô trương thanh thế” thôi chứ có công to việc lớn gì lắm đâu, thời đó Việt Nam còn chưa có internet mà! Chủ yếu là chơi Solitare và Tetris, nhưng khách lạ đến cấm sờ vào, kêu là “virus”. Lúc nào cũng có rượu ngon, thuốc thơm, khách khứa dập dìu, chiều chiều bác Đạm phó thống đốc đi bộ tà tà từ Ngân hàng trung ương qua, hay ông Nguyễn Nhạc tạt vào chơi… phong độ kinh khủng (cái mà FPT của Bình lúc đó thấy còn rất thiếu và khá “tự ti”). Biệt thự lớn ở HCM sau này bán đi cũng lãi ra được 1 triệu USD. Nguyễn Cẩm Tú con bác Nguyễn Mạnh Cầm nhà ngay Ngô Quyền gần đấy đang từ Ban Kinh tế trung ương xin về 3C làm trợ lý cho Tổng Giám đốc BHH mấy tháng, rồi mới lại chuyển – anh lại chuyển về Intimex thay vào vị trí anh Hùng ngày trước, sau này lên làm thứ trưởng Bộ Công thương. Trần Hùng vốn tốt nghiệp công an, lúc đầu về PA15 phụ trách các điểm dành cho người nước ngoài ăn chơi như Câu lạc bộ quốc tế… sau về Ban kinh tế với anh Tú “béo”, cũng muốn chuyển sang 3C để làm ăn, nhưng anh em 3C e ngại là an ninh nên duỗi ra, thế rồi Trần Hùng về Bộ Công nghiệp, về trung tâm tư vấn Forincon sau này cũng khá đình đám một thời… Đội ngũ 3C tập hợp được khá nhiều gương mặt sáng giá, ngoài những cái tên kể trên còn có thể kể tới chị Hương kế toán trưởng, con gái cụ Vũ Đình Huỳnh, sau này có thêm Phạm Hồng Quân – “ngôi sao” bên hải quân chuyển sang, vì có đi học lớp chính trị cao cấp với BHH nên được mời về cùng làm, nhưng lúc ấy 3C cũng bắt đầu thoái trào. Hiếu – giáo viên trường quân sự, sau chuyển sang làm đồ gỗ. Trong nam có Thoại sau về ACB, Đoàn Vịnh sau về FPT,…
Quản Xuân Trung – ngày nay doanh nhân này còn là một võ sư xuất sắc và ca sĩ không tồi. Rất giống tượng Phật Di Lặc…
Nhưng rồi “ngày vui ngắn chẳng tày gang”. Đầu tiên là cái nạn “trốn thuế”. Thời đó luật doanh nghiệp, luật thuế còn mông lung lắm, mỗi lần có thuế kiểm tra thì việc đầu tiên là để mấy chị như chị H. kế toán “nghỉ ốm” ngay đã, để Trung “béo”, Trung “gầy” ở lại đối phó, nghe xem có lỗi gì không để còn đối phó. Nhiều khi thuế cũng chả biết hồ sơ, chứng từ thế có sai đúng gì không, chỉ biết trong tài khoản nhiều tiền quá, hoá đơn lớn quá… thì phải “soi” thôi. Có những đợt chả biết đúng sai thế nào, nhưng cục thuế hụt kế hoạch của năm cỡ tám trăm triệu, đề nghị 3C “hỗ trợ” – thế làTrung “béo” thay mặt 3C được quyết luôn, trả ngay thuế 1 tỷ, với giấy cam kết từ phía thuế là không đào bới, truy thu khoản nào nữa trong năm… Thế rồi đến lúc các sếp Quang A, BHH hay phỏng vấn, lên báo đài chém gió dữ quá, bắt đầu tới lúc báo chí rồi công an vào cuộc. Báo chí khởi đầu lại là một cậu bạn quen ở Kharcov, về làm ở báo, vào làm mấy loạt bài… dẹp mãi mới xong. Một ngày kia Bùi Huy Hùng đi từ ngoài về thấy Trung “béo” đang phải tiếp mấy anh bên PC16 “kinh tế” sang làm việc, chắc mới làm mấy chén nên nóng mắt, đứng giữa văn phòng chửi đổng CA không cho doanh nghiệp làm ăn yên ổn. Sáu “béo” bên công an giận lắm, hầm hầm bỏ về, y rằng sau đấy PA24 vào cuộc, có lệnh khởi tố 3C về việc trốn thuế “25,1 tỷ” – là con số khổng lồ thời đầu những năm 90 ấy. Mặc dù con số ấy chả liên quan gì đến thực tế kinh doanh của 3C cả, nó được tính ra từ tiền lãi 56 tỷ buôn sợi, mà 3C còn phải chờ dài cổ từ Bộ tài chính để trả cho Confectimex cơ mà…
BHH khá cuống, mới gọi đàn em Trung “béo” khi đó đang ở bên Nga, xem nên ứng chiến kiểu gì. Trung phân tích cho đại ca: bây giờ anh với vợ con bay sang đây đi, nếu xuất cảnh bình thường được thì chứng tỏ việc không có gì quá xấu, đi một thời gian rồi về. Còn nếu anh không được xuất cảnh thì hiển nhiên là xấu lắm rồi, nhưng cũng nhờ thế mà biết mức độ “ốm” mà chạy thuốc thang… Thế là BHH đem cả vợ con sang Matxcơva, ở mấy tháng hè bên đó – lúc bay bình thường, chứng tỏ vụ án “trốn thuế” cũng không quá nặng nề. Nhưng mấy tháng ở bên đấy cả Hùng lẫn Trung có biết đường xá, phố phường gì đâu, có cái xe ô tô cứ đi lọ mọ lạc suốt, đâm ra hay hục hoặc với nhau… thế là Trung xin nghỉ luôn ở 3C!
Ông Nguyễn Kỳ Cẩm – Phó Tổng thanh tra chính phủ thừa lệnh của Thủ tướng – đọc báo cáo trước Quốc hội, gọi đây là dự án trốn thuế lớn nhất Việt Nam từ trước tới nay. Bộ Tài chính và Bộ Công an khen thưởng công an Hà Nội đã “phá án” thành công. BHH “té” ngay sang Nga làm 3C và Confetimex bị điều trần. Ông Đặng vụ trưởng vụ công nghiệp Ban Kinh tế TW được ông Phần – Phó chủ tịch Quốc hội – giao làm tốp trưởng để xem xét vụ việc. Quang A vác đơn đi kiện, lên tận Chủ tịch nước. Rồi chính ông Phần với tư cách Phó chủ tịch Quốc hội gửi văn bản cho chính phủ về việc đánh giá trốn thuế là sai! Sau đấy Thủ tướng phải nhận sai. Thủ tướng kết luận là sai, giao cho ông Lê Xuân Trinh khi đó là Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ ra thông báo, trong đó chỉ có 2 dòng:
– Công ty 3C không trốn thuế.
– Confectimex không trốn thuế.
Nhưng bởi công văn ông Trinh ký có dấu “mật” nên 3C và các bên khác loay hoay mãi mới có thể đăng báo được, khi đó cần đăng lên báo Nhân Dân vẫn đang là tờ đại chúng nhất.
Vụ án “trốn thuế” này thấy “giang hồ” đồn thổi là đòn đánh của FPT đối với 3C, đúng hơn là của Trương Gia Bình vào 3C. Bây giờ lâu quá rồi để có thể khẳng định lại việc đó, nhưng có nhiều người cùng chung ý nghĩ như vậy, bởi nó khá giống vụ việc sau này với Đồng Nam của Thiều và Hà Kiều Anh mà kết cục thê thảm hơn nhiều. Nhưng những ai thực sự hiểu con người của anh Bình FPT thì lại nghĩ khác – Bình vốn không phải là người của các hành động cụ thể, nhất là lại còn phức tạp nữa… Cuối cùng thì vụ việc cũng qua đi, 3C chẳng làm sao cả, BHH rồi cũng nhanh chóng về nước như Trung “béo”, nhưng từ đấy có vẻ như 3C không làm được việc gì ngoạn mục nữa hay sao ấy?
Lịch sử 3C cũng gắn với VPBank từ 1993…
Thời đầu những năm 90 có ba anh em nhà kia nổi tiếng vì học giỏi và buôn bán rất mạnh dạn: Ái “dòi” – Nam “hói” – Hoà “hói” đều đã từng học và buôn bán ở Nga, lại thêm ông em rể đại diện Bộ Thương mại bên Viễn Đông (Nga) vốn xuất xứ là người FPT Nghĩa “đen” nữa mới đủ bộ. Sản phẩm họ thường “đánh” về nhất là sắt thép, nên Nam “hói” còn có tên gọi là Nam “sắt”, anh sang Nga để làm ăn lớn mặc dù học Bách khoa chứ không học Liên Xô như các người anh em của mình. Trên máy bay về nước Nam “hói” gặp và rủ Trung “béo” về làm cho mình ở công ty NAT – “nát” như anh em sau này vẫn hay đùa. 1995 khi các đại gia lục tục có mặt hết ở Hà Nội thì khi đó VP Bank là nơi trú chân ngoạn mục. Anh em Đông Âu về có kế hoạch lập ra một ngân hàng thương mại cổ phần nữa, với tên rất thuận lợi: Ngân hàng TMCP các doanh nghiệp ngoài quốc doanh (VP Bank), 3C là đầu tàu cho việc sáng lập này, với người đủ uy tín để có thể lo việc xin giấy phép đó là ông Hoàng Minh Thắng (Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp ngoài quốc doanh khi ấy, còn cháu cụ là Nguyễn Hoài Nam khi đó làm cho 3C tại phía nam, sau này lấy hoa khôi thể thao Thu Hương). Hàng loạt các đại gia tham gia vào ngân hàng này: ngoài Quang A, Bùi Huy Hùng, Trần Việt Trung của 3C còn có Tuấn “chợ”, Dũng Tiến “Crisstal”, Lê Tiến Nam (Nam “Ngân” cháu ông Chu Huy Mân”), Lê Hoài Nam (Nam “hói”), Nguyễn Tiến Long (Long “le”) – toàn các đại gia một thời ở bên Nga về. Lúc này Phan Tô Giang, Lê Vũ Kỳ, Trung “gầy” đã theo Kiên “bạc” sang làm cho ACB và Công ty cổ phần Thiên Nam rồi. Việc anh Quang A và BH Hùng sang hết bên VP Bank khiến cho 3C hầu như hoạt động đình trệ hết tất cả lại, đó là chưa kể Quang A và Trần Việt Trung còn lập ra các công ty mới nữa như TOGI, hoặc đi làm nhà máy xi măng … coi như bỏ mặc 3C luôn. BH Hùng là Tổng giám đốc VPBank thì quản lý lỏng tay, để cho các cổ đông lợi dụng dùng cổ phần của mình và một số cơ sở để thế chấp cho vay tứ tung cả, dẫn đến việc vốn 175 tỷ đồng thì nợ xấu gấp 5 gấp 6 lần rồi, cộng thêm 50 triệu USD cam kết với nước ngoài (do các doanh nghiệp ký hợp đồng mở tín dụng thư trả chậm nhưng không thể trả) chưa trả được. Các cổ đông ngày ngày lên vay tiền ở chính ngân hàng mình để lo nhập khẩu hàng, còn tối tối lại tập trung ở sàn Queen Bee uống rượu và bàn tính sự đời tiếp. Rượu chảy như suối, rượu vào lời ra, toàn những lời hay ý đẹp, chân lý cuộc đời, rồi anh em FPT kéo sang, anh em quân đội kéo tới, đông vui tấp nập! Những lúc việc đã xong mà sàn còn chưa mở thì tá lả tưng bừng, karaoke cùng quan chức… nào đâu thiếu chỗ vui. Những tín hiệu xấu bắt đầu tới khi Ái “dòi” bất ngờ bị bắt tạm giam – anh Ái trước học trường Đồ bản Matxcơva, đã từng buôn bán các kiểu từ thuở nghiên cứu sinh với ông bạn thân nổi tiếng bên Ba Lan. Nào ngờ lại sa chân lỡ bước ở ngay tại quê nhà, mà hoá ra lại do chính ông bạn thân đẩy vào vòng lao lí! Hà Nội sững sờ, những đại gia thứ thiệt mà cũng đã từng phải nếm mùi bắt bớ như Thành “béo” T&C cũng giật mình thon thót, đến chia buồn với anh em nhà họ Lê đấy nhưng trông người lại nghĩ đến ta… Ông Ái ngồi không lâu, anh em nhà ấy còn quá mạnh, không cứu được ông anh cả ra – sau này ông cũng quay lại quan trường, làm Tổng Giám đốc Tổng công ty môi trường một số năm. Nhưng rồi đến lúc vụ thế chấp cổ phiếu sáng lập tại VPBank nổ ra, thì Ái và Hoà (lúc ấy còn đang bên Nga, đại diện ngân hàng Rossiysky Standarts) cũng không đỡ được cho Nam “hói”. Công an vào cuộc, BHH, Nam “hói”, Tiến Long, Trường “con” bị bắt khẩn cấp, Tuấn “chợ” và Nam “Ngân” suốt ngày bị điệu lên công an để điều trần về các vụ việc liên quan, các đối tượng có tài sản hay lợi ích dính dáng tới thì đếm chả xuể. Số tiền thất thoát lên cao kinh khủng, hàng loạt đối tượng bị cấm xuất cảnh để phục vụ điều tra. BHH bị bắt thì Quang A lại tạm bỏ con thuyền VPBank mà quay lại với 3C thuở trước…
Nguyễn Quang A và các nhân viên 3C cũ – 2019
Nhưng Quang A không phải là người điều hành tốt, nhất là những lúc sóng to gió lớn, 3C cứ thế chìm dần, các anh tài chạy mỗi người một phương. Bản thân anh A cũng lúc thì quay về Chủ tịch VP Bank, lúc thì tập trung vào Viện nghiên cứu và phát triển (IDS) – nơi có 16 trí thức độc lập có tiếng tăm tập hợp lại, tổ chức chủ yếu là các seminar, nhưng rồi đến 2009 nó bị giải thể mà “giang hồ” đều cho rằng do thủ tướng lúc đó là Nguyễn Tấn Dũng quyết như vậy. Có thể nói rằng bác Quang A cũng là một trí thức tiến bộ khả kính, nhưng khá giống một số vị đấu tranh dân chủ khác, chả có cương lĩnh hay kế hoạch gì “nét” cả – cũng giống cách xưa nay anh vẫn từng kinh doanh, và có lẽ sẽ chẳng đi đến đâu. Còn 3C vì hết “anh hùng hào kiệt” rồi nên có một đàn em học ở Hung về muốn thò tay thôn tính, nhưng rồi kế hoạch không thành, việc triển khai tiếp tục được giao cho một chú em tên Hưng học Bách khoa trong nước điều hành – thực chất là thả nổi, muốn làm gì thì làm. Thế nào tay mơ ấy lại kinh doanh rất có duyên, đầu tiên là triển khai các cửa hàng bán thiết bị máy tính, viễn thông cũng đủ nuôi quân tốt. Sau nữa Hưng cho quân bám sát bên điện lực để tham gia cung cấp thiết bị chuyên ngành, thế nào mà trở thành một nhà cung cấp có số má bậc nhất đối với EVN trong lĩnh vực điện cao thế 500kV, tất nhiên đó là ngành mũi nhọn, ngoài ra 3C vẫn còn duy trì được mảng viễn thông và tin học ngày nào. Ngày nay Đỗ Duy Hưng (1971) là Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ 3C, công ty rất vững mạnh, duy chỉ có cái tiếng tăm thì quả là không thể bằng được một góc 3C của những năm tháng “ra đời trong cách mạng”…
Đỗ Duy Hưng (bên phải) và người tiền nhiệm ở 3C Ngô Trung Sơn
Chú thích:
Chế độ Rúp chuyển nhượng (1964 – 1991).
Đây thực ra là Hội đồng tương trợ kinh tế, được viết tắt COMECON (Council of Mutual Economic Assistance), thành viên là các nước XHCN năm 1949 gồm Bulgaria, Tiệp Khắc, Hungary, Ba Lan, Romania, Liên Xô, Albania, Đức tham gia 1950, Mông Cổ 1962, Cuba 1972, Việt Nam 1978… Các thành viên của SEV đã ký Hiệp định thanh toán nhiều bên bằng Rúp chuyển khoản 1963. Đồng thời thành lập Ngân hàng hợp tác quốc tế MBES để theo dõi và thực hiện quá trình. Hiệp định có hiệu lực từ năm 1964 (1 Rúp = 1,5 USD).
Cơ chế sử dụng Rúp chuyển nhượng tương tự như SDR là loại tiền ghi sổ dùng để ghi chép, hạch toán, bù trừ giữa các thành viên trong khối SEV. Khi hệ thống XHCN tan rã thì khối SEV cũng không còn nữa, Rúp chuyển nhượng cũng chấm dứt sau 27 năm tồn tại vào năm 1991.
SEV – Hội đồng tương trợ kinh tế, có logo và cờ hẳn hoi như sau:
Anle20's Blog 