Vùng cao Y Tý hiện lên như một bức tranh với sương mây vờn trên các đỉnh núi và ruộng bậc thang xanh rì.
Nằm ở độ cao 2.000 m so với mực nước biển, xã Y Tý, huyện Bát Xát là điểm săn mây thu hút nhiều du khách và nhiếp ảnh gia. Ảnh: LuuTruong Giang/Shutterstock.
Vượt hàng trăm km từ Hà Nội, đường lên Y Tý khá ngoằn ngoèo. Theo cùng những bánh xe là vạt mây mờ ảo vờn quanh núi, những ngôi nhà thấp thoáng trong sương. Như bao nơi ở vùng Tây Bắc, Y Tý mang vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ… Ảnh: Luna Linghting/Shutterstock.
Đặc trưng của vùng cao Y Tý là mây. Mái nhà của người Hà Nhì lúc biến mất trong mây trắng bồng bềnh, lúc ẩn hiện mờ ảo như những cây nấm giữa khu vườn cổ tích. Tất cả khoảnh khắc ấy diễn ra rất nhanh, rồi nhấn chìm vạn vật trong màu trắng muốt của mây.Ảnh: Nguyen Quang Ngoc Tonkin/Shutterstock.
Cách thành phố Lào Cai khoảng 80 km, ngày nay, hạ tầng giao thông đến Y Tý đã được nâng cấp, thuận lợi phát triển du lịch. Thế nhưng, mảnh đất ấy dường như vẫn còn tách biệt với sự xô bồ bên ngoài. Ban ngày người dân Hà Nhì lên rẫy, ban đêm ấm cúng quây quần bên bữa cơm gia đình dưới mái nhà trình tường.
Nhà trình tường là kiến trúc vô cùng độc đáo của các dân tộc cùng cao ở cực Bắc. Trong khi nhà của người Dao, Mông có hình chữ nhật còn của người Hà Nhì thì hình vuông, có tường rất dày và cửa sổ nhỏ để giữ ấm trong mùa đông giá lạnh mà mùa hè vẫn mát mẻ. Trong nhà tối, luôn có bếp lửa cháy âm ỉ quanh năm nên trước cửa nhà bao giờ cũng có một đống củi cao.Ảnh: Nguyen Quang Ngoc Tonkin/Shutterstock.
Vào mùa “săn mây”, tháng 9 đến tháng 4 hàng năm, Y Tý dường như luôn được bao trùm trong những biển mây bồng bềnh, trắng xóa. Mây trắng giăng khắp thung lũng, quấn quanh núi đồi, sà xuống những con đường lên nương. Càng lên cao, mây càng nhiều, cùng ánh nắng ban mai lan khắp núi rừng. Mây trong nắng lấp loáng ánh bạc, được gió thổi trôi bồng bềnh. Ảnh: Vietnam Stock Images/Shutterstock.
Con đường băng qua ruộng lúa như được nối với biển mây. Du khách tới đây như được bước gần hơn với bầu trời, hít căng lồng ngực không khí trong lành, lành lạnh của vùng cao. Ảnh: Vietnam Stock Images/Shutterstock.
Ngoài mùa săn mây, du khách có thể đến Y Tý vào mùa lúa chín tháng 8 – 9 và mùa hoa cải vàng từ tháng 12 đến sau tết âm lịch. Ảnh: Jimmy Tran/Shutterstock.
Chuyên mục Tư vấn do Vietravel phối hợp cùng VnExpress thực hiện, nhằm giới thiệu đến quý độc giả các điểm đến, đi đâu, ăn gì và kinh nghiệm du lịch. Để cập nhật thêm thông tin và những chương trình du lịch chất lượng cao với ưu đãi hấp dẫn, vui lòng vui truy cập tại đây hoặc hotline: 19001839.
Ngủ là thời gian tốt nhất để cơ thể nghỉ ngơi và phục hồi sức khỏe thể chất cũng như tinh thần. Vậy nằm ngửa, nằm sấp, nằm nghiêng trái, nghiêng phải… tư thế ngủ nào là tốt nhất cho sức khỏe?
Theo các nhà khoa học và các bác sĩ thì nằm nghiêng về bên trái được cho là tư thế ngủ có lợi nhất. Và dưới đây là 6 lý do tại sao tư thế ngủ này lại có lợi nhất cho sức khỏe.
1. Ngủ nghiêng về bên trái tốt cho hệ bạch huyết
Theo y học cổ truyền Ấn Độ, hệ bạch huyết tập trung nhiều ở phía bên trái cơ thể. Ngủ nghiêng về bên trái giúp hệ bạch huyết lưu thông và đào thải chất thải đi qua hệ bạch huyết hiệu quả hơn. Các nghiên cứu phương Tây cũng chỉ ra rằng nghiêng về bên trái có thể giúp loại bỏ chất thải ra khỏi não. Ngược lại, ngủ bên phải có thể khiến hệ bạch huyết làm việc không hiệu quả.
2. Ngủ nghiêng về bên trái giúp cải thiện tiêu hóa
Khi nằm ngủ nghiêng về bên trái, thức ăn sẽ dễ dàng di chuyển từ ruột già vào phần ruột già xuống (đại tràng xuống). Đồng thời, ngủ ở phía này cho phép dạ dày và tuyến tụy được treo tự nhiên. Điều này giúp kiểm soát enzyme tuyến tụy và quá trình tiêu hóa khác tốt hơn.
3. Ngủ nghiêng về bên trái tốt cho tim
Các bác sĩ luôn khuyến khích các bà bầu ngủ nghiêng về bên trái để cải thiện lưu thông máu tới tim. Và dù bạn không mang thai hoặc không phải là phụ nữ, ngủ bên trái có thể giảm bớt áp lực cho tim bởi vì trọng lực có thể tạo thuận lợi cho việc lưu thông động mạch chủ từ tim và hệ bạch huyết. Tuy nhiên, vẫn có nhiều ý kiến trái chiều bàn luận quanh chủ đề ngủ nghiêng về bên trái hay bên phải tốt cho tim hơn.
4. Ngủ nghiêng về bên trái tốt cho bà bầu
Ngủ nghiêng về bên trái không chỉ giúp cải thiện hệ tuần hoàn của phụ nữ có thai mà còn giảm áp lực ở lưng và giữ cho tử cung co giãn không ảnh hưởng đến gan. Máu cũng sẽ được lưu thông tới tử cung, thận và bào thai khi bà bầu nằm bên phía trái.
5. Ngủ nghiêng về bên trái giúp giảm chứng ợ nóng
Một nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Clinical Gastroenterology cho biết nằm nghiêng về bên trái có thể làm giảm triệu chứng trào ngược axit. Lý do là bởi vì dạ dày của chúng ta nằm ở phía bên trái. Nếu nằm ở phía bên phải, bạn sẽ dễ bị axit trào ngược hơn. Với những ai bị chứng ợ nóng sau ăn thường xuyên, hãy thay đổi thói quen nằm nghỉ. Tốt nhất, không nên nằm ngay sau khi ăn xong. Bạn nên đi lại nhẹ nhàng ít nhất 10 phút, sau đó ngồi hoặc nằm nghiêng về bên trái.
6. Ngủ nghiêng về bên trái giúp giảm đau lưng
Nếu bạn bị đau lưng lâu ngày, bạn nên chú ý đến tư thế ngủ đêm của mình. Ngủ nghiêng sẽ giúp giảm bớt áp lực lên xương cột sống. Do đó, bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn, ngủ ngon giấc hơn và không bị đau lưng ê ẩm vào mỗi buổi sáng. Chú ý:
Trong khi có nhiều ý kiến trái chiều về tư thế ngủ tốt cho sức khỏe, việc ngủ nghiêng về bên trái có thể không hoàn toàn tốt cho tất cả mọi người, đặc biệt là những người bị mắc bệnh tim, người mắc chứng ngưng thở, người bị bệnh tăng nhãn áp, người mắc hội chứng ống cổ tay… Nếu bạn ngủ không ngon giấc và bị mất ngủ kinh niên, tốt nhất bạn nên đi khám sức khỏe và tham khảo ý kiến bác sĩ về tư thế ngủ.
Hồ Chí Minh và Mao Trạch Đông nghỉ mát tắm biển Bắc Đới Hà (北戴河). Hình chụp tháng 8/1960. Nguồn: Artron.net
Hồ Chí Minh là một chính khách cộng sản nổi trội trong lịch sử đương đại Việt Nam, tên tuổi của ông có nhiều ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy và tình cảm đa dạng của nhiều thế hệ người dân nước Việt kể từ năm 1945 đến nay. Mặc dù tính đến ngày 2/9 này ông đã qua đời 51 năm, nhưng ảnh hưởng chính trị của ông vẫn sống mãi trong sự nghiệp của đảng CSVN. Do vậy, tên tuổi và hình bóng của ông vẫn luôn luôn hiện hữu sáng chói trong cuộc sống của những người dân sống dưới sự lãnh đạo của đảng do ông thành lập.
Năm 2020 này cái tên của ông còn được xuất hiện với tần suất cao hơn cả mức bình thường, bởi những ngày lễ lớn năm nay của đất nước đều có liên quan đến cái tên Hồ Chí Minh. Trong lễ kỷ niệm 130 năm ngày sinh của ông trong tháng Năm vừa qua, tất cả những lời hoa mỹ nhất của ngôn từ tiếng Việt lại được sử dụng tối đa để vinh danh ông: “Vị cha già của dân tộc, Lãnh tụ thiên tài, Người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới, Người chiến sĩ Cộng sản quốc tế mẫu mực, Người bạn thân thiết của các dân tộc yêu chuộng hòa bình và tiến bộ xã hội trên toàn thế giới”. (1)
Lúc sinh thời Hồ Chí Minh từng nói,“ở đời, ai cũng là người thường, không có ai là thần thánh, nghĩa là ‘nhân vô thập toàn‘, không có ai là hoàn toàn. Đã sống ở đời thì ai cũng có khuyết điểm”. (2) Ông thường dạy những người khác tránh vướng vào các khuyết điểm của người trần tục nhưng ông cũng phải tự nhận bản thân có hai khuyết điểm lớn là hút thuốc lá và không lấy vợ. Vì vậy những người viết bài này muốn tìm hiểu, ông thật sự có phải là con người hoàn mỹ như được ca tụng không.
Qua việc lĩnh hội hàng loạt bài báo, những mẩu chuyện viết về ông, những người viết bài này lại có những nhận thức trái ngược với sự kiên trì định hướng dự luận của đảng. Đó là Hồ Chí Minh thật sự không phải là một thánh nhân như đảng đã dày công tuyên truyền. Một người có học vấn bình thường, có tư duy độc lập và miễn dịch với thông tin một chiều có thể dễ dàng nhận thấy ông là một con người đầy mâu thuẫn, sự mâu thuẫn của ông thể hiện trong lý luận, giữa lý luận và thực tiễn và cuộc đời ông là cả một bi kịch mà những người cuồng tín cũng khó noi theo.
Trong bài viết này, chúng tôi xin phép được đề cập đến một số khía cạnh mà ông được ca tụng như kể trên, và xin lấy cụm từ “thiên tài” làm cơ sở để xem xét các tài năng thiên bẩm của ông. Vậy thiên tài là gì? Theo Wikipedia, thiên tài là một danh từ dùng để nói về điều gì đó hoặc ai đó thông minh một cách xuất sắc, làm việc một cách xuất sắc hoặc đạt được thành tựu vĩ đại. Thiên tài không phải là người có đầu óc sáng tạo và thông minh bình thường. Chữ thiên tài thường gắn liền với những thành tựu chưa từng thấy bao giờ. Thiên tài là một người có năng khiếu, năng lực bẩm sinh hoặc có thành tựu vượt xa bất cứ những người nào khác trong cùng một lĩnh vực.
Để tìm hiểu, bài viết này xin dẫn dắt người đọc vào thời kỳ Hồ Chí Minh đã bước ra vũ đài chính trị đất nước sau khi cướp được chính quyền vào mùa thu 75 năm trước và trình diễn tài năng suốt 24 năm tròn.
Mở đầu bản Tuyên ngôn độc lập, được ông trình bày trước toàn dân ông đã trích dẫn Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của nước Mỹ và bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 để lên án thực dân Pháp đã vi phạm các quyền căn bản ấy trong suốt thời gian đô hộ đất nước Việt Nam: “Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào”, nhưng ngay sau đó không lâu “Võ Nguyên Giáp thay mặt Hồ Chí Minh, Chủ tịch Chính phủ Cách mạng Lâm thời, ban hành các sắc lệnh giải tán một số đảng phái,với lý do các đảng này tư thông với ngoại quốc, làm phương hại đến nền độc lập Việt Nam (như Việt Nam Quốc xã, Đại Việt Quốc dân đảng…) nhằm kịp thời trừng trị bọn phản cách mạng, bảo vệ chính quyền non trẻ đồng thời giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác cho nhân dân, đồng thời Chủ tịch Hồ Chí Minh cho phép Ty Liêm phóng có thể bắt những người bị coi là nguy hiểm cho nền độc lập của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Cùng với đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh giải tán các nghiệp đoàn để kiểm soát nền kinh tế”. (3)
Cũng dễ hiểu, cướp chính quyền là công của Việt Minh, thành quả đó không thể chia xẻ cho những đảng phái ngồi mát muốn ăn bát vàng. Vì vậy trong giai đoạn mới hình thành, để có tính chính danh, Hồ Chí Minh tạm thời đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu với sự thực hiện triệt để chính sách đại đoàn kết dân tộc bằng cách mở rộng các thành phần trong Chính phủ và Quốc hội nhưng những người của các đảng phái khác “chẳng có chức trách cụ thể gì, không bao giờ được tham dự bất cứ buổi họp nào của Nội các”. Là người cộng sản ông hoàn toàn không muốn đa nguyên chính trị, vì vậy ông giao cho Võ Nguyên Giáp và Trần Quốc Hoàn “nhiệm vụ vô hiệu hóa các cuộc biểu tình do Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội tổ chức nhằm chấm dứt hoạt động tuyên truyền của các đảng phái này trong dân chúng”.
Những đảng phái này cũng là những tổ chức của những người yêu nước nhưng vì không cùng quan điểm chính trị cho nên không thể nào cạnh tranh trong nghị trường được với đảng có thủ lĩnh là một ngưởi “được đào tạo chính quy về chủ nghĩa Marx, tuyên truyền và khởi nghĩa vũ trang”. Mặc dù ông trả lời các nhà báo nước ngoài sau kết quả cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của Việt Nam: “Trong một nước dân chủ thì mọi người đều có tự do tin tưởng, tự do tổ chức. Nhưng vì hoàn cảnh và trách nhiệm, tôi phải đứng ra ngoài mọi đảng phái”. (4)
Nói thì vậy nhưng không phải vậy, sự đứng ngoài của ông được chứng minh khi ông đang thăm Pháp vào mùa hè năm 1946 thì “Võ Nguyên Giáp bắt đầu chiến dịch trấn áp tất cả các đảng phái đối lập được Việt Minh coi là nguy hiểm như Việt Quốc, Việt Cách, Đại Việt, những người Trotskist, lực lượng chính trị Công giáo… bằng lực lượng công an và quân đội do Việt Minh kiểm soát với sự giúp đỡ của nhà cầm quyền Pháp. Ông cũng sử dụng các sĩ quan Nhật Bản trốn tại Việt Nam và một số vũ khí do Pháp cung cấp cho chiến dịch này”. Như vậy, bắt đầu từ đây Hồ Chí Minh thật ra chỉ kiên trì đấu tranh vì độc lập, tự do độc quyền lãnh đạo đất nước cho ông và đảng ông mà thôi.
Ông trả lời các nhà báo trong buổi phỏng vấn kể trên: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho đất nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”. Để đất nước hoàn toàn độc lập, cần có một chính phủ có đường lối độc lập nhưng để giữ được chính quyền và chống được giặc Pháp ông đã cầu cạnh đến sự giúp đỡ của Trung Quốc, Liên Xô, mặc dù ông đã từng “xem những đảng phái quốc gia thân Trung Hoa Dân quốc như Việt Cách, Việt Quốc là bọn quốc gia giả hiệu, đầy tớ của Trung Hoa Quốc dân Đảng và không có liên hệ gì với nhân dân Việt Nam“.
Vào thời điểm từ năm 1945 – 1946, lập trường tư tưởng của Hồ Chí Minh thật sự không vững vàng, ông muốn ngả theo Mỹ để ngăn cản Pháp quay trở lại chiếm Đông Dương: “Ông tìm cách làm Mỹ tin rằng ông không phải là một phái viên của Quốc tế Cộng sản mà là một người Quốc gia – Xã hội mong muốn giải thoát đất nước khỏi ách đô hộ của ngoại bang” (5). Ông nợ Liên Xô vì sự đào tạo của họ nhưng ông đã trả lại bằng 15 năm công tác đảng, và không có bất cứ cam kết nào khác với Liên Xô“. (4) và “đặt nhiều tin tưởng vào sự giúp đỡ của Mỹ trước khi có thể hy vọng vào sự giúp đỡ của Liên Xô“ (5).
Lịch sử Việt Nam chắc chắn sẽ rẽ theo một hướng đi khác tốt đẹp hơn, giá như vào thời điểm đó Tổng thống Mỹ Harry Truman không bị gốc gác con người Hồ Chí Minh ám ảnh, mà tiếp tục liên lạc, giúp đỡ nhà nước Việt Nam mới được thành lập và như vậy sẽ không có Chiến tranh Đông Dương cũng như lịch sử thế giới sẽ không xuất hiện cụm từ Chiến tranh Việt Nam. Thế mới biết sự sai lầm về đường lối của nguyên thủ quốc gia mang lại cho đất nước những hậu quả tai hại như thế nào.
Trên thế giới thì như vậy, trong nước giới trung lưu cũng không ưa cộng sản “nên ông phải làm mọi cách để gạt bỏ cái nhãn hiệu nói trên” (4) bằng cách cho đảng ông rút vào hoạt động bí mật nhằm bảo toàn lực lượng và mở rộng khối đoàn kết dân tộc. Trong tình thế đơn độc chống chọi với quân đội Pháp, khiến cho Hồ Chí Minh hồi tâm quay lại với những người cộng sản quốc tế của mình.
Sau khi nước Công hòa Nhân dân Trung hoa ra đời thì hơn hai tháng sau Hồ Chí Minh đã bí mật sang Trung Quốc để nhờ nối mối quan hệ với các nước cộng sản qua sự giới thiệu của Mao Trạch Đông. Chuyến đi này “có ý nghĩa đặc biệt, nhất là trong vấn đề Trung Quốc và Liên Xô hỗ trợ chính phủ Bắc Việt Nam phát triển chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam và chống Pháp“. (6)
Và sau khi Stalin giao cho Trung Quốc nhiệm vụ giúp đỡ Việt Nam thì bắt đầu từ đây “hệ lụy đã nằm lại sâu bền trong vô thức đảng viên cộng sản Việt Nam: vị trí đàn em, bên dưới, yên phận biết ơn đã thành nền móng cho một tư thế ứng xử với Trung Quốc. Xuân Trường cho biết Bác nhà mình chủ động khẳng định với Bác Mao quan hệ môi răng giữa Việt Nam và Trung Quốc“ và “chính Bác tự nguyện nhận mình chỉ nêu ra được có tác phong, còn tư tưởng, lý luận thì để cho Mao Chủ tịch” (7).
Sau khi đã được cộng đồng các nước XHCN công nhận và giúp đỡ vật chất, Hồ Chí Minh đã tổ chức đại hội đảng toàn quốc lần 2 và quyết định đưa đảng của ông hoạt động công khai trở lại với tên mới là đảng Lao động Việt Nam và “khởi xướng Cải cách ruộng đất nhằm xóa bỏ văn hóa phong kiến, tiêu diệt các thành phần bị xem là “bóc lột”, “phản quốc” (những người theo Pháp, chống lại đất nước), “phản động” (chống lại chính quyền) như địa chủ, Việt gian, cường hào, các đảng đối lập… để lập lại công bằng xã hội, đồng thời thiết lập nền chuyên chính vô sản nhằm tiến lên chủ nghĩa xã hội một cách nhanh chóng” (6) .
Để đẹp lòng phe XHCN, “tháng 10 năm 1952, Hồ Chí Minh đã gửi bản ‘chương trình cải cách ruộng đất của Đảng Lao động Việt Nam‘ cho Stalin để ‘đề nghị xem xét và cho chỉ dẫn‘ và cho biết chương trình hành động được lập bởi chính ông dưới sự giúp đỡ của Lưu Thiếu Kỳ“. Cuộc Cải cách ruộng đất (CCRĐ) đã diễn ra dưới sự chỉ đạo chặt chẽ của Trung Quốc khiến cho Hồ Chí Minh “buộc phải thay đổi đường lốidẫn ta đến sai lầm trong cải cách rưộng đất”. (8).
Mặc dù trong CCRĐ ông không ủng hộ việc xử bắn bà Nguyễn thị Năm, nhưng do sợ mất lập trường trước cố vấn Trung Quốc nên ông nói: “Thôi, tôi theo đa số chứ tôi vẫn cứ cho là không phải”. Tuy “cứ cho là không phải” nhưng ông vẫn dành thời gian hiếm hoi đến tận nơi để theo dõi buổi đấu tố bà Cát Hanh Long để sau đó viết bài báo “Địa chủ ác ghê” với bút danh C.B. đăng trên báo Cứu quốc.
Như vậy chặng thời gian từ khi phát ngôn câu “Người Pháp nói không nên đánh vào đàn bà, dù chỉ đánh bằng một cành hoa” đến khi viết đăng bài báo này mà nhân vật bị kết tội đã từng được Hồ Chí Minh ca ngợi trước đó trong báo cáo chính trị tại đại hội đảng toàn quốc lần thứ 2 là “Những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ” thể hiện một sự băng hoại nhân cách của con người mà đảng không tiếc lời ca tụng.
Bài báo Địa chủ ác ghê của tác giả C.B. mà sau này mọi người đều biết đó là HCM. Ảnh trên mạng
Ngay bản thân Hồ chí Minh đường đường là “cha già dân tộc“ nhưng vì đã chấp nhận thần phục nên cũng không được để yên: “Họ ‘sửa‘ khá nhiều nên Bác đau lòng: Bao nhiêu nhân sĩ Bác lôi kéo tranh thủ, sau đó phải gạt hết, có những người còn bị đấu tố nữa”. Để rồi con người “đại nhân, đại trí“ này đã khóc thú nhận sai lầm trước quốc dân (9).
Với sự nỗ lực vượt bậc Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo những gì ông được đào tạo ở Liên Xô (cũ) cùng kinh nghiệm những năm hoạt động ở nước ngoài vào thực tiễn ở Việt Nam và đã thành công góp phần gây ảnh hưởng CNCS ra toàn thế giới, nhưng sau khi giải phóng miền Bắc thì việc kinh bang tế thế của ông không có gì nổi trội, cũng có thể do hình thái kinh tế – xã hội mới đã kìm hãm tài năng của ông.
Nhằm khôi phục kinh tế sau khi đã giải phóng miền Bắc, Hồ Chí Minh vẫn lấy cảm hứng từ các kinh nghiệm xây dựng đất nước của Trung Quốc, khiến cho đảng lại mắc tiếp sai lầm. “Đánh thuế công thương nghiệp, cải tạo tư sản cũng là do Trung Quốc đề ra. Hậu quả là hơn một triệu người di cư vào Nam. Ta đổ tội cho Pháp, Mỹ điều đó chỉ đúng một phần nào, còn là do ta làm vội, làm ẩu, đánh tràn lan hết. Không phải địa chủ mà phú nông, thậm chí trung nông cũng bị đánh. Đảng viên nhiều người tốt cũng bị đánh. Kết quả của những chính sách cải cách lúc đó là như thế”. (8)
Theo “Giọt nước trong biển cả“ của Hoàng Văn Hoan, thì ngay sau năm 1954 theo yêu cầu của Hồ Chí Minh, Trung Quốc đã đưa người và các thiết bị kỹ thuật sang giúp Việt Nam khôi phục kinh tế sau chiến tranh, cũng như xây dựng một nền kinh tế tương đối toàn diện để làm cơ sở vật chất, thực hiện tư lực cánh sinh cũng như viện trợ các loại hàng hóa dùng để chi viện tiền tuyến và giải quyết đời sống cho nhân dân, khiến cho ông từng khẳng định: “Bác tuyệt đối tín nhiệm các cố vấn Trung Quốc” và “Tinh thần quốc tế cao cả đó và tình thân ái của nhân dân Trung Quốc đối với nhân dân Việt Nam làm chúng ta rất cảm động và biết ơn”. (10)
Trong các chuyến đi thăm Trung Quốc, Hồ Chí Minh thường thấy sự nghiệp xây dựng CNXH ở đó là tấm gương lớn để Việt Nam noi theo và học tập. Các phong trào thi đua với các điển hình tiên tiến ở Trung Quốc đã gây ấn tượng với Hồ Chí Minh và tại miền Bắc cũng nở rộ các phong trào thi đua “Gió Đại Phong, Sóng Duyên Hải”. Và khi các chiến lược của Mao nhằm bẫy những người có quan điểm trái ngược với đảng lộ mình, thì “Hồ Chí Minh dùng bút danh Trần Lực, đăng một bài trên báo Nhân dân ngày 16 tháng 9 năm 1957 với tựa đề ‘Đập tan tư tưởng hữu khuynh‘, lên án đó là tư tưởng độc hại và dễ lan tràn như cỏ dại, sau đó Phong trào Nhân Văn – Giai Phẩm bị dập tắt”. (11)
Hồ Chí Minh nêu ra mục đích xây dựng xã hội mới vì “Chủ nghĩa xã hội là làm cho mọi người dân được ấm no, hạnh phúc và học hành tiến bộ” (12) và để mọi người thấy rõ con đường tất yếu của đất nước, ông còn viết các bài báo nêu lên cảnh sống khổ cực của tầng lớp dân nghèo trong chế độ tư bản với các bút danh khác nhau, trong số đó có một bài viết được ông chơi chữ với nhan đề ‘Mỹ mà không đẹp‘ (13).
Vậy trong thực tế người dân miền Bắc thời đó được sống ra sao? Dưới thời ông vào buổi tối hàng ngày tổ trưởng dân phố đến từng nhà để chủ hộ khai báo vào sổ tạm trú tạm vắng của khu vực. Đi đâu phải có giấy Thông hành và chủ nghĩa lý lịch đã gây ra sự bất bình đẳng xã hội, làm thui chột nhiều khát vọng và hoài bão đẹp của nhiều thế hệ thanh niên không nằm trong thành phần cốt cán của chế độ, mặc dù ông đã nói: “Chính phủ không để tâm moi ra những tội cũ để đem ra làm án mới làm gì” (14).
Dưới nền kinh tế kế hoạch hóa mà ông theo đuổi qua “mô hình kinh tế tự cung tự cấp ở miền Bắc, đồng thời hạ thấp vai trò của viện trợ nước ngoài mà chủ yếu đến từ Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa khác”, cũng như bỏ ngoài tai ý kiến của các chuyên gia đề xuất Việt Nam nên tham gia vào Hội đồng Tương trợ Kinh tế của khối các nước cộng sản (15), ông đề ra khẩu hiệu: “Nhanh, nhiều, tốt, rẻ” để thúc đẩy sản xuất. Bốn tiêu chí này đứng cạnh nhau thể hiện sự mâu thuẫn của việc duy ý chí, chữ tốtđối lập với ba chữ đứng ở vế bên kia. Nền kinh tế Việt Nam lúc đó phụ thuộc phần lớn vào năng suất lao động thủ công, vậy nếu coi trọng vế này thì phải chỉnh sửa vế kia, không thể nào đáp ứng cả bốn tiêu chí trong cùng một mong muốn.
Rồi sau đó ông lại kêu gọi tinh thần yêu nước của người dân: “Mỗi người làm việc bằng hai, vì đồng bào miền Nam ruột thịt”. Mặc dù tinh thần và khí thế cách mạng cao như vậy nhưng người tiêu dùng thời gian đó bước vào cửa hàng Bách hóa Tổng hợp, cửa hàng siêu thị lớn nhất Hà Nội, nơi thể hiện bộ mặt phồn vinh của chế độ nằm ở góc phố Tràng Tiền và Hàng Bài, khó có thể mua được các mặt hàng phục vụ đời sống thiết yếu. Phần lớn những mặt hàng bày trên giá điều có kèm theo dòng chữ “HÀNG MẪU KHÔNG BÁN”, chúng được trang trí để làm giảm bớt sự trống trải hàng hóa của cửa hàng và chỉ được bán theo tiêu chuẩn phân phối và giấy giới thiệu.
Ngày nay những ai muốn hiểu rõ một phần mô hình cái thiên đường XHCN dưới thời đại Hồ Chí Minh xin hãy ghé thăm khu nhà tập thể của nhà máy Văn phòng phẩm Hồng Hà tại ngõ 190 phố Lò Đúc, Hà Nội. Nơi đây người dân bước ra khỏi cánh cửa căn phòng duy nhất của cả gia đình là được tiếp xúc ngay với môi trường cộng cộng, để mọi người có ý thức thực hành, hướng lên XHCN qua các sự chung đụng từ hành lang, khu bếp, khu vệ sinh, khu nhà tắm của mỗi tầng nhà.
Và thành quả “Đường lên hạnh phúc rộng thênh thênh” của ông được thể hiện rõ nét ngắn gọn qua đoạn phim thời sự dài gần 8 phút (phút thứ 36,47- 44,09) trong chương trình Giai điệu tự hào tháng 10 năm 2019, với tiêu đề ‘Đi giữa biển vàng‘của Đài truyền hình Việt Nam, đoạn phim được mở đầu bằng câu nói “Có một thời như thế!” và kết thúc bằng câu: “Có một thời bao cấp như vậy!” (16). Với “cái đói trường kỳ khiến mỗi suy nghĩ của một ngày chỉ xoay quanh vấn đề miếng ăn”, thì làm sao những người dân của ông với tinh thần làm chủ tập thể có thể đem hết sức mình ra để cống hiến cho chế độ được.
Sau 9 năm ông điều hành công cuộc xây dựng cơ sở vật chất cho chặng đường tiến lên CNXH, thì tại Hội nghị trung ương 9 “chuyên gia kinh tế Bùi Công Trừng đã giải thích rằng tình hình kinh tế Việt Nam DCCH là cực kỳ căng thẳng”. (15) vì vậy năm 1966 ông không còn lạc quan cách mạng được nữa, mà đã huấn thị thuộc cấp của ông: “Không sợ thiếu chỉ sợ phân chia không công bằng; Không sợ nghèo, chỉsợ lòng dân không yên” (17).
Như vậy giữa không sợ và chỉ sợ có một khoảng cách lớn về trách nhiệm, nó làm cho những người ‘đầy tớ của dân‘ dù mẫn cán đến đâu cũng ưu tiên lo thi hành những gì chỉ sợ trước và những gì không sợlà nhiệm vụ thứ yếu. Vì vậy chính phủ của ông chỉ lo sao cho người dân luôn phụ thuộc kinh tế vào nhà nước bằng cách phân chia tiêu chuẩn theo chế độ tem phiếu. Do đó mới xảy ra hiện tượng ngăn sông cấm chợ, cửa quyền trong lưu thông phân phối “mua như xin, bán như cho”.
Đọc qua câu nói nêu trên của ông người ta sẽ thấy vế thứ hai có sự mâu thuẫn. Bởi đã nghèo đói thì lòng sao yên được. Nhưng trên thực tế thì hoàn toàn ngược lại. Dân đói thì dễ trị cho nên ông và đảng “không sợ nghèo” và đã thành công trong vấn đề bần cùng hóa xã hội miền Bắc thời bấy giờ và cả Việt Nam sau năm 1975 qua việc kiểm soát được từng cái dạ dày của người dân. Do nắm được nguyên lý “Vật chất quyết định ý thức” (Karl Marx) cùng với việc thắt chặt chuyên chính vô sản, Hồ Chí Minh và ban lãnh đạo đảng đã hóa giải được cái “chỉ sợ” trong vế thứ hai của câu nó đó.
Năm 1946 Hồ Chí Minh đã gửi thư cho đồng bào Nam Bộ, trong thư của ông có đoạn: “Năm ngón tay cũng có ngón vắn ngón dài. Nhưng vắn dài đều họp nhau lại nơi bàn tay. Trong mấy triệu người cũng có người thế này thế khác nhưng thế này hay thế khác đều dòng dõi của tổ tiên ta” và “Đối với những đồng bào lạc lối lầm đường, ta phải lấy tình thân ái mà cảm hoá họ”. Như vậy, mặc nhiên ông thừa nhận một xã hội bao gồm nhiều thành phần dân chúng với các trình độ nhận thức, các tập tục và các quan điểm chính trị khác nhau. Nhưng những gì người ta thấy được rõ ràng ông không muốn trong đàn cừu mà ông chăn dắt xuất hiện những con cừu đen.
Trong phong trào Thực hiện nếp sống mới thời đó những thanh niên mặc áo kẻ ca rô, quần không ly hoặc ống tuýp, tóc dài đít vịt đã là những cái gai trong mắt nhà chức trách. Vì vậy việc dập tắt cuộc nổi dậy của người dân Quỳnh Lưu, Nghệ An năm 1956, thanh trừng các văn nghệ sĩ trong phong trào Nhân Văn – Giai Phẩm, bắt giam tất cả những người liên quan đến chính quyền cũ, từ lý trưởng trở lên, trước khi xảy ra cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ ở miền Bắc và bắt giam không xét xử các nhân vật quan trọng của đảng và nhà nước trong vụ án ‘Xét lại chống Đảng‘ cũng là điều dễ hiểu.
Cũng qua vụ án Xét lại chống Đảng, người ta lại nhận thấy ông Hồ sống không có hậu. Ông biết những người đã sát cánh làm việc cùng ông trong những năm khó khăn gian khổ bị Lê Đức Thọ bắt giam nhưng ông không hề tìm hiểu và can thiệp. Trong những ngày trốn tránh Tàu Tưởng ông đã từng nghỉ tại nhà ông Vũ Đình Huỳnh, người thư ký của ông, và được gia đình này chăm sóc chu đáo. Ông biết sự việc nhưng ông im lặng. Sự im lặng của ông không chỉ gây ra sự sụp đổ niềm tin về vị thánh nhân của các đồng chí của ông, mà còn dẫn đến sự chia tay ý thức hệ cùng thần tượng của con trai ông Vũ Đình Huỳnh để rồi dẫn đến sự ra đời của cuốn hồi ký “Đêmgiữa ban ngày“. Cuốn sách là sự giã từ “ảo ảnh về một chủ nghĩa cộng sản được tô vẽ như là thiên đường dưới thế” của tác giả và phơi bày những “sự biến dạng của những người cộng sản” (18).
Với mục tiêu hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam và “giữ vững vị trí tiền đồn của chủ nghĩa xã hội ở Đông – Nam châu Á, ra sức góp phần tǎng cường lực lượng của phe xã hội chủ nghĩa và bảo vệ hòa bình ở Đông – Nam á và trên thế giới” (19), Hồ Chí Minh không chỉ huy động nhân-tài-vật lực của miền Bắc với tinh thần “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người” để chi viện cho miền Nam, mà khi chiến tranh lan rộng ra miền Bắc ông còn đề nghị các nước trong phe XHCN nhiệt tình giúp đỡ và giao cho một phó thủ tướng chuyên xách cặp đi xin viện trợ của các nước này. Do đó “Trong thời kỳ chống Mỹ, phần lớn vũ khí đạn dược và quân trang, quân dụng cũng do Trung Quốc cung cấp, gồm quần áo, thuốc men, y cụ và nhiều đại bác, xe tăng, thiết giáp, cao xạ, tên lửa, máy bay, tàu chiến, cùng các phụ tùng thay thế và dầu mỡ v.v… đủ trang bị cho hơn hai triệu quân đội Việt Nam và thường xuyên cung cấp đủ số đạn được và trang bị cần thiết cho việc tác chiến liên tục trên các chiến trường”. (10)
Cũng theo yêu cầu của Hồ Chí Minh, từ năm 1965 đến năm 1970, Trung Quốc “đã phái hơn ba mươi vạn bộ đội Trung Quốc gồm phòng không, công trình, đường sắt và hậu cần, mang theo toàn bộ vũ khí, trang bị, phương tiện, máy móc và vật liệu sang giúp Việt Nam” “làm cho đế quốc Mỹ không dám đưa quân trực tiếp đụng đến đất đai miền Bắc, để quân dân ta có điều kiện dốc sức vào cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam”. Cũng từ đó, do sự “tuyệt đối tín nhiệm” của ông đối với Trung Quốc, vòng kim cô Made in China đã dần dần được choàng lên đầu dân tộc Việt Nam. Yên tâm khi được chính phủ Trung Quốc chống lưng: “Bảy trăm triệu nhân dân Trung Quốc là hậu thuẫn vững mạnh của nhân dân Việt Nam, đất nước bao la của Trung Quốc là hậu phương chắc chắn của Việt Nam”.
Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi chống Mỹ cứu nước, trong đó ông viết: “Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do. Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn!”. Qua đó ông cũng xác định nhiệm vụ cho người dân dưới quyền ông: “Vì độc lập của Tổ quốc, vì nghĩa vụ đối với các dân tộc đang chống đế quốc Mỹ, toàn dân và toàn quân ta đoàn kết một lòng, không sợ hy sinh gian khổ, kiên quyết chiến đấu đến thắng lợi hoàn toàn”. (20) Như vậy đối với ông, người dân miền Bắc chỉ là những tên lính xung kích để mở mang ảnh hưởng của chủ nghĩa ông theo đuổi và là những viên gạch lát đường cho ông bước lên đài vinh quang thành người chiến sĩ cộng sản trên trường quốc tế.
Kể cũng lạ, là một chính khách lão luyện, giỏi về lý số, tiên đoán trước cả sự vận động của thế sự mà bậc đại trí của đảng lại ngây thơ chính trị không hiểu được dã tâm “Đánh Mỹ đến người Việt Nam cuối cùng” của Trung Quốc để nhằm biến mảnh đất hình chữ S này thành vùng kinh tế mới của họ. Và cũng thật là lạ, con người từng phê phán chủ trương cầu viện Nhật để giúp đánh đuổi Pháp của Phan Bội Châu là “Đuổi hổ cửa trước, rước beo cửa sau”, đã hiện thực hóa chủ trương này bằng hình thức tương tự lại được tôn vinh thành người anh hùng giải phóng dân tộc.
Musa đã tiêu tổng cộng 12,3 tấn vàng trong chuyến đi của ông từ Mali tới Mecca, làm lũng đoạn cả thị trường Ai Cập và Trung Đông thời điểm đó.
Ai là người giàu có nhất trong lịch sử nhân loại? Không, đó không phải là Jeff Bezos hay Bill Gates. Đó cũng không phải là Carnegie, Rockefeller, hay thậm chí là Augustus Caesar – mặc dù vị Hoàng đế La Mã cổ đại của chúng ta cũng đứng ở vị trí thứ hai.
Người giàu hơn Augustus Caesar chính là người giàu có nhất từng sống trên Trái Đất. Ông ta giàu đến nỗi khi mà ông ấy tiêu tiền, cả nền kinh tế của Ai Cập thời Trung Cổ lập tức bị lũng đoạn.
Với sự giàu có đến vô nghĩa của mình, người đàn ông này đã ban phát vàng bạc cho tất cả những người nghèo đói khốn cùng mà ông ấy gặp. Thật không may, lòng tốt ấy lại khiến thị trường vàng ở Ai Cập và cả Trung Đông tuột dốc không phanh suốt 12 năm.
Chúng ta đang nói về Mansa Musa, vị vua của Đế chế Mali, người cai trị Tây Phi từ năm 1312 đến khi qua đời vào năm 1337. Trong suốt thời gian trị vì trên ngôi báu, Musa đã tích lũy được một khối tài sản lớn đến mức các nhà sử học cũng không thể hiểu nổi.
Có lẽ sự giàu có của Đế chế Mali có được là từ những mỏ vàng tự nhiên ở Tây Phi. Ngoài ra, họ còn có những mỏ đồng và một nguồn vỏ sò vô tận (từng được sử dụng làm tiền tệ trong nhiều thế kỷ ở Châu Phi). Đế chế Mali cũng sở hữu rất nhiều nguồn nguyên liệu để tạo ra các mặt hàng được gọi là xa xỉ phẩm trong thời Trung Cổ bao như muối, gia vị, hạt cườm…
Nếu ước lượng sự giàu có của vua Musa ra tỷ giá hiện tại, ông ấy đã từng sở hữu một khối tài sản gấp đôi Jeff Bezos tương đương hơn 400 tỷ USD.
Một nhân vật huyền thoại nhưng ít người biết tới
Vua Musa sinh năm 1280 tại Đế quốc Mali. Ông thừa kế vương quốc khi hoàng đế Mansa Abu-Bakr thoái vị vào năm 1312 để bắt đầu cuộc thám hiểm xuyên Đại Tây Dương một đi không trở lại của mình.
Bản thân Musa sau này cũng tham gia vào một cuộc hành hương huyền thoại như vậy, và chính điều đó đã viết tên ông ấy vào lịch sử – một lịch sử không được biết đến nhiều bên ngoài Châu Phi.
Kathleen Berzock, người phụ trách Caravans of Gold, một cuộc triển lãm nhằm mục đích giới thiệu vai trò của các quốc gia Tây Phi thời Trung Cổ và các tác động của họ tới nền kinh tế và văn hóa của toàn cầu cho biết:
Trước các cuộc hành hương của Abu-Bakr và Musa, lịch sử Tây Phi từng là những bí ẩn không được nhiều người biết tới. Chúng ta ngày nay thường chỉ nhìn Châu Phi qua lăng kính của những cuộc trao đổi nô lệ xuyên Đại Tây Dương mà không biết rằng họ từng có những trang lịch sử dát vàng theo đúng nghĩa đen.
Lấy ví dụ Mali từng là một đế chế hết sức giàu có và thịnh vượng, một trung tâm thương mại và văn hóa có ảnh hưởng bao trùm lên cả khu vực Sahara và Tây Phi, lan sang tới cả Trung Đông và thậm chí tới Đông Á.
Trải dài 3.200 km từ bờ biển Đại Tây Dương, diện tích của Đế chế Mali rộng bằng 9 quốc gia Châu Phi ngày nay cộng lại, bao gồm Senegal, Gambia, Guinea-Bissau, Cote d’Ivoire, Burkina Faso, Mali, Niger, Mauritania, và Chad.
Trong thời gian trị vì của mình, vua Musa đã có công lớn trong việc mở rộng đế chế của mình lên gấp 3 lần. Ông ấy đã sáp nhập được 24 thành phố, bao gồm cả Timbuktu, vốn đã là một trung tâm học thuật và thương mại quan trọng. Musa sau đó đã xây dựng những cung điện lớn, nhà thờ Hồi giáo và trường đại học tại đây. Hai trong số các di tích đó vẫn còn tồn tại cho đến tận ngày nay.
Nhà thờ Hồi giáo Djinguereber ở Timbuktu được Musa cho xây dựng vào năm 1327 sau chuyến hành hương đến Mecca. Hiện di tích này vẫn tồn tại cho đến ngày nay.
Trên thực tế, Musa là một vị vua có nhiều tham vọng. Nhưng thứ đem lại sự giàu có cho ông ấy lại không phải của cải cướp được từ những cuộc chinh phạt hay sáp nhập. Bản thân nguồn tài nguyên thiên nhiên được tìm thấy ở Mali mới là thứ mang lại cho ông ấy sự giàu có ngoài sức tưởng tượng.
Nổi tiếng nhất trong số đó là những mỏ vàng tinh khiết, thứ kim loại có giá trị nhất trên thế giới vào thời điểm đó.
“Mansu Musa cai trị một quốc gia sở hữu trữ lượng vàng lớn”, Berzock nói. “Các tài liệu mô tả Đế chế Mali bằng tiếng Ả Rập được viết vào thời điểm đó chép lại rằng, cứ mỗi một thoi vàng mà ai đó tìm thấy được trong miền đất của Mali, họ sẽ phải dâng lên nhà vua một nửa”.
“Tôi không biết liệu bạn có muốn gọi đó là ‘thuế’ hay không, các khoản cống nạp bạn phải dâng lên cho nhà vua có lẽ rất khác vào thời điểm đó. Nhưng không có gì phải nghi ngờ việc Musa đã được cống nạp rất nhiều vàng”.
Thế kỷ 14 là khoảng thời gian các quốc gia Châu Âu đang phải vật lộn với nội chiến và tình trạng thiếu hụt tài nguyên. Trong khi đó, nền kinh tế của Mali lại phát triển mạnh nhờ trữ lượng tài nguyên thiên nhiên lớn.javascript:if(typeof(admSspPageRg)!=’undefined’){admSspPageRg.draw(201018);}else{parent.admSspPageRg.draw(201018);}
Theo ước tính của Bảo tàng Anh, trong thời gian trị vì của Musa, Đế chế Mali đã sở hữu gần một nửa trữ lượng vàng của Cựu thế giới (các vùng đất được người Châu Âu biết đến trước khi Christopher Columbus tìm ra châu Mỹ năm 1492, bao gồm: Châu Âu, Châu Á, Châu Phi và các hòn đảo bao quanh).
Cuộc hành hương đi vào lịch sử, làm lũng đoạn cả thị trường Ai Cập
Mặc dù giàu có là thế, danh tiếng của Musa chỉ được biết tới sau khi ông ấy thực hiện một cuộc hành hương tới thánh địa Mecca huyền thoại vào năm 1324. Đó là một chuyến đi có tính toán của Musa. Các nhà sử học cho rằng thông qua chuyến đi, vua Musa vừa muốn quảng bá sự giàu có của Đế chế Mali của mình và thể hiện sự sùng đạo của ông ấy cùng lúc.
Theo các tài liệu của Ibn Faḍl Allah al-Umarī (1301-1349), một học giả và nhà sử học Ả Rập sống cùng thời với vua Musa ở Ai Cập, quy mô chuyến hành hương năm 1324 của Đế chế Mali cực kỳ lớn. Vua Musa được cho là đã mang theo toàn bộ triều đình của mình trong chuyến thám hiểm này, bao gồm hơn 60.000 người hầu, quan chức, thương gia, người lái lạc đà và 12.000 nô lệ.
Ông ấy cũng đóng những đoàn tàu dài chỉ để chở gia súc, hàng hóa và tất nhiên cả một khối lượng của cải lớn toàn vàng và vàng. “Ông ấy rất, rất giàu có“, Berzock giải thích. “Đoàn tùy tùng chính là một phản ánh quyền lực và sự giàu có của ông ấy”.
Ibn Khaldun, một nhà sử học ở thời đó đã hỏi một trong những người tham gia cuộc hành hương của Musa và được kể lại rằng: “Mỗi lần dừng lại, Musa đều chiêu đãi đoàn tùy tùng bằng những loại thực phẩm và bánh kẹo quý hiếm”.
Đến Cairo, ông ấy đã ngay lập tức cho mọi người thấy sự kiêu ngạo của mình. Sau khi được mời đến gặp quốc vương Ai Cập là al-Malik al-Nasir, ông đã từ chối bởi không muốn phải quỳ xuống hôn đất và bàn tay của quốc vương.
Các nhà sử học ước tính đoàn hành hương của Musa đã chi tiêu tổng cộng hết 12,3 tấn vàng.
Trong suốt thời gian ở Cairo, vua Musa chi tiêu rất hào phóng. Ông ban phát vàng cho người nghèo ở Cairo, nhiều vàng đến nỗi làm lạm phát và giảm giá trị của vàng ở Ai Cập suốt 12 năm liên tiếp.
Các nhà sử học ước tính đoàn hành hương của Musa đã chi tiêu tổng cộng hết 12,3 tấn vàng dẫn đến sự mất giá trên khắp khu vực Trung Đông làm thiệt hại khoảng 1,5 tỷ USD cho nền kinh tế ở đây thời kỳ đó.
Theo các bài viết của Al-Umari, vua Musa đã tiêu hết vàng ở Ai Cập, nhưng khi hết, ông tiếp tục vay của các thương gia Cairo để tiêu. Vị vua của Mali sẵn sàng trả một lãi suất cực kỳ lớn làm bất cứ ai cũng phải sáng mắt, được bảo đảm bằng trữ lượng vàng vẫn còn trong lòng đất ở quê nhà Mali.
Trở về từ Mecca, Musa đã đưa về một vài học giả Hồi giáo trong đó có cả hậu duệ của nhà tiên tri Muhammad, một nhà thơ và kiến trúc sư Abu Es Haq es Saheli. Có thông tin cho biết nhà vua đã trả cho nhà thơ 200 kg vàng tương đương với 8,2 triệu USD ở thời điểm hiện tại để có được sự phục vụ của ông ấy.
Không chỉ phô trương sự giàu có của mình, vua Musa được ghi nhận là người có công xây dựng nhiều nhà thờ Hồi giáo công phu nhất lịch sử và một số trong đó vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Ngoài ra, ông còn xây dựng nhiều trường học, thư viện và biến Timbuktu thành trung tâm giáo dục.
Năm 1337, sau 25 năm cai trị Đế chế Mali, vua Musa qua đời ở tuổi 57 và truyền ngôi cho con trai là Mansa Maghan. Tuy nhiên, vị vua trẻ tuổi đã không thể duy trì sự giàu có và nền hòa bình cho Mali.
Cuối thế kỷ 14, các vùng đất của Mali dần bị đế chế Songhay chiếm đóng. Nguồn tài sản của quốc gia vì thế cũng cạn kiệt. Sang đến thế kỷ 15, Mali trở thành thuộc địa của Bồ Đào Nha. Sự xuất hiện của người Châu Âu ở Tây Phi đã đánh dấu sự chấm hết cho Đế chế Mali thịnh vượng một thời cùng vị vua giàu có nhất lịch sử nhân loại.
Giống như nhiều doanh nghiệp Mỹ phải ngậm bồ hòn làm ngọt khi bị Bắc Kinh cấm cửa, điều tương tự đang xảy ra với các công ty Trung Quốc nhưng ở một thị trường tỷ dân khác.
Doanh nghiệp Trung Quốc nếm mùi “nạn nhân”
Hôm 2/9, Ấn Độ tuyên bố cấm cửa 118 ứng dụng Trung Quốc, bao gồm nhiều sản phẩm của các gã khổng lồ công nghệ từ Tencent; NetEase; Baidu cho tới Ant Group của Alibaba. Lý do mà Ấn Độ đưa ra là các ứng dụng này “tham gia vào các hoạt động gây phương hại đến chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ” của nước này. Chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi cũng cáo buộc những ứng dụng này gửi dữ liệu công dân đến máy chủ đặt bên ngoài Ấn Độ.
Trên thực tế, căng thẳng leo thang ở khu vực biên giới giữa 2 quốc gia là lý do Ấn Độ mạnh tay cấm cửa các ứng dụng Trung Quốc. Khi đụng độ thảm khốc nổ ra hồi đầu tháng 6 khiến 20 binh sĩ Ấn Độ thiệt mạng, quốc gia này đã đưa 59 vào danh sách đen. Hàng loạt các ứng dụng khác tiếp tục trở thành mục tiêu.
Điều này góp phần gợi nhớ giai đoạn Trung Quốc cấm những ứng dụng hàng đầu của thế giới, mở ra cơ hội phát triển cho các ứng dụng của mình. Ở chiều ngược lại, việc nền kinh tế đông dân thứ 2 thế giới quay lưng với các ứng dụng Trung Quốc mở ra một cơ hội mới cho các gã khổng lồ công nghệ của Mỹ như Facebook và Apple bên cạnh những ứng dụng “cây nhà lá vườn” của Ấn Độ.
“Các công ty Trung Quốc đang học được một bài học đau đớn. Thực tế, Chính sách đối ngoại của Trung Quốc đã cướp đi cơ hội kinh doanh của các doanh nghiệp nước này. Căng thẳng địa chính trị giữa Ấn Độ và Trung Quốc dẫn đến việc mọi cơ hội của các doanh nghiệp Trung Quốc đều bị chặn đứng”, Abishur Prakash, chuyên gia địa chính trị tại Trung tâm Đổi mới Tương lai (CIF), Toronto, Canada, cho biết.
Hiện tại, Chính phủ Ấn Độ mới đang nhắm mục tiêu vào các ứng dụng công nghệ. Tuy nhiên, tháng trước Bloomberg cho biết các nhà sản xuất thiết bị viễn thông của Trung Quốc như Huawei và ZTE cũng sắp ngừng thử nghiệm 5G ở Ấn Độ. Nếu điều đó xảy ra, Ấn Độ sẽ tiếp nối các quốc gia khác, bao gồm Australia và Vương quốc Anh, loại Huawei khỏi mạng di động thế hệ tiếp theo của họ.
Tuy nhiên, vận rủi của các công ty công nghệ Trung Quốc mang lại lợi thế cho cả các công ty công nghệ Ấn Độ và Mỹ. Rodger Baker, Phó chủ tịch cấp cao về phân tích chiến lược tại Stratfor, nhấn mạnh: “Rõ ràng, chúng ta đang thấy người Ấn Độ có lập trường quyết liệt hơn trong việc cấm các ứng dụng và công nghệ của Trung Quốc so với cách làm của người Mỹ”.
Thông qua việc cấm cửa các ứng dụng Trung Quốc, người Ấn Độ tạo ra một cú huých với lĩnh vực công nghệ của nước này cũng như nỗ lực định vị mình như là điểm đến mà các quốc gia khác có thể đầu tư và phát triển công nghệ của họ.
Đôi bên cùng có lợi nhưng Trung Quốc là bên thứ 3
Ấn Độ từng là một thị trường hấp dẫn của các công ty công nghệ Trung Quốc khi họ nỗ lực mở rộng thị trường ra khỏi nền kinh tế đông dân nhất thế giới. Các nhà đầu tư và công ty Trung Quốc đang đầu tư vào các công ty khởi nghiệp Ấn Độ với số tiền ước tính đạt 4 tỷ USD. Thực tế, 18 trong số 30 startup được biết tới với cái tên “kỳ lân công nghệ” ở Ấn Độ được Trung Quốc chống lưng.
Trong khi đó, các ứng dụng Trung Quốc như TikTok đang nỗ lực thách thức các gã khổng lồ như Facebook và Google ở thị trường Ấn Độ. Xiaomi cũng củng cố vị trí hàng đầu trong thị phần điện thoại thông minh ở quốc gia đông dân nhất thế giới. Tuy nhiên, những gì đang xảy ra khiến “các công ty công nghệ Trung Quốc hiểu rằng họ đã hết cơ hội mở rộng ra thị trường toàn cầu” như lời ông Prakash nhận định.
Tuy nhiên, khi các công ty công nghệ Trung Quốc lâm vào thế bĩ cực, đó lại là cơ hội cho các gã khổng lồ công nghệ Mỹ ở thị trường tỷ dân thứ 2 thế giới, một thị trường mà được họ coi như động lực tăng trưởng chính trong tương lai, một thị trường mà họ đã cố gắng hết sức để đạt được những thành tựu khác nhau.
Neil Shah, chuyên gia nghiên cứu tại Counterpoint Research, nhận định: “Việc cấm các ứng dụng Trung Quốc để lại một khoảng trống lớn cần được lấp đầy. Nó mang lại cơ hội cho những doanh nghiệp công nghệ đình đám của Mỹ và những quốc gia khác mở rộng thị phần. Ví dụ, Ấn Độ cấm TikTok thì đó là cơ hội cho Instagram Reels”.
Những phản ứng gay gắt của Ấn Độ với công nghệ Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh Mỹ liên tiếp gây áp lực lên các gã khổng lồ ở nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới. Vào tháng 8, Tổng thống Donald Trump đã ban hạnh lệnh cấm giao dịch với Tencent và ByteDance, chủ sở hữu của TikTok. Đầu năm, Washington cũng đã sửa đổi một quy tắc nhằm chặn Huawei tiếp cận với các nguồn cung bán dẫn quan trọng.
Theo ông Prakash, cả Ấn Độ và Mỹ đều nhận thấy những lợi ích. Thủ tướng Modi thì theo đuổi tự lực, từ quốc phòng tới thương mại điện tử. Ông Modi không muốn Ấn Độ phụ thuộc vào bất cứ quốc gia nào hay bất cứ thứ gì từ nước ngoài. Và trong khi Ấn Độ xây dựng ngành công nghiệp phần mềm nội địa của riêng mình thì nước này lại đang tụt hậu về phần cứng, chẳng hạn như chip.
“Trong khi đó, các công ty Mỹ đang tìm kiếm một miền đất mới để xây dựng phần cứng cũng như một thị trường tiềm năng mà các sản phẩm của họ có thể tiếp cận. Đây đúng là bước đi mà đôi bên cùng có lợi”, Prakash nói.
Thung lũng Silicon đặt cược vào Ấn Độ
Những gã khổng lồ công nghệ của Thung lũng Silicon đang tìm cách mở rộng sự hiện diện của họ ở Ấn Độ. Apple hiện nay chỉ chiếm 1% thị phần tại quốc gia này. Tuy nhiên, Táo khuyết đang bắt đầu bán iPhone XR được lắp ráp tại Ấn Độ ở quốc gia này vào năm ngoái. Họ cũng “háo hức” về việc mở cửa hàng bán lẻ đầu tiên ở Ấn Độ.
Theo Counterpoint Research, thị trường điện thoại thông minh của Ấn Độ đang bị Xiaomi và Samsung thống trị với hơn 50% thị phần. Tuy nhiên, bức tranh có thể sắp khác. Counterpoint cho biết Apple không chỉ coi Ấn Độ là một thị trường trọng điểm cho nhu cầu điện thoại thông minh của mình mà còn là địa điểm sản xuất khi họ muốn giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.
“Ấn Độ có hơn nửa tỷ người dùng điện thoại thông minh và là thị trường smartphone lớn thứ 2 thế giới. Khi người tiêu dùng đổi điện thoại, họ sẽ có xu hướng đổi sang những máy tốt hơn và đó là cơ hội cho Apple”, Neil Shah của Counterpoint nhận định.
Trong khi đó, với những gì đang diễn ra, tâm lý chống Trung Quốc đang nổi lên ở Ấn Độ và nó có thể mang lại lợi ích cho Táo khuyết ở phân khúc cao cấp.
Tại Ấn Độ, người dân rất quen thuộc với Facebook cùng nền tảng nhắn tin WhatsApp, Android và Youtube của Google. Cả hai gã khổng lồ này gần đây đã đầu tư chung hơn 10 tỷ USD vào công ty Jio Platforms của Ấn Độ. Một số thương hiệu của nó, bao gồm cả mảng kinh doanh viễn thông Reliance Jio, đang phát triển mạnh mẽ tại quốc gia hơn 1 tỷ dân này.
Khoản đầu tư này được coi là một cách để cả 2 gã khổng lồ công nghệ này nâng cao vị thế ở Ấn Độ. Trong khi đó, không giống như Apple, cả Google và Facebook đều bị Bắc Kinh cấm cửa, điều khiến họ đặt toàn bộ cược vào thị trường Ấn Độ với nhiều nét tương đồng so với Trung Quốc, nhất là về quy mô thị trường.
Anle20's Blog 