Chuyển ‘Ban chỉ đạo chống tham nhũng’ về Bộ Chính Trị
Ðảng Cộng Sản Việt Nam sẽ vẫn giữ quyền lãnh đạo tuyệt đối và duy nhất, đồng thời đất đai tuy nói là “sở hữu của toàn dân” nhưng vẫn do nhà nước quản lý.
Các đảng viên dự đại hội đảng CSVN lần thứ 11 hồi tháng 1, 2012. Dù bàn việc sửa Hiến Pháp,
nhưng đảng CSVN quyết giữ độc quyền lãnh đạo. (Hình: Hoang Dinh Nam/AFP/Getty Images)
Ðó là hai trong nhiều quyết định được đưa ra khi bàn về việc sửa đổi bản Hiến Pháp 1992 tại Hội Nghị Ban Chấp Hành Trung Ương lần thứ 5 vừa bế mạc ở Hà Nội hôm 15 Tháng Năm, sau 9 ngày họp kín.
Việc đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục độc quyền lãnh đạo đất nước và không chấp nhận chế độ chính trị dân chủ đa đảng và đa nguyên thể hiện rất rõ trong Ðiều 4 của bản Hiến Pháp. Ðiều này vốn không có gì mới mẻ, nó được đã được đảng cộng sản nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần dù bị nhiều người chỉ trích và yêu cầu bãi bỏ.
Bản “Hiến Pháp năm 1992” được ban hành cách đây 20 năm, trong bối cảnh ngay sau khi hàng loạt các chế độ cộng sản trên thế giới sụp đổ và đảng CSVN muốn quyết bám giữ vai trò lãnh đạo. Dù Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nay tái khẳng định nền kinh tế Việt Nam là “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” nhưng với đảng CSVN “bỏ Ðiều 4 Hiến Pháp là tự sát.”
Trong bài diễn văn bề mạc hội nghị, ông Nguyễn Phú Trọng một lần nữa khẳng định lại: “Ðảng Cộng Sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội” và rằng, “Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân” nhưng “do Ðảng Cộng Sản Việt Nam lãnh đạo.”
Ðất đai tại Việt Nam trong nhiều năm qua trở thành vấn đề nóng bỏng trong xã hội Việt Nam với hàng loạt vụ đàn áp cưỡng chế gây bất bình trong dư luận như vụ Tiên Lãng, vụ Văn Giang và gần đây là ở huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Ðịnh. Rất nhiều chuyên gia, nhiều tiếng nói của giới trí thức đòi hỏi tư nhân hóa quyền sở hữu. Tuy nhiên Hội Nghị Trung Ương 5 vẫn lập lại luận điệu cũ, khi “tiếp tục khẳng định đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.”
Và rằng, “Quyền sử dụng đất cũng là một loại tài sản và hàng hóa đặc biệt nhưng không phải là quyền sở hữu. Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại đất đã được Nhà nước giao cho người khác sử dụng trong quá trình thực hiện các chính sách đất đai; không đặt vấn đề điều chỉnh lại đất nông nghiệp đã giao cho hộ gia đình, cá nhân.”
* Bộ Chính Trị trực tiếp chống tham nhũng
Một quyết định đáng chú ý trong hội nghị lần này là việc “thành lập Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng trực thuộc Bộ Chính Trị.”
Ban này hiện nay gần như nằm dưới quyền điều hành của chính phủ với trưởng ban là Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng, phó trưởng ban là Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc. Nhưng từ khi thành lập đến nay dường như rất ít vụ tham nhũng cấp trung ương bị phanh phui. Các quy định như đảng viên cao cấp phải công khai tài sản cũng hoàn toàn thất bại.
Ngoài việc Bộ Chính Trị trực tiếp điều hành “Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng,” Hội nghị trung ương 5 còn cho lập lập lại Ban Nội Chính Trung Ương.
Ban này sẽ “vừa thực hiện chức năng một ban đảng, đồng thời là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng.”
——————————————————————————–
Hàng loạt DN gửi đơn kêu cứu tới Thủ tướng
Sáng nay, các công ty liên quan đến vụ đòi nợ hàng trăm tỷ đồng tại ngân hàng Agribank đã gửi đơn kêu cứu tới Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Các công ty gửi đơn kêu cứu tới Thủ tướng bao gồm: công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên, công ty Cổ phần Thép Việt Nhật, công ty TNHH Thương mại Tràng An và công ty Cổ phần Kim khí Hà Nội.
Theo nội dung đơn, các công ty cho biết, Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Việt Nam – Chi nhánh Hồng Hà phát hành bảo lãnh ngân hàng để bảo lãnh cho công ty cổ phần Xuất Nhập Khẩu Tân Hồng thực hiện hợp đồng với các công ty nói trên. Nghĩa vụ bảo lãnh của Ngân hàng Nông nghiệp đã phát sinh từ cuối năm 2011 và phạm vi nghĩa vụ đối với số tiền gốc bao gồm với công ty Gang thép Thái Nguyên là 17,2 tỷ đồng, công ty Việt Nhật là 29,44 tỷ đồng, công ty Tràng An là 40 tỷ đồng, công ty Kim khí là 20 tỷ đồng.
Agribank hôm nay huy động đông đảo lực lượng bảo vệ, lập rào chắn không cho công nhân tiếp cận trụ sở.
Trong thời hạn hiệu lực của bảo lãnh và khi nghĩa vụ bảo lãnh của Ngân hàng Nông nghiệp phát sinh, các công ty này đã thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định của pháp luật và theo cam kết tại bảo lãnh để yêu cầu Agribank thực hiện nghĩa vụ. Tuy nhiên, Agribank đã vi phạm cam kết bảo lãnh và trì hoãn thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh. Cho đến nay, Agribank chưa đưa ra được bất kỳ một căn cứ pháp lý nào để từ chối việc thanh toán (kể cả ký làm việc trực tiếp và các công ty yêu cầu nhưng đại diện ngân hàng cũng không đưa ra được căn cứ từ chối) mà Agribank chỉ nêu ra vi phạm của cán bộ ngân hàng.
Do không còn cách nào khác, hàng trăm công nhân vẫn đội nắng đòi nợ trên vỉa hè. Ảnh: Nhật Nam
Đứng trước bờ vực phá sản do chưa được thanh toán các khoản nợ của công ty Tân Hồng, các công ty đã trực tiếp đến trụ sở của Agribank để yêu cầu thanh toán. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, Agribank vẫn chưa có bất cứ động thái nào cho thấy sẽ trả khoản nợ bảo lãnh cho Tân Hồng.
Ở một diễn biến khác, sau nhiều ngày tập trung tại trụ sở của Agribank, hôm nay phía Agribank đã lập rào chắn, huy động lực lượng bảo vệ không cho cán bộ, công nhân viên các công ty tiếp cận trụ sở. Tuy nhiên, do không còn cách nào khác, hàng trăm công nhân vẫn kiên nhẫn “đội nắng” phía ngoài vỉa hè trụ sở Agribank…
——————————————————————————-
Tốn 3 triệu đô la xây 20 hầm đi bộ, rồi bỏ hoang
Thành phố Hà Nội hiện có khoảng 20 đường hầm dành cho người đi bộ đang bị bỏ hoang. Trị giá những “của bỏ hoang” này được ước lượng khoảng 60 tỉ đồng, tương đương 3 triệu đô la.
Ðường hầm khang trang giá 150,000 đô bị dân chúng tẩy chay. (Hình: Báo Lao Ðộng)
Báo Lao Ðộng ví von gọi số đường hầm dành cho khách bộ hành này là những “con đường ngủ yên trong lòng đất.”
Báo này cho biết, thành phố Hà Nội hiện có khoảng 20 đường hầm dành cho người đi bộ ở một số góc đường lớn như Ngã Tư Sở, Kim Liên, Khuất Duy Tiến… Chỉ riêng tại đường mang tên Phạm Hùng đã có đến 4 đường hầm bộ hành. Chi phí xây dựng mỗi đường hầm, theo tiết lộ của báo Lao Ðộng, khoảng 3 tỉ đồng, tương đương 150,000 đô la.
Tuy nhiên, sau lễ khai trương rầm rộ, các đường hầm bộ hành rơi vào cảnh hoang vắng vì không có lấy một người sử dụng. Tình trạng này khiến giới đầu tư nản lòng. Một số đường hầm bộ hành khác đã được khởi công lập tức được lệnh đình chỉ, vô tình trở thành khu vực xây dựng dở dang, làm bãi chứa rác hoặc kho hàng, chợ chồm hổm… Cư dân khu vực hầm bộ hành tại đường Lê Văn Lương cho biết, giới buôn bán bày biện bàn ghế, hàng hóa la liệt trước cửa hầm từ nhiều tháng nay, biến khu cửa đường hầm thành… chợ đông đúc từ đó đến nay.
Dư luận còn cho hay, một hầm bộ hành ở gần Trung Tâm Hội Nghị Quốc Gia còn bị người dân dùng làm nơi… phơi quần áo. Một hầm khác nằm trên đường Khuất Duy Tiến thì biến thành… nơi tiểu tiện của khách vãng lai. Có người còn biến một hầm bộ hành khác làm chỗ để hôi của, lấy dần sắt thép, xi măng… mang về nhà.
VNExpress dẫn lời một số cư dân Hà Nội cho biết lý do khiến họ tẩy chay hầm bộ hành vì đường hầm không có bảng chỉ đường. Chỉ vì đi đường hầm dành cho người đi bộ mà không ít khách bộ hành bị lạc lối. Vì vậy, theo bà Nguyễn Thị Thắm, ngụ tại đường Tây Sơn, người dân đành… băng đại qua đường cho chắc ăn, để khỏi bị lạc.
Cổng đường hầm dành riêng cho người… tiểu tiện, xả rác. (Hình: Báo Lao Ðộng)
Một cư dân khác là bà Nguyễn Thị Hương tâm sự: “Ðường hầm vừa bẩn, vừa là nơi tụ tập bài bạc của số người du thủ, du thực. Mỗi lần đi qua, tôi vừa sợ, vừa nín thở mà chịu. Tôi đi thử một lần rồi… không bao giờ trở lại.”
Dư luận cho rằng xây dựng các công trình công cộng bất chấp nhu cầu của người dân là bệnh thâm niên của giới cán bộ cộng sản Việt Nam lâu nay. Tuy vậy, phó giám đốc Sở Giao thông – vận tải Hà Nội vẫn tỏ thái độ chống chế khi cho rằng “cần phải xem lại việc tẩy chay 20 đường hầm bộ hành thuộc ‘ý thức của người dân’ hay vì vấn đề điều hành, quản trị.”
———————————————————————————————————
Phát sốt với clip đám cưới cô dâu Việt ở Canada
Một clip đám cưới được dàn dựng như một clip ca nhạc chuyên nghiệp đang khiến nhiều thành viên cộng đồng mạng Việt Nam “điên đảo”.
Trong clip, cô dâu và chú rể nhập vai hai ca sĩ chính, trình diễn bài hát “Just can’t get enough” (được lồng vào clip) của nhóm nhạc The Black Eyed Peas trong những cảnh quay được thực hiện điêu luyện.
Nhưng cũng không có gì đáng nói nếu như hai nhân vật chính không phải là người châu Á và đều mặc trang phục truyền thống Việt Nam.
Trên Youtube cô dâu có nick name là Judy cho biết: “Tôi là một người Canada gốc Việt, còn chú rể là người Canada gốc Trung Quốc. Vì vậy có thể nói đây là một đám cưới Việt Nam – Trung Quốc. Chúng tôi thực hiện clip này trong ngày cưới và trình chiếu cho các khách mời xem vào tiệc cưới”. Theo chú rể có nickname Derek, đoạn phim được thực hiện chỉ trong đúng một ngày diễn ra đám cưới.
Mời xem clip
Clip đám cưới của Judy và Derek đã nhanh chóng lan truyền trong cộng đồng mạng Việt Nam và nhận được sự tán thưởng nồng nhiệt của các cư dân mạng. Rất nhiều người cho rằng đây là clip đám cưới hay nhất mà mình từng xem từ trước đến nay.
Sau khi xem clip, nhiều thành viên cũng đã gửi những lời chúc hạnh phúc đến cặp vợ chồng trẻ lãng mạng. “Cô dâu chú rể dễ thương quá, ý tưởng clip rất hay và độc đáo. Chúc hai anh chị hạnh phúc thật nhiều, nói thật lúc em thấy cô dâu mặc áo dài em shock dữ lắm”, thành viên nick Sceici bình luận trên Youtube.
Cuối mùa đại hội cổ đông, kết quả hoạt động của các công ty kinh doanh bất động sản (BĐS) niêm yết trong năm 2011 cho thấy bao trùm một bóng đen lỗ lã, làm bao nhiêu “nuôi” hết ngân hàng – đương nhiên chỉ có ngân hàng có lãi.
Lương Thiện
Địa ốc lỗ
Cuối tháng 4 vừa qua, kết quả đại hội cổ đông thường niên năm 2012 của Công ty cổ phần Đầu tư – kinh doanh nhà (ITC) như nối thêm một khúc “nhạc buồn” trong lĩnh vực BĐS. Công ty lỗ 137,3 tỷ đồng. Vì lỗ nên không chia cổ tức và trích lập các quỹ. Cũng vì lỗ nên công ty không chi thù lao cho hội đồng quản trị và ban kiểm soát. Trước đó, Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM đưa ITC vào diện cảnh báo vì lỗ!
Trong văn bản giải trình gửi Sở Giao dịch chứng khoán, ông Trương Minh Thuận, Tổng giám đốc ITC, cho biết: Tình hình kinh tế – tài chính năm 2011 gặp nhiều khó khăn, lạm phát tăng cao, lãi suất cho vay lên đến 25%/năm, ngân hàng siết chặt tín dụng, thị trường địa ốc đóng băng, giá nhà đất sụt giảm… đã khiến thị trường nhà đất tê liệt. Do đó công ty buộc phải giãn tiến độ các dự án Long Thới, dự án Intresco Tower, trong khi theo kế hoạch đây là 2 dự án chủ yếu mang lại doanh thu và lợi nhuận trong năm 2011. Khó khăn của thị trường khiến hàng tồn kho của công ty lên đến 1.739 tỷ đồng. Tuy lỗ, nhưng phải trả gần 40 tỷ đồng tiền lãi vay! Báo cáo của quý 1 năm nay, tình hình tài chính của ITC có khá hơn, lợi nhuận trước thuế đạt 5,7 tỷ đồng nhưng lại đến từ việc thoái toàn bộ vốn góp tại Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Chánh Phú Hòa – Bình Dương, tức là từ việc chuyển nhượng cổ phiếu. Lợi nhuận hết sức khiêm tốn, nhưng lãi suất ngân hàng phải trả trong quý 1 trên 12 tỷ đồng!
Chung cảnh ngộ, ngày 11-4, Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM đã đưa cổ phiếu Công ty cổ phần Quốc Cường Gia Lai (QCG) vào diện cảnh báo, lý do công ty mẹ năm 2011 lỗ 39,83 tỷ đồng. Không những bị lỗ, công ty cũng không thực hiện cam kết về việc chia cổ tức năm 2010 bằng cổ phiếu thưởng 5%. Theo QCG, lãi vay tăng quá cao, thị trường BĐS ảm đạm mà công ty lại dựa chủ yếu vào đây đã khiến hiệu quả kinh doanh sụt giảm, dẫn đến hàng tồn kho lên đến 2.685 tỷ đồng. Riêng năm 2011, chi phí lãi vay của QCG tăng hơn 100 tỷ đồng so với 2010! Sang quý 1 năm nay, lợi nhuận sau thuế của QCG chỉ 1,7 tỷ đồng nhưng chi phí lãi vay lên đến 22,8 tỷ đồng!
Danh sách lỗ kéo dài thêm, khi ngày 20-4, Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM đưa cổ phiếu Công ty CP Đầu tư xây dựng và khai thác công trình giao thông 584 (NTB) vào diện cảnh báo vì công ty mẹ năm 2011 lỗ hơn 1,1 tỷ đồng. Hiện tại, hàng tồn kho của NTB trên 1.000 tỷ đồng, đã khất nợ cổ tức năm 2010 bằng tiền mặt đến 3 lần. Trong năm 2011, mặc dù công ty lỗ nhưng tiền lãi vay phải trả gần 5 tỷ đồng, còn quý 1-2012 công ty lãi 500 triệu đồng nhưng tiền trả lãi suất hơn 1 tỷ đồng…
Ngân hàng béo bở
Rõ ràng từ báo cáo tài chính năm 2011 của các công ty kinh doanh BĐS cho thấy, gần như công ty nào cũng “nuôi” ngân hàng, đặc biệt khi lãi suất ngân hàng tăng cao.
Mới đây trong buổi làm việc với Hiệp hội Bất động sản TPHCM, ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Đầu tư và phát triển (BIDV) cung cấp thông tin, trước đây lãi suất tại các ngân hàng thương mại cho vay cao nhất 25,5%/năm, phổ biến từ 18%-21%/năm. Điều này đã thể hiện rõ từ các báo cáo tài chính. Chẳng hạn, Công ty cổ phần Quốc Cường Gia Lai đã vay nhiều khoản lãi suất cao như phát hành trái phiếu 150 tỷ đồng, hoàn trả vào năm 2014, mục đích sử dụng có BĐS, năm đầu tiên, công ty phải chịu lãi suất cao ngất ngưởng 25,5%/năm, các năm sau trả lãi suất bằng lãi tiết kiệm bình quân của 5 năm ngân hàng cộng với biên độ 7%/năm. Một món vay khác, công ty phát hành trái phiếu chuyển đổi 195 tỷ đồng có kỳ hạn 2 năm. Trong đó có điều khoản, nếu công ty không đạt được lợi nhuận thuần sau thuế theo kế hoạch kinh doanh như đã cam kết thì các trái chủ được quyền yêu cầu công ty mua lại các trái phiếu này trước hạn theo giá gốc cộng lãi suất 22%/năm.
Câu chuyện địa ốc lỗ, chỉ có ngân hàng có lãi tiếp tục được minh chứng từ BIDV. Vừa qua, ngân hàng này rất tích cực khi bơm ra 6.000 tỷ đồng để hỗ trợ thị trường BĐS. Ông Phạm Quang Tùng, Phó Tổng giám đốc BIDV, cho biết: “Đây là chia sẻ rất mạnh của BIDV, hy sinh khoản lợi nhuận rất lớn để điều chỉnh lãi suất cho vay đối với các doanh nghiệp”. Từ hành động của BIDV cho thấy, nếu so sánh với các doanh nghiệp kinh doanh BĐS thì ngân hàng chỉ điều chỉnh lãi, chứ không bị lỗ. Trên thực tế, đến nay chưa có ngân hàng nào niêm yết trên sàn chứng khoán báo lỗ mà hầu như lợi nhuận cả ngàn tỷ đồng!
Theo Sở Xây dựng TPHCM, nhìn chung các doanh nghiệp chưa có thực lực về tài chính vì tỷ trọng vốn tự có quá nhỏ so với nhu cầu đầu tư, nhiều dự án có tỷ lệ cho vay lên tới 70%-80%. Nhu cầu vốn đầu tư cho lĩnh vực BĐS từ năm 2008 – 2010, 189.000 tỷ đồng, nhưng các doanh nghiệp chỉ đáp ứng được 24.000 tỷ đồng. Do vậy dù nhìn ở khía cạnh nào, lãi suất cao như trước đây hay thấp như hiện nay – trần cho vay 15%/năm thì địa ốc vẫn là mảnh đất béo bở của ngân hàng!
Thế kỷ XXI mới bắt đầu được 10 năm mà đã có bao nhiêu đại gia nói hoặc viết sách dự đoán về các sự việc lớn sẽ xảy ra trên thế giới trong 100 năm tới.
Cách đây ít lâu Vietnamnet đăng loạt bài giới thiệu sách Giấc mơ Trung Quốc [1], tác giả sách là Lưu Minh Phúc khẳng định trong thế kỷ XXI Trung Quốc sẽ soán ngôi bá chủ thế giới của Mỹ. Mạng này cũng từng có bài giới thiệu cuốn Thế giới vừa nóng, vừa phẳng lại vừa chật chội [2] của Thomas Friedman, một cây bút 3 lần đoạt giải Pulitzer, đưa ra các dự báo đáng sợ về môi trường sống của loài người.
Mới đây Vietnamnet lại có bài viết về cuốn 100 năm tới của George Friedman [3], người sáng lập và là Chủ tịch Công ty Dự báo chiến lược STRATFOR, một think-tank phi chính phủ hàng đầu thế giới từng dự báo chính xác một số sự kiện chiến lược. Friedman là người gốc Do Thái ở Hungary theo gia đình di cư sang Mỹ khi mới 3 tuổi. Người ta thường nói dân Do Thái có trực giác nhạy bén, giỏi khái quát, giàu tưởng tượng, ít sa đà vào các chi tiết dễ gây lạc hướng, dám nghĩ tới những chuyện “trời ơi đất hỡi”.
Trên thế giới luôn có nhiều nhà dự báo tương lai, kể cả các nhà chiêm tinh. Không ít người đã dự báo về ngày tận thế của nhân loại. Kịch bản phim Năm 2012 được dựng trên cơ sở các dự đoán của nền văn minh Maya, một dân tộc giỏi thiên văn, khoa học, mấy nghìn năm trước đã tính toán chính xác một năm có 365,2420 ngày (nếu coi một năm có 365 ngày thì cứ 4 năm lại phải bù thêm 1 ngày, và sau vài trăm năm lại bớt đi một ngày…). Nền văn minh ấy để lại 2500 chữ khắc trên một bậc đá kim tự tháp hiện còn, cho biết lịch pháp Maya sẽ chấm dứt vào ngày đông chí 21/12/2012. Người ta suy ra đó sẽ là ngày tận thế của Trái Đất, gây ra bởi các tác động của thiên nhiên.
Trên báo The Australian hôm 21/06/2010, nhà khoa học tiến hóa Frank Fenner 95 tuổi nói nhân loại đã quá trễ trong việc tự cứu mình khỏi thảm họa diệt vong trong khoảng một thế kỷ tới, gây ra bởi nạn thiếu lương thực (do người đông quá và hiệu ứng nhà kính) và nạn tiêu xài hoang phí.
Nói chung ít người quan tâm tới các dự đoán quá xa xôi; nhưng khi đó là dự đoán của những bộ óc thông thái thì chớ nên bỏ qua, nhất là các dự đoán liên quan tới tương lai đất nước mình. Thí dụ Thomas Friedman nói về vấn đề nước biển dâng cao trong thế kỷ này, có lẽ người Việt Nam cần quan tâm ngay từ bây giờ nếu không muốn mất trắng hai vựa lúa nuôi sống cả dân tộc, bởi lẽ việc xây đập ngăn biển kiểu Hà Lan cần làm dần dần từ hàng dăm chục năm trước khi nước biển dâng cao (tuy nó không tốn nhiều tiền và xi măng như dự án đường sắt cao tốc xuyên Việt!).
100 năm tới của George Friedman chỉ dự báo những vấn đề chiến lược, không đi vào chi tiết. Dự báo của ông khác tới mức ngạc nhiên với dự báo của nhiều người, nhưng không ai vội bác bỏ, vì họ biết ông là chủ nhân kho tàng đầy ắp thông tin chiến lược của STRATFOR. Cách dự báo độc đáo ấy khiến cuốn sách trở nên rất hấp dẫn.
Điều ngạc nhiên thứ nhất: dự báo về nước Mỹ
Friedman dự báo trong thế kỷ XXI nước Mỹ vẫn dẫn đầu thế giới, thậm chí ông nói bây giờ nước Mỹ hãy còn là đứa trẻ (?), thập niên 50 thế kỷ này mới trở thành siêu cường đích thực và thập niên 60 mới là thời đại vàng của Mỹ.
Dự báo ấy khác với quan điểm của Zbigniew Brzezinski, Henry Kissinger, Stephen Brooks, William Wohlforth hoặc của Martin Jacques (trong cuốn Khi Trung Quốc thống trị thế giới [4]), cũng như nhiều dự báo rất xấu về kinh tế Mỹ trong cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay. Nó giội gáo nước lạnh lên những cái đầu phát sốt sau khi đọc sách của Lưu Minh Phúc cho rằng trong thế kỷ XXI Trung Quốc sẽ thay Mỹ lãnh đạo thế giới.
Dự báo của Friedman dựa trên quan điểm sự thực lịch sử và tình trạng địa-chính trị quyết định tất cả. Friedman nhận định: nước Mỹ đã xây dựng được một nền văn hóa và chế độ chính trị tiên tiến nhất thế giới.
Sự thực là văn hóa Mỹ đang giữ vai trò dẫn đầu thế giới, có sức lan tỏa và chiếm lĩnh mạnh mẽ. Nhạc pop, vũ điệu rock and roll cũng như fastfood và CocaCola… được giới trẻ khắp nơi ưa chuộng. Hollywood thống trị điện ảnh 5 châu. Truyền thông Mỹ dẫn đầu truyền thông thế giới. Văn hóa chính trị-tư tưởng của Mỹ rất phát triển, họ luôn có nhiều nhà tư tưởng, nhà chính trị học hàng đầu. KHKT và giáo dục đại học thì khỏi phải nói.
Tư tưởng dân chủ bình đẳng sinh ra ở châu Âu nhưng nảy mầm và thành cây lá sum sê trên đất Mỹ – khi châu Âu còn dưới ách phong kiến. Nền văn hóa lâu đời của Châu Âu đã sản sinh ra một đẳng cấp “Quí Tộc” cha truyền con nối, tự cho mình cái quyền độc quyền lãnh đạo xã hội. Về thực chất thứ văn hóa Châu Âu ấy đã đè nén và kìm chế con người, buộc con người phải nằm trong các khuôn phép giáo điều tự nguyện biến mình thành nô lệ. Vào thời những năm đầu của thế kỷ 16, 17 phần lớn những người di cư sang Mỹ đều là những kẻ, dưới quan điểm của giới “Quí Tộc”, là những kẻ bất mãn bị xã hội ruồng bỏ, những người vô gia cư bị coi là hạ đẳng, và các phần tử bị coi là tội phạm hay phản động. Những con người này đến vùng đất mới châu Mỹ, họ đoạn tuyệt hoàn toàn với quá khứ. Văn hóa của họ, tức nguyên lý sâu xa nhất chi phối suy nghĩ của con người, chỉ đơn giản là “tự lo”, và cái nguyên lý ấy phát triển thành triết lý về “tự do” kiểu Mỹ sau này. Phạm trù tự do của Mỹ được xây dựng dựa trên nguyên lý tự do hành động, chính vì thế thượng tầng kiến trúc của xã hội Mỹ đã phải đối diện với một phạm trù mới về quản trị nhân sự — khi mà những yếu tố khống chế con người như: tôn giáo, ý thức hệ, truyền thống,… đã không còn. Phạm trù mới này đã nẩy nở thành hệ thống nhà nước pháp quyền và văn hóa quản trị tri thức – một hệ thống khái niệm về quản lý lao động tách rời nhân sự.
Hiến pháp Mỹ 1787 là bộ hiến pháp thành văn đầu tiên của giai cấp tư sản trong lịch sử thế giới. Nó dựa trên cơ sở tư tưởng dân chủ tư sản, đầu tiên dựng nên một quốc gia có đặc trưng là chế độ cộng hòa, chế độ liên bang, chế độ Tổng thống, chế độ tam quyền phân lập, chính phủ dân bầu, chế độ nhiệm kỳ của người lãnh đạo. Cơ chế ấy bảo đảm dân chủ hóa trình tự ra quyết sách, tránh được sự lạm dụng chức quyền. Tuy chưa sang Mỹ nhưng Marx từng hết lời ca ngợi nước này. Trong bài “Hình thái ý thức của nước Đức”, Marx viết: “Thí dụ hoàn thiện nhất về quốc gia hiện đại là Bắc Mỹ.” Trong “Siêu hình học chính trị kinh tế học”, Marx gọi nước Mỹ là “quốc gia tiến bộ nhanh nhất tại Bắc Mỹ” [5]. Sức sống của mô hình chính quyền Mỹ thể hiện ở chỗ từ ngày lập quốc (1776) đến nay nước này chưa hề có đảo chính hoặc cách mạng lật đổ chính phủ. Rất ít nước lớn nào có nền chính trị ổn định, được lòng dân lâu như vậy.
Dù từng phạm không ít sai lầm nhưng nước Mỹ đã đứng vững và chiến thắng trong hai cuộc thế chiến và chiến tranh lạnh, vượt qua các cuộc khủng hoảng kinh tế vô cùng trầm trọng. Được như vậy trước hết là do cơ chế chính trị phát huy được vai trò làm chủ của toàn dân, họ phát hiện và bầu lên được những người lãnh đạo khôn ngoan phù hợp với xu thế từng thời đại. Nhờ thế chỉ sau 150 năm dựng nước, Mỹ đã trở thành siêu cường bá chủ thế giới.
Trong cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay, các số liệu về tỷ lệ thất nghiệp, nợ nhà nước và thâm hụt ngoại thương đem lại cảm giác kinh tế Mỹ chắc chắn sẽ sụp đổ. Thế nhưng giờ đây họ vẫn sống đàng hoàng bằng núi tiền các nước khác tự nguyện cho vay. Châu Âu mới là kẻ chịu thiệt với đồng Euro có nguy cơ đổ sập. Cơ chế chính trị Mỹ có khả năng tự sửa đổi cho thích hợp hoàn cảnh, như chính sách Kinh tế mới của Tổng thống Roosevelt, hoặc luật cải tổ tài chính Tổng thống Obama vừa trình Quốc hội đã và sẽ có thể đưa nước Mỹ thoát khỏi khủng hoảng.
Trên lĩnh vực kinh tế, người Mỹ cũng dẫn đầu thế giới đưa ra nhiều sáng kiến vĩ đại. Thời gian 1863-1869 họ đã xây dựng xong tuyến đường sắt Thái Bình Dương 3000 km xuyên suốt Đông Tây, vừa góp phần quan trọng thống nhất đất nước, vừa giúp nhanh chóng phát triển kinh tế. Công trình này được đài BBC đánh giá là một trong 7 kỳ tích của lịch sử công nghiệp hóa thế giới và được dân Mỹ coi là biểu tượng thống nhất quốc gia (thời gian 1861-1865 Mỹ có nội chiến, đất nước chia rẽ sâu sắc). 30 năm sau, nước Nga mới bắt đầu làm đường sắt xuyên Siberia.
Thập niên 50 họ có sáng kiến xây dựng mạng xa lộ cao tốc nối tất cả các bang, các thành phố, khiến cho đất nước này trở nên vô cùng năng động, người dân tha hồ phóng xe đi khắp nơi tìm việc làm, khai thác tài nguyên.
Thập niên 90 họ đầu tiên đề xuất và triển khai xa lộ cao tốc thông tin (gồm hệ thống thông tin số và mạng thông tin internet), dẫn đầu thế giới tiến sang kỷ nguyên thông tin, nhờ đó nguồn tri thức tăng gấp bội, bảo đảm công nghệ cao phát triển như vũ bão.
Hai mạng xa lộ nói trên đã đem lại cho nước Mỹ sức mạnh bá chủ thế giới trong 50 năm qua.
Giờ đây George Friedman dự báo trong thế kỷ XXI Mỹ sẽ hoàn tất xây dựng xa lộ cao tốc năng lượng, năm 2080 nhà máy điện trên vũ trụ sẽ bắt đầu phát điện về cho trái đất sử dụng.
Nước Mỹ có ưu thế tốt nhất thế giới về địa lý. Đất rộng và màu mỡ, giàu tài nguyên, có nhiều con sông lớn thông thương được và những hồ nước ngọt khổng lồ. Hai đại dương quan trọng nhất bao bọc hai bên. Ngày nay tiêu điểm cạnh tranh địa chính trị toàn cầu đã chuyển từ đại lục Âu Á sang giành giật quyền kiểm soát biển, mà về mặt này Mỹ có ưu thế vô địch, đã và đang kiểm soát toàn bộ các đường hàng hải, vì thế họ sẽ tiếp tục kiểm soát nền kinh tế toàn cầu.
Friedman viết: trong 10-20 năm đầu thế kỷ XXI, Mỹ sẽ gặp những thách thức nghiêm trọng, nhưng không nước nào có thể thay thế vị trí số 1 của Mỹ; thế giới vẫn lấy nước Mỹ làm trung tâm.
Mỹ tập hợp nguồn tài nguyên của Bắc Mỹ, kiểm soát các đại dương và vũ trụ, triển khai sức mạnh ở bất cứ nơi nào.
Mỹ tiến ra thế giới như năm xưa Anh Quốc tiến ra châu Âu. Cả hai nước này đều dựa vào kiểm soát biển để bảo vệ lợi ích của họ và hiểu rằng cách tốt nhất để tiếp tục kiểm soát biển là ngăn cản các nước khác xây dựng hải quân. Mục tiêu đầu tiên của Mỹ là ngăn cản sự xuất hiện một cường quốc có thể bá chủ lục địa Âu Á và bán đảo châu Âu.
Với sự tan rã của Liên Xô, sự hạn chế của Trung Quốc, sự chia rẽ của châu Âu, hiện nay nước Mỹ không gặp mối đe dọa nào. Cho nên Mỹ đang chuyển sang mục tiêu thứ hai là ngăn cản sự xuất hiện quốc gia bá quyền khu vực có thể trong một thời kỳ lâu dài lớn mạnh trở thành thành mối nguy hiểm với họ. Mỹ lập quan hệ tốt với Ba Lan và Thổ Nhĩ Kỳ nhằm ngăn chặn Nga vươn ra thế giới và giữ Trung Đông ổn định. Vòng cung bao vây Trung Quốc từ Alaska, Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan, Đông Nam Á đã hoàn tất. Mỹ khuyến khích sự bất ổn tại Trung Quốc bằng cách bán vũ khí cho Đài Loan, nêu vấn đề nhân quyền ở Tân Cương, Tây Tạng.
Điều ngạc nhiên thứ hai: dự báo về Trung Quốc và châu Âu
George Friedman không đánh giá cao vai trò của Trung Quốc và châu Âu trong thế kỷ XXI.
Lâu nay thế giới đã quen nói tới việc Trung Quốc năm 2030 sẽ vượt Mỹ về kinh tế, trở thành đối thủ lớn nhất thách thức Mỹ về mọi mặt, thế kỷ XXI sẽ không còn là của Mỹ mà là của Trung Quốc – quốc gia quán quân thế giới (từ của Lưu Minh Phúc).
Friedman cho rằng về địa lý, Trung Quốc của người Hán được bao bọc bởi 4 quốc gia đệm (buffer states) là Mãn Châu, Nội Mông Cổ, Tân Cương và Tây Tạng. Không có 4 cái đệm ấy, biên giới Trung Quốc sẽ lùi vào trong và trở nên dễ bị tấn công. Với 4 cái đệm này, Trung Quốc được an toàn, song chỉ còn là một hòn đảo cô đơn bị các lục địa bao quanh; núi rừng, dãy Himalaya, các đồng có Trung Á, và miền đất hoang Siberia bọc kín Trung Quốc về mọi hướng, trừ hướng biển.
Phần lớn dân Trung Quốc sống ở vùng trải dài vài nghìn dặm dọc ven biển Thái Bình Dương. Người đông nhưng thiều nguồn nước ngọt. Hầu hết khu công nghiệp nằm trong vùng vài trăm dặm dọc bờ biển. Theo số liệu của Trung Quốc, khoảng 65 triệu hộ dân có thu nhập trên 20000 USD/năm; 165 triệu hộ có thu nhập từ 2000 đến 20000 USD; hầu hết số nói trên sống trong vùng 100 dặm dọc bờ biển. 400 triệu hộ thu nhập từ 1000 đến 2000 USD, trong khi 670 triệu hộ thu nhập dưới 1000 USD. Trung Quốc là mảnh đất của nghèo đói và chênh lệch giàu nghèo, nguyên nhân gây ra bất ổn nội bộ nước này. Đây là nguồn gốc khiến Trung Quốc khó trở thành cường quốc thế giới. Để đuổi kịp Mỹ về GDP, Trung Quốc cần tăng gấp ba quy mô nền kinh tế (nếu Mỹ đứng im). Kinh tế dựa vào xuất khẩu là một nhược điểm chí tử. Nếu kinh tế Mỹ suy thoái thì Trung Quốc cũng suy thoái theo. Gần đây người Trung Quốc nói nhiều về chuyện Mỹ là con nợ của họ, song trong khi kêu con nợ tiêu hoang thì chủ nợ lại cứ cho con nợ vay tiếp. Nhiều quân sư Trung Quốc hiến kế chính phủ họ bán tháo công trái Mỹ và gây sức ép về quân sự … nhưng Trung Quốc vẫn tiếp tục mua công trái Mỹ, dù có đại biểu Quốc hội đã đề nghị chia đều lượng ngoại tệ dự trữ cho toàn dân.
George Friedman nói Trung Quốc còn yếu kém về quân sự. Quân đội họ chỉ là lực lượng bảo vệ an ninh trong nước. Khả năng triển khai sức mạnh bị hạn chế bởi các rào cản thiên nhiên. Hải quân họ chủ yếu đang trong giai đoạn chuẩn bị [6] và chẳng thể đe dọa nghiêm trọng Mỹ (tuy báo mạng Trung Quốc thường xuyên khoe nước này lúc nào cũng có 2 tàu ngầm nằm sát Mỹ). Để giải quyết các vấn đề ấy Trung Quốc cần gần hết 1 thế kỷ.
Friedman nhận định: Ý tưởng châu Âu trở thành một quốc gia đa dân tộc với hệ thống quyết sách kinh tế thực sự hợp nhất và lực lượng quân sự toàn cầu được chỉ huy thống nhất cũng xa vời như giấc mơ Trung Quốc trở thành cường quốc toàn cầu. Quả thật, nợ công của Hy Lạp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha đang đe dọa đồng Euro sụp đổ. Số công ty châu Âu phá sản trong khủng hoảng kinh tế nhiều hơn công ty Mỹ tuy khủng hoảng xảy ra trước tiên ở Mỹ.
Nước Nga sau khi từ bỏ mô hình công nghiệp hóa của Liên Xô cũ đã chuyển sang sống dựa vào xuất khẩu năng lượng, do đó cơ sở công nghiệp càng suy yếu.
Điều ngạc nhiên thứ ba: dự báo về các cường quốc trong tương lai
Trong khi hiện nay dư luận nói nhiều về khối BRIC thì Friedman cho rằng các cường quốc nổi lên trong tương lai sẽ là Nhật, Thổ Nhĩ Kỳ, Mexico (đối thủ của Mỹ) và Ba Lan (đồng minh của Mỹ).
Nhật đã là một siêu cường với nền kinh tế thứ hai thế giới, có sự phân phối thu nhập quốc dân và cấu trúc xã hội ổn định nhiều so với Trung Quốc. Nhật có lực lượng hải quân lớn nhất châu Á và lục quân lớn hơn Anh Quốc, dù chỉ là lực lượng phòng vệ chứ chưa phải là quân đội chính quy.
Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay là nền kinh tế lớn thứ 17 trên thế giới và lớn nhất trong các nước Hồi giáo. Lực lượng quân đội của họ mạnh nhất trong khu vực và cũng có thể là mạnh nhất châu Âu, trừ Anh. Thổ Nhĩ Kỳ có ảnh hưởng bao trùm vùng Caucasus, vùng Balkans, vùng Trung Á và thế giới A Rập. Nếu nước Nga suy yếu thì Thổ Nhĩ Kỳ sẽ nổi lên như một cường quốc chính trong vùng, kể cả vùng Đông Địa Trung Hải. Nước này là một cường quốc hải quân được thừa nhận. Chính sách đối ngoại của họ tuân theo chủ nghĩa thực dụng truyền thống.
Ba Lan có nền kinh tế thứ 18 thế giới, lớn nhất trong các nước vệ tinh của Liên Xô cũ và lớn thứ 8 châu Âu. Ba Lan là một tài sản chiến lược quan trọng đối với Mỹ. Trong cuộc cạnh tranh mới nổi lên giữa Mỹ và Nga, Ba Lan đại diện ranh giới địa lý giữa châu Âu với Nga và nền tảng địa lý của bất kỳ nỗ lực nào bảo vệ vùng Baltics. Quan hệ Mỹ-Ba Lan trở nên rất quan trọng vì nước này có ý nghĩa chiến lược giúp Mỹ bao vây các quốc gia bá quyền trên đại lục Âu Á.
Hai trong ba cường quốc nói trên sẽ là cường quốc biển. Rõ ràng Nhật sẽ là nước quan trọng nhất.
Điều ngạc nhiên (và thú vị) thứ tư: dự báo về chiến tranh thế giới lần thứ ba
Về chiến lược, Mỹ coi bất kỳ cường quốc biển nào cũng là mối đe dọa với họ. Hình ảnh một liên minh Nhật-Thổ xem ra có vẻ lạ lùng, song thực ra không lạ gì hơn liên minh Nhật-Đức năm 1939. Cả hai nước này đều chịu sức ép ghê gớm phải trở thành cường quốc.
Không gian vũ trụ là nơi thể hiện sức mạnh quân sự Mỹ. Bất cứ cường quốc nào muốn thách thức Mỹ thì phải tiêu diệt căn cứ quân sự Mỹ trên vũ trụ. Như vậy tới giữa thế kỷ này Mỹ phải có cách bảo vệ các căn cứ đó. Nếu Mỹ trở nên câm điếc đui mù thì một liên minh Nhật-Thổ sẽ buộc Mỹ phải nhượng bộ.
Nhật-Thổ sẽ bất ngờ tấn công các căn cứ ấy. Khó tưởng tượng Mỹ sẽ thua trong cuộc chiến này. Nhưng chiến tranh sẽ không đẫm máu như các cuộc chiến xưa kia, vì trên vũ trụ không thể chứa hàng triệu lính.
George Friedman hư cấu chuyện đại chiến thế giới lần thứ III sẽ nổ ra vào 5 giờ chiều ngày 24/11/2050. tức ngày Lễ Tạ Ơn: liên quân Nhật-Thổ Nhĩ Kỳ bất ngờ tấn công các căn cứ quân sự vũ trụ của Mỹ, lặp lại kịch bản Nhật đánh úp Trân Châu Cảng 7h55 sáng Chủ nhật 7/12/1941. Sau đó Nhật-Thổ sẽ đàm phán ngay với Mỹ. Lợi dụng đàm phán, Mỹ củng cố lực lượng, 72 giờ sau, Mỹ chỉ cần dùng 2 tiếng đồng hồ để diệt hết lực lượng quan trắc của đối phương, tức các vệ tinh. Máy bay Mỹ sẽ triệt hạ toàn bộ các bệ phóng vệ tinh của đối phương và giành chiến thắng
Do đâu George Friedman dự báo sẽ có chiến tranh thế giới lần thứ ba?
Lịch sử cho thấy nước Mỹ xưa nay hưởng lợi nhiều từ chiến tranh. Nội chiến (Civil War) 1861-1865 đem lại sự thống nhất nước Mỹ. Sau hai cuộc Thế chiến, Mỹ thành siêu cường. Sau chiến tranh lạnh, thành siêu cường duy nhất. Cho nên Mỹ luôn luôn chuẩn bị chiến tranh, Quốc hội cho phép bộ máy quân sự ngốn tiền khủng khiếp để đưa KHKT quân sự luôn tiến trước, sau đó chuyển thành KHKT dân sự. Hầu hết công nghệ Mỹ đều phát triển theo cách như vậy. Điện thoại di động, tên lửa, vệ tinh, internet, hệ thống GPS v.v.. trước tiên do quân đội nghiên cứu-triển khai, sau đó chuyển sang phục vụ dân sự rất có kết quả. Quân sự kéo kinh tế đi lên, đó là mô hình kinh tế Mỹ.
Bởi vậy, một cuộc chiến tranh thế giới mới sẽ chỉ có lợi cho Mỹ. Thời kỳ hòa bình kể từ 8/1945 đến nay đã quá dài, khó có thể kéo dài nữa. Thế giới không ngừng xuất hiện các cường quốc mới và họ đòi công nhận vị trí của họ. Và thế là chiến tranh nổ ra.
Một dự báo ngạc nhiên nữa: trong 100 năm tới Mexico láng giềng sẽ là đối thủ lớn nhất của Mỹ! Nước này hiện có hơn 100 triệu dân với nền kinh tế 1000 tỷ USD, thứ 15 thế giới, giàu nhất Mỹ La tinh (năm 2006). Nhiều dân Mexico đang trốn sang Mỹ, ma túy cũng tuồn từ đây sang Mỹ, rồi tiền bán ma túy chuyển từ Mỹ về nơi xuất phát. Mexico sẽ giàu mạnh với một bộ phận dân sống ở vùng Tây Nam nước Mỹ, vùng đất họ cho là của mình. Hiện tượng tăng nhanh dân Mỹ gốc Mexico tai vùng ven bờ vịnh Mexico (hiện chiếm từ 1/5 tới 1/3 số dân trong vùng) cũng như tại California và Texas đang làm chính phủ Mỹ lo lắng. George Friedman dự báo năm 2100 Mexico sẽ gây chiến tranh biên giới với Mỹ.
Chẳng ai sống nổi 100 năm để xem dự báo nào sai hay đúng. Dự báo của George Friedman cũng có thể sai. Song cái có giá trị nhất trong sách 100 năm tới là ở chỗ tư duy dự báo rất sáng tạo, mạnh dạn, khác các phương pháp truyền thống.
George Friedman không tin rằng lịch sử đầy rẫy những sự việc ngẫu nhiên mà cái gì cũng có quy luật, xuất phát từ khoa học địa-chính trị (geopolitics) mà STRATFOR tôn sùng, tức nguyên lý môi trường thiên nhiên, tình trạng địa lý quyết định tất cả. Vào mạng stratfor.com bạn sẽ thấy hầu như tất cả các bài đều phân tích theo nguyên lý đó. [Thí dụ Geopolitical Weekly (ngày 29/6) có bài The 30 Year War in Afghanistan; ngày 28/6 có bài The Geopolitics of 2010 World Cup Countries. Đến Cúp bóng đá thế giới cũng được phân tích theo địa-chính trị học, thật thú vị!]
Địa-chính trị học có ảnh hưởng sâu sắc tới không ít nhà chính trị học, thí dụ học thuyết Clash of Civilization của Samuel Huntington, và bây giờ nó chỉ đạo tư duy dự báo chiến lược của George Friedman. Tính chính xác của tư duy ấy ra sao, chắc thế hệ sau mới đánh giá được./.
Anle20's Blog 